UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

ustrzec

Chronologizacja

SJPXVII, SL, SWil: ustrzedz, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. strzec

Definicja

nie dopuścić do tego, by komuś stało się coś złego lub by coś uległo uszkodzeniu bądź zniszczeniu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  ochronić, uchronić

Połączenia

  • ustrzec dzieci, klientów, kraj, miasto, rękopisy, biżuterię
  • ustrzec od cierpienia, od grzechu, od klęski, od najgorszego, od samotności, od trosk, od zagłady, od złego
  • ustrzec przed błędami, przed infekcją, przed kradzieżą, przed niebezpieczeństwem, przed nieszczęściem, przed zejściem na złą drogę; przed wandalami, przed złymi ludźmi

Cytaty

Dla oszczędnej i moralnej ks. Apolonii rozrzutność i rozwiązłość niewiernego męża były przyczyną wiecznej udręki. Czyniła też wszystko, aby ustrzec od wad ojcowskich ukochanego jedynaka.

źródło: KWSJP: Marian Brandys: Nieznany Książę Poniatowski, 1960

Stalingrad, wstrzymując na sobie potęgę bolszewicką, pozwolił na zorganizowanie obrony na tyłach, ustrzegł Niemcy od pewnej klęski.

źródło: KWSJP: Andrzej Bobkowski: Szkice piórkiem, 1957

Czy potrafię ją ustrzec od zetknięcia z chorymi, których sam widok przeraża?

źródło: KWSJP: Jan Dobraczyński: Listy Nikodema, 1951

Miała żal do generała. Uważała, że ojciec powinien był ustrzec synów przed nieszczęściem.

źródło: KWSJP: Danuta Koral: Wydziedziczeni, 1997

Analiza przytoczonych elementów programowania i projektowania, przeprowadzona umiejętnie i odpowiednim czasie, może ustrzec przed podejmowaniem błędnych decyzji.

źródło: KWSJP: Marian Bartnicki: Inwestować taniej i z większymi efektami, prasa, 1959

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ustrzegę
ustrzeżemy
2 os. ustrzeżesz
ustrzeżecie
3 os. ustrzeże
ustrzegą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ustrzegłem
+(e)m ustrzegł
ustrzegłam
+(e)m ustrzegła
ustrzegłom
+(e)m ustrzegło
ustrzegliśmy
+(e)śmy ustrzegli
ustrzegłyśmy
+(e)śmy ustrzegły
2 os. ustrzegłeś
+(e)ś ustrzegł
ustrzegłaś
+(e)ś ustrzegła
ustrzegłoś
+(e)ś ustrzegło
ustrzegliście
+(e)ście ustrzegli
ustrzegłyście
+(e)ście ustrzegły
3 os. ustrzegł
ustrzegła
ustrzegło
ustrzegli
ustrzegły

bezosobnik: ustrzeżono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ustrzeżmy
2 os. ustrzeż
ustrzeżcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ustrzegłbym
bym ustrzegł
ustrzegłabym
bym ustrzegła
ustrzegłobym
bym ustrzegło
ustrzeglibyśmy
byśmy ustrzegli
ustrzegłybyśmy
byśmy ustrzegły
2 os. ustrzegłbyś
byś ustrzegł
ustrzegłabyś
byś ustrzegła
ustrzegłobyś
byś ustrzegło
ustrzeglibyście
byście ustrzegli
ustrzegłybyście
byście ustrzegły
3 os. ustrzegłby
by ustrzegł
ustrzegłaby
by ustrzegła
ustrzegłoby
by ustrzegło
ustrzegliby
by ustrzegli
ustrzegłyby
by ustrzegły

bezosobnik: ustrzeżono by

bezokolicznik: ustrzec

imiesłów przysłówkowy uprzedni: ustrzegłszy

gerundium: ustrzeżenie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. ustrzeżenie
ustrzeżenia
D. ustrzeżenia
ustrzeżeń
C. ustrzeżeniu
ustrzeżeniom
B. ustrzeżenie
ustrzeżenia
N. ustrzeżeniem
ustrzeżeniami
Ms. ustrzeżeniu
ustrzeżeniach
W. ustrzeżenie
ustrzeżenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: ustrzeżony

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. ustrzeżony
ustrzeżony
ustrzeżony
ustrzeżone
ustrzeżona
D. ustrzeżonego
ustrzeżonego
ustrzeżonego
ustrzeżonego
ustrzeżonej
C. ustrzeżonemu
ustrzeżonemu
ustrzeżonemu
ustrzeżonemu
ustrzeżonej
B. ustrzeżonego
ustrzeżonego
ustrzeżony
ustrzeżone
ustrzeżoną
N. ustrzeżonym
ustrzeżonym
ustrzeżonym
ustrzeżonym
ustrzeżoną
Ms. ustrzeżonym
ustrzeżonym
ustrzeżonym
ustrzeżonym
ustrzeżonej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ustrzeżeni
ustrzeżeni
ustrzeżone
ustrzeżone
D. ustrzeżonych
ustrzeżonych
ustrzeżonych
ustrzeżonych
C. ustrzeżonym
ustrzeżonym
ustrzeżonym
ustrzeżonym
B. ustrzeżonych
ustrzeżonych
ustrzeżonych
ustrzeżone
N. ustrzeżonymi
ustrzeżonymi
ustrzeżonymi
ustrzeżonymi
Ms. ustrzeżonych
ustrzeżonych
ustrzeżonych
ustrzeżonych

odpowiednik aspektowy: strzec

Składnia

bez ograniczeń + ustrzec +
KOGO/CO + przed KIM/CZYM | od CZEGO
Data ostatniej modyfikacji: 05.10.2011
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj