UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

tłuszcz

Chronologizacja

SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

psł. *tl̥ščь (< *tl̥st-jь) 'napęczniałość, obrzmiałość, duża objętość; tkanka tłuszczowa, tłuszcz'

1. lepka substancja

Definicja

lepka substancja pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, o stałej lub płynnej konsystencji, wysokiej wartości kalorycznej, używana do przygotowywania potraw

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy

Relacje znaczeniowe

synonimy:  tłuszczyk

Połączenia

  • stary; zjełczały; głęboki; gorący tłuszcz; tłuszcz jadalny; roślinny, zwierzęcy; kokosowy, wieprzowy, wołowy
  • oleje i tłuszcze roślinne
  • cena; spożycie tłuszczu
  • plama z tłuszczu
  • kartki na tłuszcze
  • błyszczący, lśniący, śliski, wilgotny od tłuszczu
  • tłuszcz jełczeje; pryska, skwierczy
  • ociekać; polać coś; smarować, wysmarować (brytfannę) tłuszczem; okraszony tłuszczem
  • gotować, piec, smażyć coś bez tłuszczu; odsączyć z tłuszczu; lepiący się od tłuszczu
  • wrzucić coś na tłuszcz
  • podsmażyć, przyrumienić, smażyć, udusić, usmażyć, zeszklić na tłuszczu; dusić, poddusić, udusić coś w tłuszczu

Cytaty

Grzyby umyć, namoczyć i ugotować. Cebulę pokroić w drobną kostkę i podsmażyć na tłuszczu. Ugotować grzyby zemleć w maszynce, wymieszać z cebulą, jajem, tartą bułką, doprawić do smaku solą i pieprzem.

źródło: NKJP: Jolanta Gniewek: DLACZEGO MAK NA WIGILIĘ?, Aura, 1988

Rybę kroimy na niewielkie filety, maczamy w mleku, obtaczamy w mące i smażymy na oliwie na złoty kolor. Usmażone kawałki układamy na papierowym ręczniku, aby osączyć je z tłuszczu.

źródło: NKJP: Andrzej Kozioł: Jedz dorsze, Dziennik Polski, 2006-09-09

Współczesny człowiek żywi się na ogół źle. Spożywa za dużo cukru, tłuszczów, mięsa, wędlin, białej mąki, pokarmów wyprodukowanych przez przemysł spożywczy, który w dużym stopniu niszczy ich wartości odżywcze i wprowadza szereg niekorzystnych dla zdrowia związków chemicznych.

źródło: NKJP: Danuta Myłek: Alergie, 2001

Wjeżdża pierwszy produkt: elektryczna patelnia z teflonu z termostatem. - Na takiej smażymy bez tłuszczu, grillujemy, pieczemy kilka potraw naraz, bo nie będą przechodziły zapachem ani smakiem jedna w drugą - prezenter dwoi się i troi.

źródło: NKJP: Tomasz Kunert: Reportaż prasa, 2001

Na parapecie okna kot zjada resztki ziemniaków, suto okraszone tłuszczem.

źródło: NKJP: Elżbieta Borek: Dom od wzruszonych nieszczęściem, Dziennik Polski, 2001-08-27

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. tłuszcz
tłuszcze
D. tłuszczu
tłuszczów
C. tłuszczowi
tłuszczom
B. tłuszcz
tłuszcze
N. tłuszczem
tłuszczami
Ms. tłuszczu
tłuszczach
W. tłuszczu
tłuszcze

2. w mleku

Definicja

substancja o dużej wartości kalorycznej zawarta w niektórych produktach spożywczych

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy

Relacje znaczeniowe

synonimy:  tłuszczyk

Połączenia

  • wartościowe; naturalne tłuszcze
  • białka i tłuszcze
  • rola; obecność, poziom, zawartość tłuszczów
  • zapotrzebowanie na tłuszcze
  • bogaty, obfity, ubogi w tłuszcze
  • coś zawiera tłuszcz

Cytaty

Jan ma własną, specjalną recepturę na mieszanki paszowe dla zwierząt. Przede wszystkich żadnych substancji sztucznych - wszystko naturalne, nasycone białkiem i węglowodanami, po to, by krowy dawały mleko zdrowe, bogate w tłuszcz i białko.

źródło: NKJP: Gospodarstwo według św. Benedykta, Dziennik Polski, 2004-04-09

Przyzwyczajenie ptaków do dokarmiania, a potem jego nagłe zaprzestanie, może się dla skrzydlatych mieszkańców miasta zakończyć fatalnie. Najlepszym pokarmem są ziarna zawierające tłuszcz (słonecznik itp.). Gdy ich zabraknie, ptaki zadowolą się nawet zwykłymi okruszynami chleba.

źródło: NKJP: Pamiętajmy o ptakach, Dziennik Polski, 2002-12-05

ARR jeszcze w lipcu zacznie wydawać nowe decyzje dotyczące limitów produkcji mleka o zredukowanej zawartości tłuszczu.

źródło: NKJP: Iwona Sienkiewicz: Bo mleko było za tłuste, Echo Dnia: 2006-07-11

Dzięki zachowaniu zasady niełączenia węglowodanów z tłuszczami, zrzucił 20 kg.

źródło: NKJP: A To Ciekawe, Dziennik Polski, 2003-11-22

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. tłuszcz
tłuszcze
D. tłuszczu
tłuszczów
C. tłuszczowi
tłuszczom
B. tłuszcz
tłuszcze
N. tłuszczem
tłuszczami
Ms. tłuszczu
tłuszczach
W. tłuszczu
tłuszcze

Inne uwagi

Zwykle lm

3. tkanka

Definicja

zespół komórek tworzących u zwierząt i u człowieka tkankę w postaci miękkiej warstwy znajdującej się pod skórą, chroniącej przed utratą ciepła i stanowiącej zapas energii

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Relacje znaczeniowe

synonimy:  sadło, tłuszczyk
hiperonimy:  tkanka

Połączenia

  • zbędny tłuszcz
  • tłuszcz pod oczami, pod skórą
  • fałda, fałdka, nadmiar, warstwa, wałek, zwały; zapasy tłuszczu
  • boczek, mięso, szynka bez tłuszczu
  • (twarz) nalana tłuszczem
  • (seksualność, sylwetka) ukryta pod tłuszczem
  • tłuszcz odkłada się
  • pozbyć się (zbędnego) tłuszczu
  • odsysać, spalać tłuszcz
  • oddzielić (mięso) od tłuszczu; obrać, oczyścić, okroić (mięso) z tłuszczu
  • ani/bez grama tłuszczu

Cytaty

Zanurzyła się w zwałach różowej piany. Wanna była zbyt mała, więc dziewczyna, wsparta głową o krawędź, uciskała podkurczonymi nogami własny brzuch. Wyczuwała na sobie pierwsze fałdki tłuszczu. Pod ubraniem były jeszcze niewidoczne, ale teraz ujawniały się całkiem realne, choć skryte w pienistej cieczy.

źródło: NKJP: Piotr Zaremba: Plama na suficie, 2004

Co pewien czas możesz dodatkowo skorzystać z profesjonalnych zabiegów w gabinecie kosmetycznym. Przeprowadza się tam silny masaż, przed i po którym stosuje się silne preparaty przeciw cellulitowi. Najnowszym zabiegiem, który redukuje cellulit oraz nadmiar tłuszczu, jest stosowanie prądu stymulującego.

źródło: NKJP: Zostań boginią słońca, prasa, 1998

Na spotkanie informacyjne zapraszamy dzisiaj, o godz. 18, do Fitness Clubu przy ul. Miodowej 21. Przez parę lat wspólnie zrzuciliśmy już kilkadziesiąt ton zbędnego tłuszczu. Dołącz do nas!

źródło: NKJP: Schudnij z nami, Dziennik Polski, 2001-04-02

U większości zdrowych kobiet tłuszcz odkłada się szybciej w obrębie bioder niż talii, w ten sposób, że proporcja pomiędzy nimi pozostaje mniej więcej stała.

źródło: NKJP: To słodkie wcięcie w talii, Dziennik Polski, 2003-12-24

Włosi, będący odbiorcami lwiej części końskiego eksportu, mają określone gusta. Na północy Italii jada się konie grubokościste oraz z dużą ilością mięsa na zadzie i tylnych nogach, im dalej na południe, tym bardziej cenione są zwierzęta bez tłuszczu - „suche”, lecz odpowiednio umięśnione.

źródło: NKJP: None: Końskie łzy, Dziennik Polski, 1999-06-04

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. tłuszcz
tłuszcze
D. tłuszczu
tłuszczów
C. tłuszczowi
tłuszczom
B. tłuszcz
tłuszcze
N. tłuszczem
tłuszczami
Ms. tłuszczu
tłuszczach
W. tłuszczu
tłuszcze

Inne uwagi

Zwykle lp

4. związek organiczny

Definicja

biochem. 
związek organiczny, wysokoenergetyczny, nierozpuszczalny w wodzie

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii

Relacje znaczeniowe

synonimy:  tłuszczyk
hiperonimy:  związek

Połączenia

  • tłuszcze nasycone

Cytaty

Drugą wielką grupę tłuszczów złożonych stanowią glikolipidy, wśród których wyodrębnić należy glikolipidy glicerolowe i sfingozynowe.

źródło: NKJP: Leokadia Kłyszejko-Stefanowicz: Cytobiochemia: biochemia niektórych struktur komórkowych, 1995

Budowa chemiczna różnych związków tłuszczowych była podstawą do ich uporządkowania. Podzielono je na tłuszcze proste i tłuszcze złożone.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. tłuszcz
tłuszcze
D. tłuszczu
tłuszczów
C. tłuszczowi
tłuszczom
B. tłuszcz
tłuszcze
N. tłuszczem
tłuszczami
Ms. tłuszczu
tłuszczach
W. tłuszczu
tłuszcze

Inne uwagi

Zwykle lm

Data ostatniej modyfikacji: 13.09.2011
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj