UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

ciężki

Chronologizacja

XV w., SStp

Pochodzenie

psł. *tęžьkъ

1. bagaż

Definicja

taki, który dużo waży

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ciężar

Relacje znaczeniowe

antonimy:  lekki

Połączenia

  • ciężki bagaż, plecak, tornister, wór; ciężka skrzynia, torba; ciężkie meble; walizki, walizy; buciory, buty
  • duży i ciężki

Cytaty

W krzakach miał pan schowaną czarną torbę. Widać, że ciężka, bo ledwie pan ją niósł.

źródło: NKJP: Mariusz Cieślik: Śmieszni kochankowie, 2004

B. zawrócił i wybierając wąskie, małe uliczki, gdzie niechętnie wjeżdżały ciężarówki, prawie pobiegł w stronę parku, pchając przed sobą ciężki wózek.

źródło: NKJP: Bronisław Świderski: Słowa obcego, 1998

W pokoju zrobił się ruch i ci, co spali, zaczęli wstawać i szli się myć do umywalni, a potem nakładali ciężkie buty narciarskie.

źródło: NKJP: Stanisław Kowalewski: Czarne okna, 1993

Wiedział, że Kastor jest od niego cięższy i silniejszy.

źródło: NKJP: Joanna Rudniańska: Miejsca, 1995

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
D. ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiej
C. ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiej
B. ciężkiego
ciężkiego
ciężki
ciężkie
ciężką
N. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężką
Ms. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkiej
W. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie
D. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
C. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
B. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkie
N. ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
Ms. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
W. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie

Stopień wyższy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. cięższy
cięższy
cięższy
cięższe
cięższa
D. cięższego
cięższego
cięższego
cięższego
cięższej
C. cięższemu
cięższemu
cięższemu
cięższemu
cięższej
B. cięższego
cięższego
cięższy
cięższe
cięższą
N. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
cięższą
Ms. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
cięższej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężsi
ciężsi
cięższe
cięższe
D. cięższych
cięższych
cięższych
cięższych
C. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
B. cięższych
cięższych
cięższych
cięższe
N. cięższymi
cięższymi
cięższymi
cięższymi
Ms. cięższych
cięższych
cięższych
cięższych

2. krok

Definicja

taki, że ktoś, robiąc to, o czym mowa, robi to mocniej niż zwykle

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka sprawność i wydolność organizmu

Relacje znaczeniowe

antonimy:  lekki

Połączenia

  • ciężki oddech; krok, tupot; sen; ciężkie westchnienie

Cytaty

Oddech miał ciężki, chrypliwy, uchylił wargi, kurz zatkał mu nos.

źródło: NKJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996

Nad uchem Bronka Blutmana wciąż rozlegało się ciężkie sapanie.

źródło: NKJP: Andrzej Szczypiorski: Początek, 1990

Drgnąłem, jakbym się obudził z ciężkiego snu.

źródło: NKJP: Stanisław Kowalewski: Czarne okna, 1993

Oto rozległ się spokojny i ciężki krok podbitych metalem obcasów, który swym uroczystym dźwiękiem uciszał wszystko dokoła.

źródło: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
D. ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiej
C. ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiej
B. ciężkiego
ciężkiego
ciężki
ciężkie
ciężką
N. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężką
Ms. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkiej
W. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie
D. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
C. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
B. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkie
N. ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
Ms. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
W. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie

Stopień wyższy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. cięższy
cięższy
cięższy
cięższe
cięższa
D. cięższego
cięższego
cięższego
cięższego
cięższej
C. cięższemu
cięższemu
cięższemu
cięższemu
cięższej
B. cięższego
cięższego
cięższy
cięższe
cięższą
N. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
cięższą
Ms. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
cięższej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężsi
ciężsi
cięższe
cięższe
D. cięższych
cięższych
cięższych
cięższych
C. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
B. cięższych
cięższych
cięższych
cięższe
N. cięższymi
cięższymi
cięższymi
cięższymi
Ms. cięższych
cięższych
cięższych
cięższych

3. praca

Definicja

wymagający dużego wysiłku

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:  trudny
antonimy:  lekki

Połączenia

  • ciężki obowiązek; egzamin, sprawdzian; mecz, pojedynek, trening; poród; ciężka harówka, praca, robota, służba; decyzja, próba; droga, podróż; ciężkie zadanie; ciężkie roboty

Cytaty

Zawsze ciężka praca ludzi pod ziemią pozostawała niedoceniana, czasami trzeba było domagać się uznania od władz, od współziomków, nawet mieszkających na samym Śląsku.

źródło: NKJP: Jarosław Józef Szczepański: Górnik polski, 2005

- Umieć kochać jest bardzo trudno - mówię - to zadanie ciężkie, odpowiedzialne i często ponad ludzkie siły.

źródło: NKJP: Stanisław Dygat: Jezioro Bodeńskie, 1946

Wieczorna trasa powrotu była nieporównanie cięższa od rannej trasy wymarszu.

źródło: NKJP: Anna Pawełczyńska: Wartości a przemoc. Zarys socjologicznej problematyki Oświęcimia, 1995

Gheorghe Hagi podkreślał [...], że będzie to bardzo ciężki mecz. Żeby pokonać Polaków, jego koledzy muszą być maksymalnie skoncentrowani.

źródło: NKJP: Dariusz Wołowski: Korespondencja Dariusza Wołowskiego z Bukaresztu, Gazeta Wyborcza, 1995-03-28

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
D. ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiej
C. ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiej
B. ciężkiego
ciężkiego
ciężki
ciężkie
ciężką
N. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężką
Ms. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkiej
W. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie
D. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
C. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
B. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkie
N. ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
Ms. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
W. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie

Stopień wyższy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. cięższy
cięższy
cięższy
cięższe
cięższa
D. cięższego
cięższego
cięższego
cięższego
cięższej
C. cięższemu
cięższemu
cięższemu
cięższemu
cięższej
B. cięższego
cięższego
cięższy
cięższe
cięższą
N. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
cięższą
Ms. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
cięższej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężsi
ciężsi
cięższe
cięższe
D. cięższych
cięższych
cięższych
cięższych
C. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
B. cięższych
cięższych
cięższych
cięższe
N. cięższymi
cięższymi
cięższymi
cięższymi
Ms. cięższych
cięższych
cięższych
cięższych

4. posiłek

Definicja

trudny do strawienia

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy

Połączenia

  • ciężki obiad; ciężkie jedzenie; ciężkie potrawy

Cytaty

[...] w wolnym czasie uprawia sport. Gra w siatkówkę, tenisa, jeździ konno. Unika ciężkiego jedzenia i mocnych używek.

źródło: NKJP: AJ: Z sushi do serca Deląga, Super Express, 1998, nr 24

W pierwszych dekadach XIX w. na stołach pojawiały się jeszcze ciężkie potrawy, podlane winem i doprawione korzeniami, z czasem te zwyczaje kulinarne zarzucono.

źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych, 2004

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
D. ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiej
C. ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiej
B. ciężkiego
ciężkiego
ciężki
ciężkie
ciężką
N. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężką
Ms. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkiej
W. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie
D. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
C. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
B. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkie
N. ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
Ms. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
W. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie

Stopień wyższy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. cięższy
cięższy
cięższy
cięższe
cięższa
D. cięższego
cięższego
cięższego
cięższego
cięższej
C. cięższemu
cięższemu
cięższemu
cięższemu
cięższej
B. cięższego
cięższego
cięższy
cięższe
cięższą
N. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
cięższą
Ms. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
cięższej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężsi
ciężsi
cięższe
cięższe
D. cięższych
cięższych
cięższych
cięższych
C. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
B. cięższych
cięższych
cięższych
cięższe
N. cięższymi
cięższymi
cięższymi
cięższymi
Ms. cięższych
cięższych
cięższych
cięższych

5. kotara

Definicja

uszyty z grubego materiału

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie cechy ubrań

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ciężar

Połączenia

  • ciężka kotara; ciężkie zasłony

Cytaty

Panowie hołdujący modzie angielskiej nosili wówczas garnitury, ubrania kombinowane składające się z ciemnej marynarki i żakietu lub surduta oraz spodni w paski, a także ciężkie palta i kurtki.

źródło: NKJP: AD: Paryż na poznańskich ulicach, Gazeta Poznańska, 2004-11-13

Jedno wąskie wysokie okno przyozdobione ciężką zasłoną wpuszczało do wnętrza trochę bladego światła.

źródło: NKJP: Anna Bolecka: Uwiedzeni, 2009

W przejściu zamiast drzwi wisiała ciężka kotara. Porucznik odchylił zasłonę i wsunął się do wnętrza.

źródło: NKJP: Robert Foryś: Prawo krwi, Esensja, 2009-05-11

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
D. ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiej
C. ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiej
B. ciężkiego
ciężkiego
ciężki
ciężkie
ciężką
N. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężką
Ms. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkiej
W. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie
D. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
C. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
B. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkie
N. ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
Ms. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
W. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie

Stopień wyższy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. cięższy
cięższy
cięższy
cięższe
cięższa
D. cięższego
cięższego
cięższego
cięższego
cięższej
C. cięższemu
cięższemu
cięższemu
cięższemu
cięższej
B. cięższego
cięższego
cięższy
cięższe
cięższą
N. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
cięższą
Ms. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
cięższej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężsi
ciężsi
cięższe
cięższe
D. cięższych
cięższych
cięższych
cięższych
C. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
B. cięższych
cięższych
cięższych
cięższe
N. cięższymi
cięższymi
cięższymi
cięższymi
Ms. cięższych
cięższych
cięższych
cięższych

6. głowa

Definicja

taki, który sprawia wrażenie, że dużo waży

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ciężar

Relacje znaczeniowe

synonimy:  ołowiany

Połączenia

  • ciężki łeb; ciężka głowa; dłoń, ręka; ciężkie ramię; ciężkie nogi, powieki; chmury

Cytaty

[...] poczuł czyjąś ciężką dłoń na ramieniu. Odwrócił się i chwila zeszła, nim w barczystym poruczniku Guardia Civil rozpoznał Miguela De Corso.

źródło: NKJP: Witold Horwath: Ultra Montana, 2005

Źle zaczęłam pojedynek, byłam zmęczona, miałam ciężkie nogi i kłopoty z poruszaniem się po korcie.

źródło: NKJP: Tenis: Solo Cup, Gazeta Wyborcza, 1995-05-06

Z tych snów budziła się ospała, z ciężką głową pełną sennych obrazów.

źródło: NKJP: Anna Bolecka: Concerto d'amore, 2004

Słoneczne dotychczas niebo przesłoniły szare, ciężkie chmury. Marta i Aldona powoli wracały. Z drobnego deszczyku zrobiła się ulewa.

źródło: NKJP: Wiesława Maria Korczyńska: Wróć..., 2001

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
D. ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiej
C. ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiej
B. ciężkiego
ciężkiego
ciężki
ciężkie
ciężką
N. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężką
Ms. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkiej
W. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie
D. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
C. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
B. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkie
N. ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
Ms. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
W. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie

Stopień wyższy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. cięższy
cięższy
cięższy
cięższe
cięższa
D. cięższego
cięższego
cięższego
cięższego
cięższej
C. cięższemu
cięższemu
cięższemu
cięższemu
cięższej
B. cięższego
cięższego
cięższy
cięższe
cięższą
N. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
cięższą
Ms. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
cięższej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężsi
ciężsi
cięższe
cięższe
D. cięższych
cięższych
cięższych
cięższych
C. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
B. cięższych
cięższych
cięższych
cięższe
N. cięższymi
cięższymi
cięższymi
cięższymi
Ms. cięższych
cięższych
cięższych
cięższych

7. kryzys

Definicja

taki, którego rozmiary lub intensywność są bardzo duże

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:  poważny

Połączenia

  • ciężki błąd, kryzys, problem, zarzut; dług; rozstrój, stan, upadek, uraz, uszczerbek, wypadek; atak, ostrzał; ciężka porażka, sytuacja; choroba, kontuzja; kara; bitwa, walka; ciężkie oskarżenie, zmartwienie; pobicie, przestępstwo; kalectwo; bombardowanie, uderzenie; ciężkie zarzuty; pieniądze, straty; obrażenia, oparzenia, rany, schorzenia, zaburzenia; boje, walki

Cytaty

Gdyby nie uroda, wyglądałaby jak wiele kobiet po przebyciu ciężkiej choroby: szara twarz, szara cera, szare włosy, sińce pod oczami.

źródło: NKJP: Mariusz Cieślik: Śmieszni kochankowie, 2004

Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie [...] ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych.

źródło: NKJP: Sejm RP: Kodeks Pracy

W ciągu najbliższych miesięcy Kongres ma [...] przegłosować ustawę nakładającą znacznie cięższe kary na narkotykowych przestępców, a przede wszystkim na osoby zajmujące się praniem brudnych pieniędzy.

źródło: NKJP: W kleszczach nałogu, Dziennik Polski, 1998-06-09

W czasie ciężkich walk w 1945 Frombork został zniszczony w 80%.

źródło: NKJP: Jan Bałdowski: Warmia, Mazury, Suwalszczyzna, 1997

„Der Stürmer” osiągał ogromny nakład, żerując na najniższych instynktach niewybrednego czytelnika, a wydawca zbijał tymczasem ciężkie pieniądze.

źródło: NKJP: Franciszek Ryszka: Noc i mgła: Niemcy w okresie hitlerowskim, 1963

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
D. ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiej
C. ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiej
B. ciężkiego
ciężkiego
ciężki
ciężkie
ciężką
N. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężką
Ms. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkiej
W. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie
D. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
C. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
B. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkie
N. ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
Ms. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
W. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie

Stopień wyższy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. cięższy
cięższy
cięższy
cięższe
cięższa
D. cięższego
cięższego
cięższego
cięższego
cięższej
C. cięższemu
cięższemu
cięższemu
cięższemu
cięższej
B. cięższego
cięższego
cięższy
cięższe
cięższą
N. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
cięższą
Ms. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
cięższej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężsi
ciężsi
cięższe
cięższe
D. cięższych
cięższych
cięższych
cięższych
C. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
B. cięższych
cięższych
cięższych
cięższe
N. cięższymi
cięższymi
cięższymi
cięższymi
Ms. cięższych
cięższych
cięższych
cięższych

8. atmosfera

Definicja

taki, który jest trudny do zniesienia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

  • ciężki odór, zapach; klimat, upał; ciężka woń; muzyka; atmosfera; ciężkie brzmienie, granie; brzemię, jarzmo; milczenie; powietrze

Cytaty

[...] ruszyłem wzdłuż szeregu pomieszczeń gospodarczych, zamykających posiadłość od wschodu. W niektórych przetrzymywano zwierzęta - kiedyś. Teraz po czworonogach pozostała wyłącznie ciężka woń odchodów.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Afrykanka, 2005

[...] nawet ci, którzy nie lubią ciężkiej muzyki, mówią, że to, co robimy, jest profesjonalne.

źródło: NKJP: Robert Szydlik: Apocalyptica Elektryczne wiolonczele, Mazowieckie To i Owo, 2005-12-03

Po jakimś czasie nad parkiem ukazały się samoloty. [...] Miały ciężki, charakterystyczny warkot.

źródło: NKJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996

[...] miałem serdecznie dość ciężkiej atmosfery i niesprawiedliwych oskarżeń oraz manipulacji, których padłem ofiarą.

źródło: NKJP: Agata Pustułka: Andrzej Gałażewski o swoim odejściu, Trybuna Śląska, 2000-12-12

Powietrze stało się jeszcze cięższe i bardziej wilgotne.

źródło: NKJP: Joanna Rudniańska: Miejsca, 1999

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
D. ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiej
C. ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiej
B. ciężkiego
ciężkiego
ciężki
ciężkie
ciężką
N. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężką
Ms. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkiej
W. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie
D. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
C. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
B. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkie
N. ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
Ms. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
W. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie

Stopień wyższy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. cięższy
cięższy
cięższy
cięższe
cięższa
D. cięższego
cięższego
cięższego
cięższego
cięższej
C. cięższemu
cięższemu
cięższemu
cięższemu
cięższej
B. cięższego
cięższego
cięższy
cięższe
cięższą
N. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
cięższą
Ms. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
cięższej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężsi
ciężsi
cięższe
cięższe
D. cięższych
cięższych
cięższych
cięższych
C. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
B. cięższych
cięższych
cięższych
cięższe
N. cięższymi
cięższymi
cięższymi
cięższymi
Ms. cięższych
cięższych
cięższych
cięższych

9. czas

Definicja

pełen zmartwień, kłopotów i negatywnych zdarzeń

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:  niełatwy, trudny

Połączenia

  • ciężki czas, dzień, okres, sezon, tydzień; ciężka noc; los, żywot; ciężka dola; przeprawa; ciężkie dzieciństwo, życie; położenie; ciężkie chwile, czasy, lata; doświadczenia, przejścia, przeżycia

Cytaty

Te cygara kosztowały fortunę w ciężkich czasach wojny, ale nie umiał się ich wyrzec.

źródło: NKJP: Andrzej Szczypiorski: Początek, 1990

- Musiałem powiedzieć ojcu, że jego syn nie żyje - wspomina Ronikier. - To była chyba najcięższa chwila w moim życiu.

źródło: NKJP: Mariusz Urbanek: Kisielewscy: Jan August, Zygmunt, Stefan, Wacek, 2006

Nigdy nikomu oprócz babki [...] nie opowiadała o ciężkim życiu z ojcem. Była w niej niesamowita [...] siła, która kazała jej cierpieć i znosić to wszystko. W samotności.

źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Złodziejka pamięci,1998

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
D. ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiej
C. ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiej
B. ciężkiego
ciężkiego
ciężki
ciężkie
ciężką
N. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężką
Ms. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkiej
W. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie
D. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
C. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
B. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkie
N. ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
Ms. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
W. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie

Stopień wyższy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. cięższy
cięższy
cięższy
cięższe
cięższa
D. cięższego
cięższego
cięższego
cięższego
cięższej
C. cięższemu
cięższemu
cięższemu
cięższemu
cięższej
B. cięższego
cięższego
cięższy
cięższe
cięższą
N. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
cięższą
Ms. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
cięższej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężsi
ciężsi
cięższe
cięższe
D. cięższych
cięższych
cięższych
cięższych
C. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
B. cięższych
cięższych
cięższych
cięższe
N. cięższymi
cięższymi
cięższymi
cięższymi
Ms. cięższych
cięższych
cięższych
cięższych

10. film

Definicja

trudny w odbiorze

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:  lekki

Połączenia

  • ciężki film

Cytaty

[...] wprawdzie wzorował się na Kafce, ale to, co mu wyszło, jest ciężkie, nudne i pozbawione smaku.

źródło: NKJP: Internet

To [...] ciężki film - jeszcze mnie boli głowa. Żeby go do końca zrozumieć, będę musiał obejrzeć go jeszcze raz, ale nie w najbliższym czasie (głowa).

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
D. ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiej
C. ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiej
B. ciężkiego
ciężkiego
ciężki
ciężkie
ciężką
N. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężką
Ms. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkiej
W. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie
D. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
C. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
B. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkie
N. ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
Ms. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
W. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie

Stopień wyższy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. cięższy
cięższy
cięższy
cięższe
cięższa
D. cięższego
cięższego
cięższego
cięższego
cięższej
C. cięższemu
cięższemu
cięższemu
cięższemu
cięższej
B. cięższego
cięższego
cięższy
cięższe
cięższą
N. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
cięższą
Ms. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
cięższej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężsi
ciężsi
cięższe
cięższe
D. cięższych
cięższych
cięższych
cięższych
C. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
B. cięższych
cięższych
cięższych
cięższe
N. cięższymi
cięższymi
cięższymi
cięższymi
Ms. cięższych
cięższych
cięższych
cięższych

11. dowcip

Definicja

taki, któremu brak finezji i polotu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Połączenia

  • ciężki dowcip; ciężkie myślenie

Cytaty

[...] humor na ekranie ma rozmaite wcielenia: jest tu miejsce dla pionierów, obrazoburców i nowatorów, choć niestety znacznie częściej pojawiają się wyrobnicy serwujący ciężkie dowcipy.

źródło: NKJP: Mariusz Czubaj: Niekiepski śmiech, Polityka, 2002-04-20

To prawda, że jest to napastnik wagi ciężkiej, ale czy tylko z racji siły fizycznej czy może też i z powodu ciężkiego myślenia?

źródło: NKJP: Janusz Kozioł, Alfabet Mundialu od Ahn`a do Zidane`a, Gazeta Krakowska, 2002-07-05

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
D. ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiej
C. ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiej
B. ciężkiego
ciężkiego
ciężki
ciężkie
ciężką
N. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężką
Ms. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkiej
W. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie
D. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
C. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
B. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkie
N. ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
Ms. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
W. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie

Stopień wyższy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. cięższy
cięższy
cięższy
cięższe
cięższa
D. cięższego
cięższego
cięższego
cięższego
cięższej
C. cięższemu
cięższemu
cięższemu
cięższemu
cięższej
B. cięższego
cięższego
cięższy
cięższe
cięższą
N. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
cięższą
Ms. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
cięższej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężsi
ciężsi
cięższe
cięższe
D. cięższych
cięższych
cięższych
cięższych
C. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
B. cięższych
cięższych
cięższych
cięższe
N. cięższymi
cięższymi
cięższymi
cięższymi
Ms. cięższych
cięższych
cięższych
cięższych

12. sprzęt

Definicja

przeznaczony do zadań wymagających użycia dużej siły

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny rodzaje urządzeń i maszyn

Połączenia

  • ciężki dźwig, sprzęt; ciężka maszyna; ciężkie pojazdy

Cytaty

Przez kolejne dwa dni usiłowano wyciągnąć autobus z rzeki. Dopiero we wtorek przy użyciu ciężkiego sprzętu wydobyto go z koryta.

źródło: NKJP: trac.: Kronika regionalna,Tygodnik Podhalański, 1996, nr 3

W tej samej chwili nad rowem pojawił się ciężki spychacz, toczący przed sobą kamienie, żwir, gładkie zwały gliny, przecięte ciała szczurów i ptaków.

źródło: NKJP: Bronisław Świderski: Słowa obcego, 1998

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
D. ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiej
C. ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiej
B. ciężkiego
ciężkiego
ciężki
ciężkie
ciężką
N. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężką
Ms. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkiej
W. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie
D. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
C. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
B. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkie
N. ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
Ms. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
W. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie

Stopień wyższy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. cięższy
cięższy
cięższy
cięższe
cięższa
D. cięższego
cięższego
cięższego
cięższego
cięższej
C. cięższemu
cięższemu
cięższemu
cięższemu
cięższej
B. cięższego
cięższego
cięższy
cięższe
cięższą
N. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
cięższą
Ms. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
cięższej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężsi
ciężsi
cięższe
cięższe
D. cięższych
cięższych
cięższych
cięższych
C. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
B. cięższych
cięższych
cięższych
cięższe
N. cięższymi
cięższymi
cięższymi
cięższymi
Ms. cięższych
cięższych
cięższych
cięższych

13. krążownik

Definicja

silniej uzbrojony lub opancerzony, w związku z czym mogący skuteczniej niszczyć wroga, ale mniej zwrotny ze względu na większą masę

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna armia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  lekki

Połączenia

  • ciężki krążownik, czołg, transporter; ciężka artyleria, jazda; ciężkie działo; ciężkie bombowce

Cytaty

W drugiej połowie maja 1941 r., wraz z towarzyszącym mu ciężkim krążownikiem „Prinz Eugen”, wypłynąwszy z Gdyni, osiągnął skandynawskie fiordy.

źródło: NKJP: Maciej Hubka; Łukasz Politański: Polska Marynarka Wojenna na morzach i oceanach 1940-1945, 2009

I naraz zadźwięczała mu niespodziewanie w uszach melodia, która niedawno, o wczesnym świcie, wśród obstrzału ciężkiej artylerii, gwizdu pocisków i ogłuszających detonacji zabrzmiała nagle na barykadzie Starego Miasta.

źródło: NKJP: Jerzy Andrzejewski: Noc i inne opowiadania, 2001

W Bośni już dziesiąty dzień samoloty NATO bombardowały [...] serbskie cele wojskowe, by zmusić M.[...] do wycofania ciężkiego uzbrojenia ze strefy zdemilitaryzowanej wokół Sarajewa.

źródło: NKJP: Serbowie uznają Bośnię, Gazeta Wyborcza, 1995-09-09

Kusznicy zazwyczaj zaczynali bitwy. Stali za ciężką jazdą i strzelali nad głowami konnych do nieprzyjaciela.

źródło: NKJP: Jacek Drost: Fascynujące kusze, Dziennik Zachodni, 2001-01-09

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
D. ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiej
C. ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiej
B. ciężkiego
ciężkiego
ciężki
ciężkie
ciężką
N. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężką
Ms. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkiej
W. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie
D. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
C. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
B. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkie
N. ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
Ms. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
W. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie

14. przesada

Definicja

pot. 
taki, że cecha, o której mowa, przysługuje mu w znacznym stopniu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Połączenia

  • ciężki frajer; ciężka przesada

Cytaty

Jedno jest pewne - jeśli wypuścimy taką szansę z rąk, będziemy ciężkimi frajerami.

źródło: NKJP: (TSZ): Metamorfoza po przerwie, Dziennik Polski, 2005-05-16

Jest Talmud, stąd są i ludzie o talmudycznej mentalności. Dla nich to zapewne komplement. Ale dopatrywać się w tym antysemityzmu - to ciężka przesada.

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
D. ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiej
C. ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiej
B. ciężkiego
ciężkiego
ciężki
ciężkie
ciężką
N. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężką
Ms. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkiej
W. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie
D. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
C. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
B. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkie
N. ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
Ms. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
W. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie

15. załącznik do e-maila

Definicja

inform.  pot. 
zajmuje wiele miejsca w pamięci komputera przez to spowalniający jego pracę

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny komputery/informatyka

Relacje znaczeniowe

antonimy:  lekki

Połączenia

  • ciężki plik, załącznik

Cytaty

Specjaliści zwracają też uwagę na asynchroniczność szerokopasmowych łączy TP SA oraz innych operatorów. Jeśli nawet można dość szybko ściągać dane z sieci, to już prędkość wysyłania np. e-maili z „ ciężkimi” załącznikami znacznie spada.

źródło: NKJP: Janusz Ślęzak: Wojna na sztywne łącza, Gazeta Krakowska, 2007-02-08

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
D. ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiego
ciężkiej
C. ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiemu
ciężkiej
B. ciężkiego
ciężkiego
ciężki
ciężkie
ciężką
N. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężką
Ms. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkiej
W. ciężki
ciężki
ciężki
ciężkie
ciężka
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie
D. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
C. ciężkim
ciężkim
ciężkim
ciężkim
B. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkie
N. ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
ciężkimi
Ms. ciężkich
ciężkich
ciężkich
ciężkich
W. ciężcy
ciężcy
ciężkie
ciężkie

Stopień wyższy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. cięższy
cięższy
cięższy
cięższe
cięższa
D. cięższego
cięższego
cięższego
cięższego
cięższej
C. cięższemu
cięższemu
cięższemu
cięższemu
cięższej
B. cięższego
cięższego
cięższy
cięższe
cięższą
N. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
cięższą
Ms. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
cięższej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ciężsi
ciężsi
cięższe
cięższe
D. cięższych
cięższych
cięższych
cięższych
C. cięższym
cięższym
cięższym
cięższym
B. cięższych
cięższych
cięższych
cięższe
N. cięższymi
cięższymi
cięższymi
cięższymi
Ms. cięższych
cięższych
cięższych
cięższych

Frazeologizmy

ciężka atletyka
ciężka gleba
ciężka ręka
ciężka woda
ciężki karabin maszynowy
ciężki kawałek chleba
do cholery
do ciężkiej cholery
do licha ciężkiego
grzech śmiertelny
grzech ciężki
krawiectwo ciężkie
ktoś ma ciężką nogę
metal ciężki
przemysł ciężki
twardy narkotyk
ciężki narkotyk
waga ciężka
z ciężkim sercem
Data ostatniej modyfikacji: 05.06.2024
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj