UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

byk

Chronologizacja

1391, SStp

1. w oborze

Definicja

dorosły samiec bydła domowego, który nie został wykastrowany

Pochodzenie

psł. *bykъ

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta domowe i hodowlane

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  samiec

Połączenia

  • biały, czarny, czerwony; młody, stary; wściekły byk
  • byk na corridzie
  • koń i byk, krowa i byk
  • głowa; siła byka; stado; gonitwa, walki byków
  • gonitwa z bykami
  • byk ryczy; pędzi, szarżuje
  • prowadzić; ujeżdżać; rozjuszyć; wykastrować; zabić, zabijać byka
  • uciekać przed bykiem; walczyć z bykiem
  • chłop jak byk
  • wielki; młody; mocny, silny; zdrowy, zdrów; wściekły jak byk

Cytaty

W Olszówce rozjuszony byk zabił na pastwisku właściciela. Aby podejść do ciała, policjanci potrzebowali pomocy strażaków.

źródło: NKJP: (HSZ): Byk zabójca, Gazeta Krakowska, 2007-09-24

Dorosła krowa waży 800 kilogramów – do tony. Młodszy byk, trzy-czteroletni osiąga wagę do półtorej tony. Starsze są znacznie cięższe.

źródło: NKJP: Barbara Kozłowska: Harem z jałówkami wagi ciężkiej, Gazeta Poznańska, 2004-08-20

Podczas corridy na arenie w Walencji szarżujący byk nie wyhamował i przeskoczył przez barierę.

źródło: NKJP: (PAP): Byk ponad barierami, Metropol, 21/03, 2001

Poszedł do prywatnego lekarza, który - chociaż Piotr był zdrowy jak byk - wypisał mu zaświadczenia zwalniające go z czynnej służby wojskowej.

źródło: NKJP: Maciej Kabroński: I tak mnie nie złapią, Dziennik Bałtycki, 1999-09-09

Matka niewyobrażalnie ciężko pracowała w sowchozie. Musiała orać przy pomocy byków.

źródło: NKJP: Joanna Leszczyńska: Miłość, rygory i porcelana, Dziennik Łódzki, 2005-12-24

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. byk
byki
D. byka
byków
C. bykowi
bykom
B. byka
byki
N. bykiem
bykami
Ms. byku
bykach
W. byku
byki

2. w lesie

Definicja

łow. 
dorosły samiec jednego z dużych i żywiących się roślinami zwierząt łownych

Pochodzenie

psł. *bykъ

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta leśne i polne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  samiec

Połączenia

  • młody, stary; potężny byk
  • byk jelenia
  • byki i łanie
  • poroże byka; stado byków
  • zabić byka

Cytaty

W zagrodzie są dwa żubry: potężny byk Polluks i samica Podrzutka. Już niedługo ich rodzina się powiększy o młode.

źródło: NKJP: (BOG): Dydaktycznie do żubrów, Dziennik Łódzki, 2002-10-25

Żeby się dochować „panów” trzeba te 5-letnie i starsze jelenie oszczędzać. Najbardziej atrakcyjny byk dla myśliwego to taki, który skończył 10 lat.

źródło: NKJP: TR: Polowania za euro, Gazeta Poznańska, 2003-01-24

Poroże miało tyle odnóg, że trzy razy je liczyłem, bom nienawykły do takich okazów. Tak więc może w tym sezonie i nam przydarzy się byk całego życia łowieckiego, czego kolegom gorąco życzę.

źródło: NKJP: (a.c.): Wyprawka na byka, NTN Powiśle, 1998-09-04

Pietrek jest zapalonym myśliwym i członkiem koła myśliwskiego „Daniel” w Zagwiździu. Jego największe trofeum to upolowany w tym roku byk jelenia, którego poroże ważyło 5 kilogramów.

źródło: NKJP: kacz: Człowiek tygodnia, Trybuna Śląska, 2002-12-13

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. byk
byki
D. byka
byków
C. bykowi
bykom
B. byka
byki
N. bykiem
bykami
Ms. byku
bykach
W. byku
byki

Składnia

bez ograniczeń + byk +
(CZEGO)

3. silny mężczyzna

Definicja

pot. 
silny i zdrowy mężczyzna, o którym mówiący myśli z uznaniem

Pochodzenie

psł. *bykъ

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka płeć

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  chłop

Połączenia

  • młody byk
  • kawał byka

Cytaty

Nie widzicie nas, więc może na początek krótki opis... Leszek, lat 27, zamieszkały w Olsztynie. Kawał byka. Przystojny, dobre ubranie, samochód za jakieś czterdzieści tysięcy, typ młodego rekina biznesu.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Drzymalski przeciw Rzeczpospolitej, 2004

Moi żołnierze mnie obstąpili i nie były to pokurcze, ale zdrowe byki, bicepsy jak trzeba.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Mój przyjaciel zdrajca, 2004

[...] nam nic nie zaszkodzi. Chude, ale byki. Wódka pomaga na wszystko.

źródło: NKJP: Adam Gierak: Hałdziarze, Gazeta Wyborcza, 1993-11-20

Kiedy my tu całym tabunem walili na tańce. Młode byki po wojsku. Teraz bym tak nie nazwał. Bo smutniej tu. Ale jeszcze nie trupiarnia – zaśmiał się.

źródło: NKJP: Jarosław Abramow-Newerly: Młyn w piekarni, 2002

Na początku imprezy największy tłum otaczał siłujących się na rękę. - Może teraz któraś dziewczyna? - zachęcał jeden z organizatorów. - Dalej, byku! - kibicowała reszta swojemu koledze.

źródło: NKJP: (AM): Studenckie grillowanie, Dziennik Polski, 2005-04-26

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. byk
byki
D. byka
byków
C. bykowi
bykom
B. byka
byki
N. bykiem
bykami
Ms. byku
bykach
W. byku
byki

Składnia

bez ograniczeń + byk +
(JAKI)

4. błąd

Definicja

pot. 
błąd popełniony podczas pisania tekstu

Pochodzenie

psł. *bykъ

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język pisanie

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  błąd

Połączenia

  • byk interpunkcyjny, ortograficzny
  • palnąć, strzelić, walnąć byka; robić, walić byki
  • pisać z bykami

Cytaty

Będziesz pisała w pośpiechu, to pewnie niejednego byka ortograficznego zrobisz.

źródło: NKJP: Depilacja pach, www.forumowisko.pl, 2006-09-23

Miałem nadzieję, że nie zrobiłem zbyt wielu byków interpunkcyjnych. To zawsze była moja największa zmora przy pisaniu wypracowań.

źródło: NKJP: Dariusz Rekosz: Czarny Maciek i wenecki starodruk, 2010

Młodzi piszą z bykami i preferują komputer. Gdy prof. Edward Polański, językoznawca z Uniwersytetu Śląskiego zrobił dyktando jednej z grup studenckich, to w najlepszej pracy znalazł 7, a w najgorszej 38 błędów ortograficznych.

źródło: NKJP: Monika Krężel: Jestem jak dobry detektyw, Dziennik Zachodni, 2008-10-03

Do akcji Stop Bykom powinna się przyłączyć cała Polska. Ja sama swoje posty poprawiam. Nawet maleńkie literówki..

źródło: NKJP: Akcja stop bykom, www.forumowisko.pl, 2006-01-06

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. byk
byki
D. byka
byków
C. bykowi
bykom
B. byka
byki
N. bykiem
bykami
Ms. byku
bykach
W. byku
byki

Składnia

bez ograniczeń + byk +
(JAKI)

5. hossa

Definicja

ekon.  pot. 
długotrwały wzrost cen papierów wartościowych lub innych towarów notowanych na giełdzie

Pochodzenie

ang. bull (market)

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse papiery wartościowe i akcje/udziały

Relacje znaczeniowe

synonimy:  hossa

Połączenia

  • byk na giełdzie, na parkiecie
  • byk i niedźwiedź

Cytaty

Po roku bessy w kwietniu na giełdę powrócił byk. W ciągu miesiąca Warszawski Indeks Giełdowy wzrósł o 42 proc., a akcje kilku spółek podwoiły swoją wartość.

źródło: NKJP: Robert Jakubowski: Giełda w kwietniu, Gazeta Wyborcza, 1995-05-02

Na warszawskiej giełdzie byk rządził jeszcze bardziej zdecydowanie, gdyż polska gospodarka rozwija się najszybciej od 7 lat. Ale w ostatnich tygodniach doszło do pierwszych poważnych wstrząsów i gwałtownych wahań.

źródło: NKJP: Piotr Stasiak: Zyski dla ostrożnych, Polityka, nr 2598, 2007-03-31

Dzięki takiemu doborowi akcji wartość jednostek rozrachunkowych OFE podąża za bykiem z warszawskiego parkietu. Analitycy prognozują, że WIG może pokonać w tym roku nawet 26 tys. punktów, czyli wzrosnąć o około 30%.

źródło: NKJP: Małgorzata Dygas: Funusze gonią hossę, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2000-02-15

Wielu inwestorom wydaje się, że przynajmniej na razie trend byka jest za słaby, aby pokonać niedźwiedzia. Dowodzą tego niskie obroty, wyprzedawanie akcji po każdym większym wzroście cen i niestabilna sytuacja gospodarcza [...].

źródło: NKJP: Robert Jakubowski: Kiełkuje pierwiosnek, Gazeta Wyborcza, 1995-03-08

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. byk
byki
D. byka
byków
C. bykowi
bykom
B. byka
byki
N. bykiem
bykami
Ms. byku
bykach
W. byku
byki

Inne uwagi

Zwykle lp

6. inwestor giełdowy

Definicja

środ. 
inwestor giełdowy, którego działania wskazują na wiarę w zbliżający się wzrost cen papierów wartościowych lub innych towarów notowanych na giełdzie

Pochodzenie

ang. bull

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse papiery wartościowe i akcje/udziały

Połączenia

  • obóz; rynek byków
  • pomagać, sprzyjać bykom

Cytaty

Nowy szczyt wskaźnika świadczy o dużej energii byków, która prawdopodobnie pchnie rynek do dalszych wzrostów.

źródło: NKJP: Marcin Krzywda: GPW III - Kontrakty terminowe i opcje w praktyce, 2010

Wzrost indeksów zapewnia uspokojenie inwestorów i oddala ponurą perspektywę umarzania jednostek. Sprzyjały bykom rosnące ceny surowców i osłabiający się jen.

źródło: NKJP: Piotr Kuczyński: Rośnie (chwilowo) apetyt na ryzyko, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2007-03-20

Obóz byków pcha indeksy do góry, nie zważając na to, że wiele spółek emituje niepokojące komunikaty, a dane makroekonomiczne nie są jednoznaczne.

źródło: NKJP: Piotr Kuczyński, Surowce ciągle szkodzą WGPW, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2006-11-28

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. byk
byki
D. byka
byków
C. bykowi
bykom
B. byka
byki
N. bykiem
bykami
Ms. byku
bykach
W. byku
byki

Inne uwagi

Zwykle lm

Frazeologizmy

coś działa na kogoś jak/niczym płachta na byka
coś działa na kogoś jak/niczym czerwona płachta na byka
coś leży martwym bykiem
coś podziałało na kogoś jak/niczym płachta na byka
coś podziałało na kogoś jak/niczym czerwona płachta na byka
coś zadziałało na kogoś jak/niczym płachta na byka
jak byk
ktoś chwycił byka za rogi
ktoś złapał byka za rogi
ktoś wziął byka za rogi
ktoś chwyta byka za rogi
ktoś łapie byka za rogi
ktoś bierze byka za rogi
ktoś leży martwym bykiem
ktoś patrzy wilkiem
ktoś patrzy bykiem
ktoś patrzy spod byka
ktoś patrzy z byka
ktoś spogląda spod byka
ktoś sadzi byki
ktoś chwycił byka za rogi
ktoś złapał byka za rogi
ktoś wziął byka za rogi
ktoś z byka spadł
po byku I
stary koń
stary byk
z byka
Data ostatniej modyfikacji: 13.03.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj