Chronologizacja
Pochodzenie
internac.
serb.-chorw. kava
węg. kávé
z tur. kahve
Ostatecznie z arab. qahwa.
1.a roślina
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin drzewa i krzewy
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin rośliny uprawne
Połączenia
- kawa brazylijska, kolumbijska
- plantacja, sadzonka; plantator; uprawa kawy
- sadzić kawę
Cytaty
|
Ich miejscem przeznaczenia były plantacje kawy w Brazylii, dlatego też karoseria traktorów jest opływowa i aerodynamiczna. Miało to zapobiegać niszczeniu delikatnych sadzonek kawy. źródło: NKJP: Paweł Sasko: Weekendowa Bezsensja: 10 najciekawszych projektów… ciągników, Esensja, 2009-07-02 |
|
|
A ponieważ puszcza jest wilgotna i świetnie nadaje się do uprawy przedniej kawy, więc Francuzi kazali dzikusom sadzić kawę. źródło: NKJP: Arkady Fiedler: Nowa przygoda: Gwinea, 1962 |
|
|
Głos płynął przez doliny, odbijał się od zboczy, przenikał do chatek ukrytych pośród krzewów kawy. źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Czeluść, 1997 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kawa |
kawy |
|
| D. | kawy |
kaw |
|
| C. | kawie |
kawom |
|
| B. | kawę |
kawy |
|
| N. | kawą |
kawami |
|
| Ms. | kawie |
kawach |
|
| W. | kawo |
kawy |
1.b ziarna
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie używki
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin rośliny uprawne
Połączenia
- (świeżo) zmielona kawa; kawa palona; mielona, ziarnista; naturalna; rozpuszczalna
- kawa i herbata
- palarnia; opakowanie, paczka, worek; dwie łyżeczki kawy
- młynek do kawy
- fusy z kawy
- puszka z kawą
- fusy; pudełko, puszka po kawie
- nasypać kawy (do filiżanki)
- eksportować, importować; mleć, zemleć; sypać (do filiżanki); zalać/zalewać kawę
Cytaty
|
Wstał, żeby zalać sobie kawę, jednak puszka była pusta. źródło: NKJP: Marcin Wroński: Officium Secretum: pies pański, 2010 |
|
|
Dla mnie osobiście proszę za fatygę o wysłanie mi puszki kawy mielonej w proszku [...]. źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Opowiadania i donosy 1980-1989, 1989 |
|
|
Wylewa fusy po kawie do zlewu, choć wie, że ten zaraz się zapcha. źródło: NKJP: Zbigniew Kruszyński: Na lądach i morzach: opisy i opowiadania, 1999 |
|
|
W końcu szufladka młynka napełniała się, a po kuchni roznosił się zapach świeżo zmielonej kawy. źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Prawiek i inne czasy, 1996 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kawa |
kawy |
|
| D. | kawy |
kaw |
|
| C. | kawie |
kawom |
|
| B. | kawę |
kawy |
|
| N. | kawą |
kawami |
|
| Ms. | kawie |
kawach |
|
| W. | kawo |
kawy |
1.c napój
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie używki
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | czarna kawa, kawka | |
| hiperonimy: | napój |
Połączenia
- aromatyczna, pyszna; lekka, mocna, słaba; ciepła, gorąca, zimna; parująca, wystygła; mrożona kawa; kawa bezkofeinowa; parzona (po turecku)
- kawa espresso; Jacobs, Tchibo
- kawa z termosu
- kawa z cukrem, z miodem; z mlekiem
- kawa i ciastko, kawa i kakao, kawa i papieros; alkohol i kawa, poczęstunek i kawa, słodycze i kawa, śniadanie i kawa
- filiżanka, kubek; hektolitry, łyk; aromat; kawy
- ekspres do kawy
- kawa się parzy; smakuje
- nalać/nalewać; łyknąć; napić się kawy
- parzyć, zaparzyć; nalewać; dopić/dopijać, pić, siorbać, wypić; podać/podawać; (robić coś) popijając kawę
- częstować, poczęstować; pachnieć kawą
Cytaty
|
Misia częstowała Stasię parzoną w szklance kawą. Kawa była dobrze zaparzona, miała gruby kożuch, na którym chwilę leżał cukier, zanim opadł na dno. źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Prawiek i inne czasy, 1996 |
|
|
Błogosławiona śmierć. [...] Zawsze powtarzała, że jeśli ma żyć bez ciastka do kawy, woli umrzeć. źródło: NKJP: Jan Grzegorczyk: Chaszcze, 2009 |
|
|
Ojciec siedzący na brzegu łóżka, kaszląc łapie oddech, zapala pół papierosa, smuga dymu, dróżka idąca w górę, a potem zapach mocnej kawy wypełnia pokój. źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Monografia grzechów z dziennika 1978-1989, 2006 |
|
|
Aya przynosiła śniadanie na tacy, klękała na podłodze, słodziła kawę, nalewała mleko z dzbanka, mieszała kawę, hałasując łyżeczką o filiżankę. źródło: NKJP: Joanna Rudniańska, Miejsca, 1999 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kawa |
kawy |
|
| D. | kawy |
kaw |
|
| C. | kawie |
kawom |
|
| B. | kawę |
kawy |
|
| N. | kawą |
kawami |
|
| Ms. | kawie |
kawach |
|
| W. | kawo |
kawy |
1.d porcja
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie używki
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | kawka |
Połączenia
- mała, duża kawa
- dwie, trzy... kawy
- zamówić/zamawiać kawę
- poprosić o kawę
Cytaty
|
Mama jeszcze zaraz nie przyjdzie, pije pewnie czwartą kawę w „Grandzie”. źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Zorro, załóż okulary!, 2001 |
|
|
Wypiłem dwie kawy. Serce ruszyło jak ruski traktor. źródło: NKJP: Jan Grzegorczyk: Chaszcze, 2009 |
|
|
Czasem pił kawę za kawą, zwłaszcza kiedy coś pisał na serwetce. źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Traktat o łuskaniu fasoli, 2007 |
|
|
Zamówiłem jeszcze małą kawę z ekspresu. Już po pierwszym łyku bezwiednie zapaliłem papierosa. źródło: NKJP: Michał Bielecki: Dziewczyna z Banku Prowincjonalnego S. A., 1997 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kawa |
kawy |
|
| D. | kawy |
kaw |
|
| C. | kawie |
kawom |
|
| B. | kawę |
kawy |
|
| N. | kawą |
kawami |
|
| Ms. | kawie |
kawach |
|
| W. | kawo |
kawy |
1.e czynność
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie używki
Połączenia
- poobiednia, popołudniowa, poranna; szybka kawa
- pora, przerwa na kawę
- udać/udawać się, iść/pójść, wpaść dokądś, wyjść, wyskoczyć na kawę
Cytaty
|
Wyjechali w niedzielę, tuż przed południem. [...] Zahaczyli jeszcze o Bałagan. Szybka kawa na tarasie, papieros, uścisk z Wdową - i w drogę. źródło: NKJP: Maciej Malicki: Ostatnia [sto czternaście opowiadań o tym samym] , 2009 |
|
|
Wczoraj żadne „kwity” nie były potrzebne, więc siedmioosobowy personel (nikt nie odmówił niedzielnej pracy) nawet nie miał przerwy na kawę. źródło: NKJP: D: Zabrakło numerków, Gazeta Poznańska, 2004-02-23 |
|
|
„Burżuje” przychodzą też często do kina, przy okazji zwiedzają sklepy. Po projekcji zostają na kawę lub lampkę wina w kafejce czy winiarni. źródło: NKJP: Na Plazie, Dziennik Polski, 2002-02-16 |
|
|
Codziennie w południe przemierzają Rynek, by udać się na kawę do Rio, choć coraz częściej odwiedzają też Kazimierz, gdzie żona jednego z nich wraz z przyjaciółką założyła kawiarnię o wdzięcznej nazwie „Wanna”. źródło: NKJP: Magda Huzarska-Szumiec: Bliźniacy od Kantora, Gazeta Krakowska, 2002-11-24 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kawa |
kawy |
|
| D. | kawy |
kaw |
|
| C. | kawie |
kawom |
|
| B. | kawę |
kawy |
|
| N. | kawą |
kawami |
|
| Ms. | kawie |
kawach |
|
| W. | kawo |
kawy |
2. zbożowa
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie używki
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | napój |
Połączenia
- kawa buraczana, zbożowa
- kawa z cykorii, żołędzi, korzeni (łopianu, mniszka)
Cytaty
|
Kawę otrzymywano domowym sposobem z żołędzi, palonych na płycie kuchennej. źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce : od średniowiecza do czasów współczesnych : praca zbiorowa, 2004 |
|
|
Lecz były wśród nich także wonie przyjemne, choć nowe: zapach pieczonego mięsa, gotowanych ziemniaków, mleka, kożuchów i futer, zapach kawy z cykorii, popiołu i ziaren żyta. źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Prawiek i inne czasy, 1996 |
|
|
Dziennie podawano mu trzy pajdy czarnego gliniaka i miskę wody. Raz, dwa razy w tygodniu dostawał litr czarnej, buraczanej kawy z cykorią. źródło: NKJP: Zdzisław Smektała: Chcica..., 2006 |
|
|
Makrobiotyka zaleca do picia „na co dzień” napoje, w których przeważają tendencje jang: kawę z korzeni łopianu, kawę z korzeni mniszka, kawę zbożową oraz herbaty ziołowe. źródło: NKJP: Stanisława Olko, Makrobiotyka w polskiej kuchni czyli Powrót do dawnego naturalnego sposobu odżywiania, 1993 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kawa |
kawy |
|
| D. | kawy |
kaw |
|
| C. | kawie |
kawom |
|
| B. | kawę |
kawy |
|
| N. | kawą |
kawami |
|
| Ms. | kawie |
kawach |
|
| W. | kawo |
kawy |
3. spotkanie towarzyskie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie miejsca, osoby, przedmioty, sytuacje związane z jedzeniem
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny rozrywka
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | kawka |
Połączenia
- kawa z przyjaciółmi
- umówić się / umawiać się, zaprosić/zapraszać kogoś; iść/pójść; wyjść na kawę; zaproszenie na kawę
Cytaty
|
Cały tydzień ciężko pracujemy. Nie mamy czasu na kino czy na kawę z przyjaciółmi. źródło: NKJP: Jolanta Talatczyk: Szklana góra, Dziennik Zachodni, 2001-03-26 |
|
|
Nie stroń od męskiego towarzystwa. Przyjmuj zaproszenia na kawę. Trzymaj się zasady: nie każda randka musi prowadzić do ołtarza, ale każda może być fantastyczną zabawą. źródło: NKJP: ama: Kobieta po przejściach, Trybuna Śląska, 2004-10-02 |
|
|
W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych spotykaliśmy się regularnie na niedzielnych kawach u profesora Stanisława Lorentza. źródło: NKJP: Ryszard Matuszewski: Chmury na pogodnym niebie, Gazeta Wyborcza, 1998-04-30 |
|
|
Agent w sweterku ma szansę na powodzenie jedynie w gronie dobrych znajomych i to pod warunkiem, że się umówi na kawę, wódkę, a przy okazji spisze kontrakt ubezpieczeniowy. źródło: NKJP: Sławomir Dąblewski: Brak związku przyczynowego..., Gazeta Ubezpieczeniowa, 2006-11-21 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kawa |
kawy |
|
| D. | kawy |
kaw |
|
| C. | kawie |
kawom |
|
| B. | kawę |
kawy |
|
| N. | kawą |
kawami |
|
| Ms. | kawie |
kawach |
|
| W. | kawo |
kawy |