UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zaciąć

Chronologizacja

1416, SStp

Pochodzenie

ogsł. *za-tęti

Zob. ciąć

1. nożem

Definicja

zranić ostrym przedmiotem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

zranić

Połączenia

zaciąć głowę
zaciąć pałaszem

Cytaty

- Jest pan dziś, widzę, w dobrym humorze - odzywam się. - A tak. Bo uważa pan, nasz stary postanowił, że każdy z nas jak skaleczy, czyli zatnie gościa, będzie płacił karę. Lżej - pół złotego, mocniej - złotówkę.

źródło: NKJP: Sprawy zawodowe, Dziennik Polski - Laykomik, 2000-09-15

W strasznej walce padł kwiat dzielnych dowódców szwedzkich: sam Dąbrowa zaciął śmiertelnie pałaszem głowę i prawicę ks. Fryderyka [...].

źródło: NKJP: Wielki hetman pod Kircholmem, Dziennik Polski - Magazyn, 2001-03-09

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zatnę	zatniemy
2 os.	zatniesz	zatniecie
3 os.	zatnie	zatną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zaciąłem +(e)m zaciął	zacięłam +(e)m zacięła	zacięłom +(e)m zacięło	zacięliśmy +(e)śmy zacięli	zacięłyśmy +(e)śmy zacięły
2 os.	zaciąłeś +(e)ś zaciął	zacięłaś +(e)ś zacięła	zacięłoś +(e)ś zacięło	zacięliście +(e)ście zacięli	zacięłyście +(e)ście zacięły
3 os.	zaciął	zacięła	zacięło	zacięli	zacięły

bezosobnik: zacięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zatnijmy
2 os.	zatnij	zatnijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zaciąłbym bym zaciął	zacięłabym bym zacięła	zacięłobym bym zacięło	zacięlibyśmy byśmy zacięli	zacięłybyśmy byśmy zacięły
2 os.	zaciąłbyś byś zaciął	zacięłabyś byś zacięła	zacięłobyś byś zacięło	zacięlibyście byście zacięli	zacięłybyście byście zacięły
3 os.	zaciąłby by zaciął	zacięłaby by zacięła	zacięłoby by zacięło	zacięliby by zacięli	zacięłyby by zacięły

bezosobnik: zacięto by

bezokolicznik: zaciąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zaciąwszy

gerundium: zacięcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zacięcie	zacięcia
D.	zacięcia	zacięć
C.	zacięciu	zacięciom
B.	zacięcie	zacięcia
N.	zacięciem	zacięciami
Ms.	zacięciu	zacięciach
W.	zacięcie	zacięcia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zacięty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zacięty	zacięty	zacięty	zacięte	zacięta
D.	zaciętego	zaciętego	zaciętego	zaciętego	zaciętej
C.	zaciętemu	zaciętemu	zaciętemu	zaciętemu	zaciętej
B.	zaciętego	zaciętego	zacięty	zacięte	zaciętą
N.	zaciętym	zaciętym	zaciętym	zaciętym	zaciętą
Ms.	zaciętym	zaciętym	zaciętym	zaciętym	zaciętej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zacięci	zacięci	zacięte	zacięte
D.	zaciętych	zaciętych	zaciętych	zaciętych
C.	zaciętym	zaciętym	zaciętym	zaciętym
B.	zaciętych	zaciętych	zaciętych	zacięte
N.	zaciętymi	zaciętymi	zaciętymi	zaciętymi
Ms.	zaciętych	zaciętych	zaciętych	zaciętych

odpowiednik aspektowy: zacinać

Składnia

Rz_osobowy

zaciąć

KOGO/CO + (CZYM)

2. konia

Definicja

poganiając, uderzyć batem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

uderzyć

Połączenia

woźnica zaciął (konia)
zaciąć konia, szkapę
zaciąć batem
zaciąć mocniej
(nie) można zaciąć

Cytaty

Ojciec i brat niedorostek odprowadzili go do łąki [...], potem stary Patasznik zaciął szkapę i wóz skręcił w ciemny tunel lasu.

źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Światło i lęk. Opowiadania starej daty, 2003

Sanki, którymi jechali na stację, wiozły ich teraz z powrotem do wsi. Sławek namówił woźnicę, aby zaciął konie batem.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Panny i wdowy, 1993

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zatnę	zatniemy
2 os.	zatniesz	zatniecie
3 os.	zatnie	zatną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zaciąłem +(e)m zaciął	zacięłam +(e)m zacięła	zacięłom +(e)m zacięło	zacięliśmy +(e)śmy zacięli	zacięłyśmy +(e)śmy zacięły
2 os.	zaciąłeś +(e)ś zaciął	zacięłaś +(e)ś zacięła	zacięłoś +(e)ś zacięło	zacięliście +(e)ście zacięli	zacięłyście +(e)ście zacięły
3 os.	zaciął	zacięła	zacięło	zacięli	zacięły

bezosobnik: zacięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zatnijmy
2 os.	zatnij	zatnijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zaciąłbym bym zaciął	zacięłabym bym zacięła	zacięłobym bym zacięło	zacięlibyśmy byśmy zacięli	zacięłybyśmy byśmy zacięły
2 os.	zaciąłbyś byś zaciął	zacięłabyś byś zacięła	zacięłobyś byś zacięło	zacięlibyście byście zacięli	zacięłybyście byście zacięły
3 os.	zaciąłby by zaciął	zacięłaby by zacięła	zacięłoby by zacięło	zacięliby by zacięli	zacięłyby by zacięły

bezosobnik: zacięto by

bezokolicznik: zaciąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zaciąwszy

gerundium: zacięcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zacięcie	zacięcia
D.	zacięcia	zacięć
C.	zacięciu	zacięciom
B.	zacięcie	zacięcia
N.	zacięciem	zacięciami
Ms.	zacięciu	zacięciach
W.	zacięcie	zacięcia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zacięty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zacięty	zacięty	zacięty	zacięte	zacięta
D.	zaciętego	zaciętego	zaciętego	zaciętego	zaciętej
C.	zaciętemu	zaciętemu	zaciętemu	zaciętemu	zaciętej
B.	zaciętego	zaciętego	zacięty	zacięte	zaciętą
N.	zaciętym	zaciętym	zaciętym	zaciętym	zaciętą
Ms.	zaciętym	zaciętym	zaciętym	zaciętym	zaciętej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zacięci	zacięci	zacięte	zacięte
D.	zaciętych	zaciętych	zaciętych	zaciętych
C.	zaciętym	zaciętym	zaciętym	zaciętym
B.	zaciętych	zaciętych	zaciętych	zacięte
N.	zaciętymi	zaciętymi	zaciętymi	zaciętymi
Ms.	zaciętych	zaciętych	zaciętych	zaciętych

odpowiednik aspektowy: zacinać

Składnia

Rz_osobowy

zaciąć

CO + (CZYM)

3. deszczem

Definicja

padając z ukosa lub wiejąc z boku, uderzyć mocniej

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda zjawiska atmosferyczne

Połączenia

deszcz, śnieg, wiatr zaciął
zaciąć w twarz

Cytaty

Deszcz, który jakiś czas temu przestał padać, zaciął nagle drobnym kapuśniaczkiem.

źródło: NKJP: Kinga Dunin: Tabu, 1998

Ostry wiatr zmieszany ze śniegiem zaciął mnie w twarz.

źródło: NKJP: Tadeusz Borowski: Pożegnanie z Marią, 1947

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zatnę	zatniemy
2 os.	zatniesz	zatniecie
3 os.	zatnie	zatną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zaciąłem +(e)m zaciął	zacięłam +(e)m zacięła	zacięłom +(e)m zacięło	zacięliśmy +(e)śmy zacięli	zacięłyśmy +(e)śmy zacięły
2 os.	zaciąłeś +(e)ś zaciął	zacięłaś +(e)ś zacięła	zacięłoś +(e)ś zacięło	zacięliście +(e)ście zacięli	zacięłyście +(e)ście zacięły
3 os.	zaciął	zacięła	zacięło	zacięli	zacięły

bezosobnik: zacięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zatnijmy
2 os.	zatnij	zatnijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zaciąłbym bym zaciął	zacięłabym bym zacięła	zacięłobym bym zacięło	zacięlibyśmy byśmy zacięli	zacięłybyśmy byśmy zacięły
2 os.	zaciąłbyś byś zaciął	zacięłabyś byś zacięła	zacięłobyś byś zacięło	zacięlibyście byście zacięli	zacięłybyście byście zacięły
3 os.	zaciąłby by zaciął	zacięłaby by zacięła	zacięłoby by zacięło	zacięliby by zacięli	zacięłyby by zacięły

bezosobnik: zacięto by

bezokolicznik: zaciąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zaciąwszy

gerundium: zacięcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zacięcie	zacięcia
D.	zacięcia	zacięć
C.	zacięciu	zacięciom
B.	zacięcie	zacięcia
N.	zacięciem	zacięciami
Ms.	zacięciu	zacięciach
W.	zacięcie	zacięcia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zacięty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zacięty	zacięty	zacięty	zacięte	zacięta
D.	zaciętego	zaciętego	zaciętego	zaciętego	zaciętej
C.	zaciętemu	zaciętemu	zaciętemu	zaciętemu	zaciętej
B.	zaciętego	zaciętego	zacięty	zacięte	zaciętą
N.	zaciętym	zaciętym	zaciętym	zaciętym	zaciętą
Ms.	zaciętym	zaciętym	zaciętym	zaciętym	zaciętej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zacięci	zacięci	zacięte	zacięte
D.	zaciętych	zaciętych	zaciętych	zaciętych
C.	zaciętym	zaciętym	zaciętym	zaciętym
B.	zaciętych	zaciętych	zaciętych	zacięte
N.	zaciętymi	zaciętymi	zaciętymi	zaciętymi
Ms.	zaciętych	zaciętych	zaciętych	zaciętych

odpowiednik aspektowy: zacinać

Składnia

Ø	+	zaciąć	+	(CZYM)
Rz_nieżywotny	+	zaciąć	+	(KOGO) + (w CO)

4. usta

Definicja

mocno zacisnąć

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

zacisnąć

Połączenia

zaciąć usta, wargi, zęby

Cytaty

- Nie bój się - powtórzył tamten jeszcze łagodniej. - Ja ci nic nie zrobię. Powiedz tylko, kto cię tu przysłał. Mały detektyw zaciął zęby.

źródło: NKJP: Adam Bahdaj: Wakacje z duchami, 1961

Widziałem, że były okropnie zawstydzone. Staruszka umilkła, zacięła usta i już się prawie nie odzywała.

źródło: NKJP: Andrzej Bobkowski: Szkice piórkiem, 1997

Falka! Co z tobą? Jestem Falką. Ale nie zawsze nią byłam. Nie zawsze. Otrząsnęła się, zacięła wargi.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 2001

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zatnę	zatniemy
2 os.	zatniesz	zatniecie
3 os.	zatnie	zatną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zaciąłem +(e)m zaciął	zacięłam +(e)m zacięła	zacięłom +(e)m zacięło	zacięliśmy +(e)śmy zacięli	zacięłyśmy +(e)śmy zacięły
2 os.	zaciąłeś +(e)ś zaciął	zacięłaś +(e)ś zacięła	zacięłoś +(e)ś zacięło	zacięliście +(e)ście zacięli	zacięłyście +(e)ście zacięły
3 os.	zaciął	zacięła	zacięło	zacięli	zacięły

bezosobnik: zacięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zatnijmy
2 os.	zatnij	zatnijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zaciąłbym bym zaciął	zacięłabym bym zacięła	zacięłobym bym zacięło	zacięlibyśmy byśmy zacięli	zacięłybyśmy byśmy zacięły
2 os.	zaciąłbyś byś zaciął	zacięłabyś byś zacięła	zacięłobyś byś zacięło	zacięlibyście byście zacięli	zacięłybyście byście zacięły
3 os.	zaciąłby by zaciął	zacięłaby by zacięła	zacięłoby by zacięło	zacięliby by zacięli	zacięłyby by zacięły

bezosobnik: zacięto by

bezokolicznik: zaciąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zaciąwszy

gerundium: zacięcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zacięcie	zacięcia
D.	zacięcia	zacięć
C.	zacięciu	zacięciom
B.	zacięcie	zacięcia
N.	zacięciem	zacięciami
Ms.	zacięciu	zacięciach
W.	zacięcie	zacięcia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zacięty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zacięty	zacięty	zacięty	zacięte	zacięta
D.	zaciętego	zaciętego	zaciętego	zaciętego	zaciętej
C.	zaciętemu	zaciętemu	zaciętemu	zaciętemu	zaciętej
B.	zaciętego	zaciętego	zacięty	zacięte	zaciętą
N.	zaciętym	zaciętym	zaciętym	zaciętym	zaciętą
Ms.	zaciętym	zaciętym	zaciętym	zaciętym	zaciętej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zacięci	zacięci	zacięte	zacięte
D.	zaciętych	zaciętych	zaciętych	zaciętych
C.	zaciętym	zaciętym	zaciętym	zaciętym
B.	zaciętych	zaciętych	zaciętych	zacięte
N.	zaciętymi	zaciętymi	zaciętymi	zaciętymi
Ms.	zaciętych	zaciętych	zaciętych	zaciętych

odpowiednik aspektowy: zacinać

Składnia

Rz_osobowy

zaciąć

5. rybę

Definicja

ryb.

poderwać gwałtownie wędkę, wyciągając zdobycz

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny hobby i zainteresowania

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

Połączenia

zaciąć rybę, wędkę

Cytaty

Gdy na haczyku jest kilka białych robali, ryby biorą tak nieufnie, że nie można ich zaciąć.

źródło: NKJP: Janusz Wideł: W cieniu mistrza, Dziennik Polski - Nowy Sącz, 2003-07-09

Franek zaciął wędkę, ale była tylko nieduża ukleja, którą wrzucił z powrotem do wody.

źródło: NKJP: Kazimierz Orłoś: Cudowna melina, 1989

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zatnę	zatniemy
2 os.	zatniesz	zatniecie
3 os.	zatnie	zatną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zaciąłem +(e)m zaciął	zacięłam +(e)m zacięła	zacięłom +(e)m zacięło	zacięliśmy +(e)śmy zacięli	zacięłyśmy +(e)śmy zacięły
2 os.	zaciąłeś +(e)ś zaciął	zacięłaś +(e)ś zacięła	zacięłoś +(e)ś zacięło	zacięliście +(e)ście zacięli	zacięłyście +(e)ście zacięły
3 os.	zaciął	zacięła	zacięło	zacięli	zacięły

bezosobnik: zacięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zatnijmy
2 os.	zatnij	zatnijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zaciąłbym bym zaciął	zacięłabym bym zacięła	zacięłobym bym zacięło	zacięlibyśmy byśmy zacięli	zacięłybyśmy byśmy zacięły
2 os.	zaciąłbyś byś zaciął	zacięłabyś byś zacięła	zacięłobyś byś zacięło	zacięlibyście byście zacięli	zacięłybyście byście zacięły
3 os.	zaciąłby by zaciął	zacięłaby by zacięła	zacięłoby by zacięło	zacięliby by zacięli	zacięłyby by zacięły

bezosobnik: zacięto by

bezokolicznik: zaciąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zaciąwszy

gerundium: zacięcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zacięcie	zacięcia
D.	zacięcia	zacięć
C.	zacięciu	zacięciom
B.	zacięcie	zacięcia
N.	zacięciem	zacięciami
Ms.	zacięciu	zacięciach
W.	zacięcie	zacięcia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zacięty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zacięty	zacięty	zacięty	zacięte	zacięta
D.	zaciętego	zaciętego	zaciętego	zaciętego	zaciętej
C.	zaciętemu	zaciętemu	zaciętemu	zaciętemu	zaciętej
B.	zaciętego	zaciętego	zacięty	zacięte	zaciętą
N.	zaciętym	zaciętym	zaciętym	zaciętym	zaciętą
Ms.	zaciętym	zaciętym	zaciętym	zaciętym	zaciętej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zacięci	zacięci	zacięte	zacięte
D.	zaciętych	zaciętych	zaciętych	zaciętych
C.	zaciętym	zaciętym	zaciętym	zaciętym
B.	zaciętych	zaciętych	zaciętych	zacięte
N.	zaciętymi	zaciętymi	zaciętymi	zaciętymi
Ms.	zaciętych	zaciętych	zaciętych	zaciętych

odpowiednik aspektowy: zacinać

Składnia

Rz_osobowy

zaciąć

Frazeologizmy

ktoś zacisnął zęby
ktoś zaciął zęby

Data ostatniej modyfikacji: 28.02.2023