UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

schłodzić

Chronologizacja

1864, E. Lubowski: Wierzące dusze, books.google.pl

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. schłodzę
 schłodzimy
2 os. schłodzisz
 schłodzicie
3 os. schłodzi
 schłodzą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. schłodziłem
+(e)m schłodził
 schłodziłam
+(e)m schłodziła
 schłodziłom
+(e)m schłodziło
 schłodziliśmy
+(e)śmy schłodzili
 schłodziłyśmy
+(e)śmy schłodziły
2 os. schłodziłeś
+(e)ś schłodził
 schłodziłaś
+(e)ś schłodziła
 schłodziłoś
+(e)ś schłodziło
 schłodziliście
+(e)ście schłodzili
 schłodziłyście
+(e)ście schłodziły
3 os. schłodził
 schłodziła
 schłodziło
 schłodzili
 schłodziły

bezosobnik: schłodzono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. schłodźmy
schłódźmy
2 os. schłodź
schłódź
 schłodźcie
schłódźcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. schłodziłbym
bym schłodził
 schłodziłabym
bym schłodziła
 schłodziłobym
bym schłodziło
 schłodzilibyśmy
byśmy schłodzili
 schłodziłybyśmy
byśmy schłodziły
2 os. schłodziłbyś
byś schłodził
 schłodziłabyś
byś schłodziła
 schłodziłobyś
byś schłodziło
 schłodzilibyście
byście schłodzili
 schłodziłybyście
byście schłodziły
3 os. schłodziłby
by schłodził
 schłodziłaby
by schłodziła
 schłodziłoby
by schłodziło
 schłodziliby
by schłodzili
 schłodziłyby
by schłodziły

bezosobnik: schłodzono by

bezokolicznik: schłodzić

imiesłów przysłówkowy uprzedni:

schłodziwszy

gerundium: schłodzenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: schłodzony

odpowiednik aspektowy: schładzać

Pochodzenie

Zob. chłodzić

1. napój

Definicja

obniżyć temperaturę czegoś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Relacje znaczeniowe

synonimy:  ochłodzić, ostudzić
antonimy:  ogrzać

Połączenia

  • schłodzić ciało, organizm; butelkę, butlę, silnik; ciasto, masło; mleko, napój, piwo, szampan, wino, wodę, wódkę; powietrze;
  • schłodzić lodem, (zimną) wodą
  • schłodzić do iluś stopni, do temperatury iluś stopni; schłodzić w lodówce
  • schłodzić dobrze, lekko, mocno, nieco, odpowiednio, trochę; najpierw, natychmiast, szybko schłodzić
  • można, należy, trzeba, warto schłodzić
  • wymieszać i schłodzić

Cytaty

Wielu klientom nie przeszkadzało nawet to, że wody były ciepłe. Twierdzili, że tak jest zdrowiej, a poza tym mogą je przecież samemu schłodzić w lodówkach lub podawać z wcześniej przygotowanym lodem.

źródło: NKJP: (ARO): W Łodzi największy upał był około godziny 14. Temperatura w słońcu grubo przekraczała 40 stopni Celsjusza. Basen, lody i mineralna, Dziennik Łódzki, 2001-07-31

„Słodką niespodziankę” skomponował ze starannie odmierzonych likierów: pomarańczowego, cytrusowego, syropu z owoców granatu i musującego importowanego wina. Całość schłodził kruszonym lodem.

źródło: NKJP: Bohdan Dmochowski: Wlano przy barze, Express Ilustrowany, 2002-05-24

Na szczęście pracownicy sami ugasili ogień, zanim zdążył się rozprzestrzenić. Straż schłodziła tylko rozgrzany dach.

źródło: NKJP: (AF): Akcja Cement, Gazeta Krakowska, 2005-10-13

Kierowca ugasił ogień [...], a przybyli na miejsce strażacy schłodzili silnik, aby nie doszło do ponownego zapłonu.

źródło: NKJP: Krótko, Dziennik Polski, 2002-11-21

A w domu czekał na triumfatora schłodzony szampan i tort owocowo-czekoladowy.

źródło: NKJP: Szukał flagi, Dziennik Polski, 2002-03-05

Składnia

bez ograniczeń + schłodzić +
CO + (CZYM)

2. twarz

Definicja

zmniejszyć wrażenie gorąca

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Pielęgnacja ciała czynności związane z pielęgnacją ciała i ich efekty

Relacje znaczeniowe

synonimy:  ochłodzić

Połączenia

  • schłodzić ciało, twarz

Cytaty

Poszedłem do łazienki i zmoczyłem twarz zimną wodą... [...] Co ze mnie za szef sieci, który musi schłodzić twarz wodą, kiedy po prostu kogoś zwalnia.

źródło: NKJP: Dawid Bieńkowski: Nic, 2005

Pobyt w saunie ma przede wszystkim sprawiać przyjemność. Po kilku-kilkunastu minutach trzeba wyjść i schłodzić ciało.

źródło: NKJP: Anita Szarlik: Ciepło, cieplej - sauna, Glamour, 8, 2003.

[...] gdy jest upał, to można zamoczyć dłoń, schłodzić czoło.

źródło: NKJP: Beata Marcińczyk: Kąpiel w fontannie niedozwolona, Polska Głos Wielkopolski, 2008-07-04

Żar leje się z nieba. Dokucza wszystkim, ale chyba najbardziej miejscom, gdzie brakuje klimatyzatorów. Szczególnie dotyczy to szpitali, gdzie pacjenci za wszelką cenę szukają sposobów na schłodzenie swojego organizmu.

źródło: NKJP: Andrzej Zaguła: Potrzebują klimatyzatorów, Dziennik Zachodni, 2006-07-13

Innym sposobem na schłodzenie rozgrzanego ciała jest także nacieranie się śniegiem.

źródło: NKJP: Magdalena Rusakiewicz: Oczy maluj na niebiesko, Dziennik Bałtycki, 2004-04-30

Składnia

bez ograniczeń + schłodzić +
CO + (CZYM)

3. emocje

Definicja

spowodować zmniejszenie intensywności czyichś uczuć lub relacji

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Relacje znaczeniowe

synonimy:  ochłodzić, ostudzić, podgrzać
antonimy:  rozpalić

Cytaty

Polska Liga Koszykówki powinna zastanowić się, jak schłodzić pozasportowe emocje.

źródło: NKJP: Maciej Polny: Wielki bohater Tomas Pacesa, Dziennik Bałtycki, 2004-05-04

Poprawiające się na parkietach Nowego Jorku dobre nastroje skutecznie schłodził szef banku centralnego [...], który zasugerował możliwość dalszych cięć stóp procentowych [...].

źródło: NKJP: Po nocy przychodzi dzień, Dziennik Polski, 2001-07-21

Loeńczycy nie wiedzieli, co się dzieje, a nieoczekiwane przybycie króla na krótko schłodziło gorące temperamenty.

źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005

Kilka lat trwały podchody, by cokolwiek z Paryża wypożyczyć. [...] Skierowano się więc na niedaleki Wschód. Zważywszy mocno schłodzone wzajemne stosunki i fakt, że Rosjanie wypożyczają, ale tylko za pieniądze, dogadano się wyjątkowo sprawnie.

źródło: NKJP: Piotr Sarzyński: Pustki w buduarze, Polityka, 2009-02-28

Generalnie zapowiedziane zmiany muszą zakończyć się schłodzeniem relacji na linii rządzący – media.

źródło: Internet: forum.lubin.pl

Składnia

bez ograniczeń + schłodzić +
CO

4. gospodarkę

Definicja

spowodować zmniejszenie tempa rozwoju gospodarki lub tempa wzrostu jakiegoś wskaźnika gospodarczego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Biznes funkcjonowanie firm i przedsiębiorstw

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi

Relacje znaczeniowe

synonimy:  ochłodzić, ostudzić

Połączenia

  • schłodzić gospodarkę, koniunkturę

Cytaty

Zarządzający znacznymi aktywami OFE mogą napotkać pewne ograniczenia w niewystarczającej liczbie spółek publicznych o dużej kapitalizacji rynkowej, co może nieco schłodzić inwestycje OFE.

źródło: NKJP: Małgorzata Dygas: Rok dużych funduszy, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2000-02-29

Kryzys poważnie schłodził rynek reklamy prasowej [...].

źródło: NKJP: Internet

Niestety, sytuację spółki pogorszył kryzys w Rosji i Azji. Na to nałożyła się zła koniunktura w Niemczech, schłodzenie gospodarki oraz brak postępu w budownictwie mieszkaniowym.

źródło: NKJP: Maciej Samcik: Ratunek w specjalizacji, Gazeta Wyborcza, 1999-04-15

Inflacja malała, co łącznie z redukcją deficytu budżetowego oraz perspektywą schłodzenia popytu wewnętrznego tworzyło przesłanki do jednoczesnej redukcji w ciągu bieżącego roku stóp procentowych oraz tempa dewaluacji złotego w stosunku do koszyka walut.

źródło: NKJP: Witold Koziński: Polityka pieniężna, Gazeta Bankowa, 20, 1998

Czy do schłodzenia rynku i spadku popytu nie przyczynił się fakt, że źle zaprogramowano zwiększenie obciążenia towarów podatkiem VAT?

źródło: NKJP: Sprawozdanie z 87. posiedzenia Senatu RP część 1.1, wersja robocza, 4. kadencja

Składnia

bez ograniczeń + schłodzić +
CO
Data ostatniej modyfikacji: 17.01.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN