UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

przełamać

Chronologizacja

SPXVI, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. łamać

1. chleb

Definicja

łamiąc, rozdzielić coś na dwie części

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

synonimy:  rozłamać

Połączenia

  • przełamać chleb, pieczęć
  • przełamać na pół, na dwie połowy

Cytaty

Banicki zapalił papierosa, nie miał drugiego śniadania. Lucjan przełamał kromki, które dała mu Aniela.

źródło: KWSJP: Romuald Cabaj: Trzebienie lasu, 1967

Przełamała bagietkę i podała mi połowę.

źródło: KWSJP: Jadwiga Żylińska: „New Age”, Tygodnik Powszechny, 1994, nr 48

Paracelsus wzruszył ramionami, przełamał pieczęć, rozwinął pismo i niespiesznie zabrał się do czytania.

źródło: KWSJP: Wacław Gołembowicz: Wędrowiec, 1963

Wystarczy przełamać kapsułkę z nadtlenkiem i potrząsnąć urządzeniem, aby doszło do reakcji.

źródło: KWSJP: Hubert Salik: Puszka magii pełna, Ozon, 2005, nr 9

Szofer roześmiał się głośno; miał długie, drobne zęby, podobne do przełamanych na pół zapałek.

źródło: KWSJP: Jewhen Hucało: Domowe ognisko, 1978

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przełamię
przełamiemy
2 os. przełamiesz
przełamiecie
3 os. przełamie
przełamią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przełamałem
+(e)m przełamał
przełamałam
+(e)m przełamała
przełamałom
+(e)m przełamało
przełamaliśmy
+(e)śmy przełamali
przełamałyśmy
+(e)śmy przełamały
2 os. przełamałeś
+(e)ś przełamał
przełamałaś
+(e)ś przełamała
przełamałoś
+(e)ś przełamało
przełamaliście
+(e)ście przełamali
przełamałyście
+(e)ście przełamały
3 os. przełamał
przełamała
przełamało
przełamali
przełamały

bezosobnik: przełamano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przełammy
2 os. przełam
przełamcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przełamałbym
bym przełamał
przełamałabym
bym przełamała
przełamałobym
bym przełamało
przełamalibyśmy
byśmy przełamali
przełamałybyśmy
byśmy przełamały
2 os. przełamałbyś
byś przełamał
przełamałabyś
byś przełamała
przełamałobyś
byś przełamało
przełamalibyście
byście przełamali
przełamałybyście
byście przełamały
3 os. przełamałby
by przełamał
przełamałaby
by przełamała
przełamałoby
by przełamało
przełamaliby
by przełamali
przełamałyby
by przełamały

bezosobnik: przełamano by

bezokolicznik: przełamać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: przełamawszy

gerundium: przełamanie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. przełamanie
przełamania
D. przełamania
przełamań
C. przełamaniu
przełamaniom
B. przełamanie
przełamania
N. przełamaniem
przełamaniami
Ms. przełamaniu
przełamaniach
W. przełamanie
przełamania

imiesłów przymiotnikowy bierny: przełamany

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. przełamany
przełamany
przełamany
przełamane
przełamana
D. przełamanego
przełamanego
przełamanego
przełamanego
przełamanej
C. przełamanemu
przełamanemu
przełamanemu
przełamanemu
przełamanej
B. przełamanego
przełamanego
przełamany
przełamane
przełamaną
N. przełamanym
przełamanym
przełamanym
przełamanym
przełamaną
Ms. przełamanym
przełamanym
przełamanym
przełamanym
przełamanej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. przełamani
przełamani
przełamane
przełamane
D. przełamanych
przełamanych
przełamanych
przełamanych
C. przełamanym
przełamanym
przełamanym
przełamanym
B. przełamanych
przełamanych
przełamanych
przełamane
N. przełamanymi
przełamanymi
przełamanymi
przełamanymi
Ms. przełamanych
przełamanych
przełamanych
przełamanych

odpowiedniki aspektowe: przełamywać , łamać

Składnia

bez ograniczeń + przełamać +
CO

2. wstyd

Definicja

pokonać jakąś trudność lub przeszkodę uniemożliwiającą działanie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  przemóc, przezwyciężyć, zwyciężyć
hiperonimy:  pokonać

Połączenia

  • przełamać apatię, animozje, bariery, bierność, blokadę, defensywę, czyjąś dominację, granice, hegemonię, impas, indolencję, inercję, izolację, kompleksy, kryzys, marazm, monopol, niechęć, niemoc, niemożność, nienawiść, niepewność, nieśmiałość, nieufność, obojętność, ograniczenia, opór, podziały, przeszkody, recesję, regres, rutynę, jakiś schemat, samotność, słabość, smutek, stagnację, stereotyp, strach, tabu, tremę, jakieś trendy, trudności, upór, uprzedzenia, wrogość, wstyd, zapaść, zastój, złą passę, zmowę (milczenia)
  • przełamać łatwo, ostatecznie, skutecznie, szybko
  • chcieć, musieć, pomóc/pomagać, postanowić, potrafić, pozwolić/pozwalać, pragnąć, próbować, spróbować, umieć, usiłować; można, należy, trzeba, warto przełamać

Cytaty

Wybrałam aktorstwo, żeby przełamać nieśmiałość.

źródło: KWSJP: Monika Krzywkowska, Agata Jankowska: Po prostu „Samo życie”..., Naj, 2003, nr 31

Wobec nas, Polaków, był szczerze i konsekwentnie nieufny i niechętny. Nie udało mi się w żaden sposób tej niechęci przełamać.

źródło: KWSJP: Józef Czapski: Na nieludzkiej ziemi, 1947

Toczące się uporczywe walki o zdobycie Epiru długo nie przynosiły spodziewanych wyników. [...] Impas przełamano dzięki Minejce.

źródło: KWSJP: Jan Mar: Powrót do kolebki, 1976

Dwa, trzy czołgi rosyjskie przełamały front i chcą siać popłoch.

źródło: KWSJP: Rudolf Jasik: Martwi nie śpiewają, 1961

Katarski nadawca liczy, że wraz z przełamaniem bariery językowej informacje ze świata arabskiego dotrą do szerszej publiczności.

źródło: KWSJP: Coś z życia, Polityka, 2005

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przełamię
przełamiemy
2 os. przełamiesz
przełamiecie
3 os. przełamie
przełamią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przełamałem
+(e)m przełamał
przełamałam
+(e)m przełamała
przełamałom
+(e)m przełamało
przełamaliśmy
+(e)śmy przełamali
przełamałyśmy
+(e)śmy przełamały
2 os. przełamałeś
+(e)ś przełamał
przełamałaś
+(e)ś przełamała
przełamałoś
+(e)ś przełamało
przełamaliście
+(e)ście przełamali
przełamałyście
+(e)ście przełamały
3 os. przełamał
przełamała
przełamało
przełamali
przełamały

bezosobnik: przełamano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przełammy
2 os. przełam
przełamcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przełamałbym
bym przełamał
przełamałabym
bym przełamała
przełamałobym
bym przełamało
przełamalibyśmy
byśmy przełamali
przełamałybyśmy
byśmy przełamały
2 os. przełamałbyś
byś przełamał
przełamałabyś
byś przełamała
przełamałobyś
byś przełamało
przełamalibyście
byście przełamali
przełamałybyście
byście przełamały
3 os. przełamałby
by przełamał
przełamałaby
by przełamała
przełamałoby
by przełamało
przełamaliby
by przełamali
przełamałyby
by przełamały

bezosobnik: przełamano by

bezokolicznik: przełamać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: przełamawszy

gerundium: przełamanie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. przełamanie
przełamania
D. przełamania
przełamań
C. przełamaniu
przełamaniom
B. przełamanie
przełamania
N. przełamaniem
przełamaniami
Ms. przełamaniu
przełamaniach
W. przełamanie
przełamania

imiesłów przymiotnikowy bierny: przełamany

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. przełamany
przełamany
przełamany
przełamane
przełamana
D. przełamanego
przełamanego
przełamanego
przełamanego
przełamanej
C. przełamanemu
przełamanemu
przełamanemu
przełamanemu
przełamanej
B. przełamanego
przełamanego
przełamany
przełamane
przełamaną
N. przełamanym
przełamanym
przełamanym
przełamanym
przełamaną
Ms. przełamanym
przełamanym
przełamanym
przełamanym
przełamanej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. przełamani
przełamani
przełamane
przełamane
D. przełamanych
przełamanych
przełamanych
przełamanych
C. przełamanym
przełamanym
przełamanym
przełamanym
B. przełamanych
przełamanych
przełamanych
przełamane
N. przełamanymi
przełamanymi
przełamanymi
przełamanymi
Ms. przełamanych
przełamanych
przełamanych
przełamanych

odpowiednik aspektowy: przełamywać

Składnia

bez ograniczeń + przełamać +
CO

3. kolor

Definicja

zmniejszyć intensywność lub zmienić odcień jakiejś barwy przez dodanie do niej innej

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Połączenia

  • przełamać kolor; biel, czerń...
  • przełamany bielą, różem, zielenią, żółcią...

Cytaty

Nasza podróż do Tybetu, ludzie, których tam spotkałyśmy [...], przełamany żółcią i różem burgundowy kolor habitów [...], wbiły się w pamięć, znieczulają na wszystko inne, układając się w jedno spójne, najbardziej intensywne doznanie.

źródło: KWSJP: Marta Kusztra: Dziesięć dni w Tybecie, Cosmopolitan, 2000, nr 4

[…] brąz wrócił do łask i udowadnia, że z całym swoim bogatym wachlarzem odcieni od jasnych brązów, rudości, miedzi [...] po brąz brunatny czy przełamany fioletem albo zielenią, wcale nie musi być smutny i nietwarzowy.

źródło: NKJP:(S): Barwy jesieni, Gazeta Krakowska, 2001-10-06

Zaskakująca jest także kolorystyka całego obrazu. - Niespotykana wśród portretów kanonizacyjnych, bardzo agresywna: czerwienie, błękity, przełamane żółcią.

źródło: NKJP:Oczy wzięte z kanonu, Dziennik Polski, 2002-08-16

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przełamię
przełamiemy
2 os. przełamiesz
przełamiecie
3 os. przełamie
przełamią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przełamałem
+(e)m przełamał
przełamałam
+(e)m przełamała
przełamałom
+(e)m przełamało
przełamaliśmy
+(e)śmy przełamali
przełamałyśmy
+(e)śmy przełamały
2 os. przełamałeś
+(e)ś przełamał
przełamałaś
+(e)ś przełamała
przełamałoś
+(e)ś przełamało
przełamaliście
+(e)ście przełamali
przełamałyście
+(e)ście przełamały
3 os. przełamał
przełamała
przełamało
przełamali
przełamały

bezosobnik: przełamano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przełammy
2 os. przełam
przełamcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przełamałbym
bym przełamał
przełamałabym
bym przełamała
przełamałobym
bym przełamało
przełamalibyśmy
byśmy przełamali
przełamałybyśmy
byśmy przełamały
2 os. przełamałbyś
byś przełamał
przełamałabyś
byś przełamała
przełamałobyś
byś przełamało
przełamalibyście
byście przełamali
przełamałybyście
byście przełamały
3 os. przełamałby
by przełamał
przełamałaby
by przełamała
przełamałoby
by przełamało
przełamaliby
by przełamali
przełamałyby
by przełamały

bezosobnik: przełamano by

bezokolicznik: przełamać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: przełamawszy

gerundium: przełamanie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. przełamanie
przełamania
D. przełamania
przełamań
C. przełamaniu
przełamaniom
B. przełamanie
przełamania
N. przełamaniem
przełamaniami
Ms. przełamaniu
przełamaniach
W. przełamanie
przełamania

imiesłów przymiotnikowy bierny: przełamany

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. przełamany
przełamany
przełamany
przełamane
przełamana
D. przełamanego
przełamanego
przełamanego
przełamanego
przełamanej
C. przełamanemu
przełamanemu
przełamanemu
przełamanemu
przełamanej
B. przełamanego
przełamanego
przełamany
przełamane
przełamaną
N. przełamanym
przełamanym
przełamanym
przełamanym
przełamaną
Ms. przełamanym
przełamanym
przełamanym
przełamanym
przełamanej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. przełamani
przełamani
przełamane
przełamane
D. przełamanych
przełamanych
przełamanych
przełamanych
C. przełamanym
przełamanym
przełamanym
przełamanym
B. przełamanych
przełamanych
przełamanych
przełamane
N. przełamanymi
przełamanymi
przełamanymi
przełamanymi
Ms. przełamanych
przełamanych
przełamanych
przełamanych

odpowiednik aspektowy: łamać

Inne uwagi

Zwykle imb

Składnia

Rzosobowy + przełamać +
CO + (CZYM)

4. tekst

Definicja

edytor. 
uformować kolumny książki lub czasopisma przed wydrukowaniem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Środki masowego przekazu wydawnictwa

Relacje znaczeniowe

synonimy:  złamać

Połączenia

  • przełamać tekst

Cytaty

Miesiąc temu oglądałem przełamany tekst z włożonymi zdjęciami, pokazano mi już wydruki map, które wymagały jeszcze tylko korekty.

źródło: NKJP: Jaki przewodnik o Karkonoszach?, Usenet -- pl.rec.góry, 2002-07-22

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przełamię
przełamiemy
2 os. przełamiesz
przełamiecie
3 os. przełamie
przełamią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przełamałem
+(e)m przełamał
przełamałam
+(e)m przełamała
przełamałom
+(e)m przełamało
przełamaliśmy
+(e)śmy przełamali
przełamałyśmy
+(e)śmy przełamały
2 os. przełamałeś
+(e)ś przełamał
przełamałaś
+(e)ś przełamała
przełamałoś
+(e)ś przełamało
przełamaliście
+(e)ście przełamali
przełamałyście
+(e)ście przełamały
3 os. przełamał
przełamała
przełamało
przełamali
przełamały

bezosobnik: przełamano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przełammy
2 os. przełam
przełamcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przełamałbym
bym przełamał
przełamałabym
bym przełamała
przełamałobym
bym przełamało
przełamalibyśmy
byśmy przełamali
przełamałybyśmy
byśmy przełamały
2 os. przełamałbyś
byś przełamał
przełamałabyś
byś przełamała
przełamałobyś
byś przełamało
przełamalibyście
byście przełamali
przełamałybyście
byście przełamały
3 os. przełamałby
by przełamał
przełamałaby
by przełamała
przełamałoby
by przełamało
przełamaliby
by przełamali
przełamałyby
by przełamały

bezosobnik: przełamano by

bezokolicznik: przełamać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: przełamawszy

gerundium: przełamanie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. przełamanie
przełamania
D. przełamania
przełamań
C. przełamaniu
przełamaniom
B. przełamanie
przełamania
N. przełamaniem
przełamaniami
Ms. przełamaniu
przełamaniach
W. przełamanie
przełamania

imiesłów przymiotnikowy bierny: przełamany

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. przełamany
przełamany
przełamany
przełamane
przełamana
D. przełamanego
przełamanego
przełamanego
przełamanego
przełamanej
C. przełamanemu
przełamanemu
przełamanemu
przełamanemu
przełamanej
B. przełamanego
przełamanego
przełamany
przełamane
przełamaną
N. przełamanym
przełamanym
przełamanym
przełamanym
przełamaną
Ms. przełamanym
przełamanym
przełamanym
przełamanym
przełamanej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. przełamani
przełamani
przełamane
przełamane
D. przełamanych
przełamanych
przełamanych
przełamanych
C. przełamanym
przełamanym
przełamanym
przełamanym
B. przełamanych
przełamanych
przełamanych
przełamane
N. przełamanymi
przełamanymi
przełamanymi
przełamanymi
Ms. przełamanych
przełamanych
przełamanych
przełamanych

odpowiedniki aspektowe: łamać , przełamywać

Składnia

bez ograniczeń + przełamać +
CO

Frazeologizmy

coś przełamało lody
coś przełamało pierwsze lody
ktoś przełamał lody
ktoś przełamał pierwsze lody
ktoś przełamał serwis kogoś
Data ostatniej modyfikacji: 11.01.2015
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj