UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

kapitulować

Chronologizacja

1644, Kart XVII-XVIII

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany lub niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. kapituluję
 kapitulujemy
2 os. kapitulujesz
 kapitulujecie
3 os. kapituluje
 kapitulują

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. kapitulowałem
+(e)m kapitulował
 kapitulowałam
+(e)m kapitulowała
 kapitulowałom
+(e)m kapitulowało
 kapitulowaliśmy
+(e)śmy kapitulowali
 kapitulowałyśmy
+(e)śmy kapitulowały
2 os. kapitulowałeś
+(e)ś kapitulował
 kapitulowałaś
+(e)ś kapitulowała
 kapitulowałoś
+(e)ś kapitulowało
 kapitulowaliście
+(e)ście kapitulowali
 kapitulowałyście
+(e)ście kapitulowały
3 os. kapitulował
 kapitulowała
 kapitulowało
 kapitulowali
 kapitulowały

bezosobnik: kapitulowano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę kapitulował
będę kapitulować
 będę kapitulowała
będę kapitulować
 będę kapitulowało
będę kapitulować
 będziemy kapitulowali
będziemy kapitulować
 będziemy kapitulowały
będziemy kapitulować
2 os. będziesz kapitulował
będziesz kapitulować
 będziesz kapitulowała
będziesz kapitulować
 będziesz kapitulowało
będziesz kapitulować
 będziecie kapitulowali
będziecie kapitulować
 będziecie kapitulowały
będziecie kapitulować
3 os. będzie kapitulował
będzie kapitulować
 będzie kapitulowała
będzie kapitulować
 będzie kapitulowało
będzie kapitulować
 będą kapitulowali
będą kapitulować
 będą kapitulowały
będą kapitulować

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. kapitulujmy
2 os. kapituluj
 kapitulujcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. kapitulowałbym
bym kapitulował
 kapitulowałabym
bym kapitulowała
 kapitulowałobym
bym kapitulowało
 kapitulowalibyśmy
byśmy kapitulowali
 kapitulowałybyśmy
byśmy kapitulowały
2 os. kapitulowałbyś
byś kapitulował
 kapitulowałabyś
byś kapitulowała
 kapitulowałobyś
byś kapitulowało
 kapitulowalibyście
byście kapitulowali
 kapitulowałybyście
byście kapitulowały
3 os. kapitulowałby
by kapitulował
 kapitulowałaby
by kapitulowała
 kapitulowałoby
by kapitulowało
 kapitulowaliby
by kapitulowali
 kapitulowałyby
by kapitulowały

bezosobnik: kapitulowano by

bezokolicznik: kapitulować

imiesłów przysłówkowy współczesny:

kapitulując

imiesłów przysłówkowy uprzedni:

kapitulowawszy

gerundium: kapitulowanie

imiesłów przymiotnikowy czynny: kapitulujący

Pochodzenie

łac. śred. capitulare 'podjąć decyzję; ugodzić się'

1. na wojnie

Definicja

w działaniach wojennych rezygnować z walki z powodu przewagi wroga i poddawać się na warunkach przez niego określonych

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

Relacje znaczeniowe

synonimy:  poddawać się

Połączenia

  • Hel kapitulował; armia, twierdza; Warszawa kapitulowała; oddziały, wojska; państwa; Włochy kapitulowały
  • kapitulować przed Niemcami, przed Rosjanami...

Cytaty

Stalin wypowiedział wojnę Japonii. W Tokio zmagały się frakcje: kapitulować czy walczyć do ostatniego żołnierza?

źródło: NKJP: Adam Szostkiewicz: 60 lat po Hiroszimie, Polityka, 2005

27 września kapitulowała Warszawa, broniąca się z niezwykłą zaciętością i uporem mimo ciężkich bombardowań i ostrzału artyleryjskiego, które zamieniły miasto w morze pożarów i ruin. Następnego dnia poddała się twierdza Modlin, ostatni poważny punkt oporu.

źródło: NKJP: Franciszek Ryszka: Noc i mgła : Niemcy w okresie hitlerowskim, 1997

Dzięki tym odkryciom archeologicznym stało się jasne, dlaczego Gibeonici kapitulowali na warunkach nie przynoszących im zaszczytu. Byli to kupcy, którym bliższy był handel niż rzemiosło wojenne.

źródło: NKJP: Zenon Kosidowski: Opowieści biblijne, 1963

Ale powróćmy do Modlina. Po raz kolejny Polacy złożyli tu broń przed Rosjanami 9 października 1831 r., a więc po klęsce Powstania Listopadowego. Wówczas kapitulowało ponad 7000 żołnierzy.

źródło: NKJP: Paweł Lekki: Wędrówka przez kazamaty, Polityka, 2001-09-01

[...] jedynym państwem, które nie kapitulowało przed Francuzami i nie miało na to bynajmniej ochoty, była poza Rosją Wielka Brytania.

źródło: NKJP: Andrzej Chwalba: Historia Powszechna. Wiek XIX, 2008

Składnia

bez ograniczeń + kapitulować +
(przed KIM)

2. w życiu

Definicja

w trudnej sytuacji albo napotykając na przeszkody, rezygnować z określonych działań

Noty o użyciu

W tekstach sprawozdań sportowych połączenie bramkarz kapitulował odnoszone jest do sytuacji, kiedy nie zdołał obronić strzału przeciwnika i padła bramka.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wymiękać

Połączenia

  • akademiczki, łodzianki (nie) kapitulowały
  • kapitulować bez walki
  • nie mieć zamiaru, nie myśleć, nie zamierzać kapitulować

Cytaty

W ósmej minucie [...] lublinianki objęły dwubramkowe prowadzenie (7:5), ale Ukrainki nie zamierzały wcale kapitulować i ponownie w 18. minucie doprowadziły do wyrównania 8:8.

źródło: NKJP: Jarosław Klukowski, Wiesław Pawłat: PIiłka ręczna. Liga Mistrzów, Gazeta Wyborcza, 1999-01-04

Co zrobić, jeśli wszystkie dostępne oferty wydają się zbyt drogie? Otóż nie warto kapitulować. Wprawdzie tani przewoźnicy nie mają siatki połączeń i oferują wyłącznie pojedyncze bilety, ale przecież jeszcze w kraju można kupić kolejny, na dalszą część trasy, także u konkurencji

źródło: NKJP: Paweł Wrabec, Danuta Pawłowska, Polityka, 2004

Szkoła sportowa nie pasowała do wymarzonego scenariusza.[...] Uczniowskie obowiązki traktowane z przymrużeniem oka i nauczyciele kapitulujący przed wymówkami, że przecież były zawody.

źródło: NKJP: Marcin Piątek: Siłaczka, Polityka, 2009-02-21

Nie wolno poddawać się nastrojom rezygnacji, nie wolno kapitulować wobec agresji politycznej przeciwników, nie wolno podkulać ogona.

źródło: NKJP: Marek Borowski: Wystąpienie na konwencji SLD, Strona Marka Borowskiego, 2004-03-06

W poniedziałek z zimowymi warunkami nie radziły sobie autobusy, wczoraj przed mrozem i śniegiem kapitulowały tramwaje.

źródło: NKJP: (K.P.): Oblodzone sieci, Gazeta Krakowska, 2001-11-28

Składnia

bez ograniczeń + kapitulować +
(przed CZYM|wobec CZEGO)

3. zło

Definicja

książk. 
ustępować przed czymś, co w określonej sytuacji okazuje się silniejsze

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:  ustępować

Cytaty

Nigdy, nawet w czasie szczytowych osiągnięć nowoczesnej medycyny, natura nie przestała zakreślać pewnych granic, przed którymi postęp wiedzy lekarskiej musi kapitulować.

źródło: NKJP: Michalina Wisłocka: Sztuka kochania, 2009

W obliczu miłości kapituluje zło, ustępuje magia, ociosany zostaje grzech.

źródło: NKJP: Tadeusz Szewczyk: Reiki - sztuka uzdrawiania dla każdego, 2003

Nowa sytuacja w kulturze polega na tym, że aksjologia kapituluje przed uzusem.

źródło: NKJP: Mirosław Pęczak: Obciach uwznioślony, Polityka, 2009-02-21

Podziw i uznanie dla formy są tak głębokie i wrodzone, że kapitulują przed nimi i treść, i nawet sprzeczne z tą treścią uczucia.

źródło: NKJP: Andrzej Bobkowski: Szkice piórkiem : (Francja 1940-1944), 1957

Na twarzy pana Adama widziałem cierpienie. Jego pasja służenia sprawom ważnym nie kapitulowała wobec ciosów ze strony losu.

źródło: NKJP: Alfred Marek Wierzbicki: ...na ziemi w Lublinie... : felietony społeczno-kulturalne, 2008

Składnia

bez ograniczeń + kapitulować +
przed CZYM| w obliczu/wobec CZEGO
Data ostatniej modyfikacji: 22.07.2020
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN