UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

strzec

Chronologizacja

SStp, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

psł. *stergti, *stergǫ 'mieć pod strażą, pod opieką, dozorować, pilnować, doglądać'

1. domu

Definicja

chronić przed niebezpieczeństwem

Wymowa

[stszec] lub pot. [sczszec], lub pot. [szczszec]

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Połączenia

policja strzeże; ochroniarze, strażnicy, wartownicy, wojska, żołnierze strzegą
strzec czyjegoś bezpieczeństwa, bramy, domostwa, domu, drzwi, fortecy, gmachu, granic, interesów, majątku, obozu, przejazdu, przejścia, suwerenności, terenu, wjazdu; dzieci, króla, rodzinę
strzec przed kradzieżą, przed niebezpieczeństwem, przed wilkami, przed wrogiem, przed złem
strzec od grzechu, od hańby, od napaści, od nieszczęść, od pożaru, od zła
dobrze, pilnie strzec
strzec jak oka w głowie, jak źrenicy oka
parking, teren strzeżony

Cytaty

	Woje strzegący książęcej siedziby skrzyżowali włócznie, rozstąpili się jednak, gdy Niemój rzekł im, kogo wiedzie. źródło: KWSJP: Franciszek Fenikowski: Długie morze, 1963
	My, dzieci, także byliśmy sobie bardzo bliscy. Troskliwie strzeżona przez bonę Monika była jeszcze za mała na wspólne zabawy, Ryś gimnazjalista - zbyt dorosły, ale z Pawełkiem i Robertem łączyła mnie ogromna komitywa. źródło: KWSJP: Joanna Olczak-Ronikierowa: W ogrodzie pamięci, 2002
	Radzono też potencjalnym zwycięzcom natychmiastowe wynajęcie adwokata, księgowego i doradcy finansowego, a także ochroniarza strzegącego przed ewentualnym uprowadzeniem. źródło: KWSJP: Elżbieta Ringer: Szczęśliwa trzynastka. Grupa robotników wygrała w amerykańskiej loterii rekordową sumę 295 mln dolarów, prasa, 1998
	Stanisław August czynił propozycję chyba nie ze strachu o siebie, lecz traktował ją jako dowód, że nie żywi żadnych złych zamiarów. Rada natomiast uważała, że należy go strzec przed ludem. źródło: KWSJP: Zbigniew Góralski: Stanisław August w insurekcji kościuszkowskiej, 1988
	Jego buty dudniły po kamieniach, gdy przebiegał pod licznymi bronami, strzegącymi zamku od najazdu nieprzyjacielskiego. źródło: KWSJP: Tadeusz Kwiatkowski, Siedem zacnych grzechów głównych, 1954

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	strzegę	strzeżemy
2 os.	strzeżesz	strzeżecie
3 os.	strzeże	strzegą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	strzegłem +(e)m strzegł	strzegłam +(e)m strzegła	strzegłom +(e)m strzegło	strzegliśmy +(e)śmy strzegli	strzegłyśmy +(e)śmy strzegły
2 os.	strzegłeś +(e)ś strzegł	strzegłaś +(e)ś strzegła	strzegłoś +(e)ś strzegło	strzegliście +(e)ście strzegli	strzegłyście +(e)ście strzegły
3 os.	strzegł	strzegła	strzegło	strzegli	strzegły

bezosobnik: strzeżono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę strzegł będę strzec	będę strzegła będę strzec	będę strzegło będę strzec	będziemy strzegli będziemy strzec	będziemy strzegły będziemy strzec
2 os.	będziesz strzegł będziesz strzec	będziesz strzegła będziesz strzec	będziesz strzegło będziesz strzec	będziecie strzegli będziecie strzec	będziecie strzegły będziecie strzec
3 os.	będzie strzegł będzie strzec	będzie strzegła będzie strzec	będzie strzegło będzie strzec	będą strzegli będą strzec	będą strzegły będą strzec

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		strzeżmy
2 os.	strzeż	strzeżcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	strzegłbym bym strzegł	strzegłabym bym strzegła	strzegłobym bym strzegło	strzeglibyśmy byśmy strzegli	strzegłybyśmy byśmy strzegły
2 os.	strzegłbyś byś strzegł	strzegłabyś byś strzegła	strzegłobyś byś strzegło	strzeglibyście byście strzegli	strzegłybyście byście strzegły
3 os.	strzegłby by strzegł	strzegłaby by strzegła	strzegłoby by strzegło	strzegliby by strzegli	strzegłyby by strzegły

bezosobnik: strzeżono by

bezokolicznik: strzec

imiesłów przysłówkowy współczesny: strzegąc

gerundium: strzeżenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	strzeżenie	strzeżenia
D.	strzeżenia	strzeżeń
C.	strzeżeniu	strzeżeniom
B.	strzeżenie	strzeżenia
N.	strzeżeniem	strzeżeniami
Ms.	strzeżeniu	strzeżeniach
W.	strzeżenie	strzeżenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: strzegący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	strzegący	strzegący	strzegący	strzegące	strzegąca
D.	strzegącego	strzegącego	strzegącego	strzegącego	strzegącej
C.	strzegącemu	strzegącemu	strzegącemu	strzegącemu	strzegącej
B.	strzegącego	strzegącego	strzegący	strzegące	strzegącą
N.	strzegącym	strzegącym	strzegącym	strzegącym	strzegącą
Ms.	strzegącym	strzegącym	strzegącym	strzegącym	strzegącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	strzegący	strzegący	strzegące	strzegące
D.	strzegących	strzegących	strzegących	strzegących
C.	strzegącym	strzegącym	strzegącym	strzegącym
B.	strzegących	strzegących	strzegących	strzegące
N.	strzegącymi	strzegącymi	strzegącymi	strzegącymi
Ms.	strzegących	strzegących	strzegących	strzegących

imiesłów przymiotnikowy bierny: strzeżony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	strzeżony	strzeżony	strzeżony	strzeżone	strzeżona
D.	strzeżonego	strzeżonego	strzeżonego	strzeżonego	strzeżonej
C.	strzeżonemu	strzeżonemu	strzeżonemu	strzeżonemu	strzeżonej
B.	strzeżonego	strzeżonego	strzeżony	strzeżone	strzeżoną
N.	strzeżonym	strzeżonym	strzeżonym	strzeżonym	strzeżoną
Ms.	strzeżonym	strzeżonym	strzeżonym	strzeżonym	strzeżonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	strzeżeni	strzeżeni	strzeżone	strzeżone
D.	strzeżonych	strzeżonych	strzeżonych	strzeżonych
C.	strzeżonym	strzeżonym	strzeżonym	strzeżonym
B.	strzeżonych	strzeżonych	strzeżonych	strzeżone
N.	strzeżonymi	strzeżonymi	strzeżonymi	strzeżonymi
Ms.	strzeżonych	strzeżonych	strzeżonych	strzeżonych

odpowiednik aspektowy: ustrzec

Składnia

strzec

KOGO/CZEGO + (przed KIM/CZYM | od CZEGO)

2. prawa

Definicja

przestrzegać czegoś

Wymowa

[stszec] lub pot. [sczszec], lub pot. [szczszec]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

przestrzegać

Połączenia

strzec prawa, reguł, zasad

Cytaty

Był to raczej zbój niż rycerz, a jego Myrmidonowie posłuszną mu ślepo bandą rabusiów, a nie świadomymi żołnierzami, którzy się modlą, strzegą przepisów i zabijają tylko wedle reguł prawa.

źródło: KWSJP: Jan Alfred Szczepański: Troja dla dorosłych, 1975

Uroczyście ślubuję dochować wierności postanowieniom Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, strzec prawa do ochrony danych osobowych, a powierzone mi obowiązki wypełniać sumiennie i bezstronnie.

źródło: KWSJP: Sprawozdania stenograficzne Sejmu RP, 2002-05-22

Początkowo pilnie strzegli zasad socrealizmu i zabierali głos inteligentnie, lecz zbyt prawomyślnie.

źródło: KWSJP: Tadeusz Kwiatkowski: Panopticum, 1995

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	strzegę	strzeżemy
2 os.	strzeżesz	strzeżecie
3 os.	strzeże	strzegą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	strzegłem +(e)m strzegł	strzegłam +(e)m strzegła	strzegłom +(e)m strzegło	strzegliśmy +(e)śmy strzegli	strzegłyśmy +(e)śmy strzegły
2 os.	strzegłeś +(e)ś strzegł	strzegłaś +(e)ś strzegła	strzegłoś +(e)ś strzegło	strzegliście +(e)ście strzegli	strzegłyście +(e)ście strzegły
3 os.	strzegł	strzegła	strzegło	strzegli	strzegły

bezosobnik: strzeżono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę strzegł będę strzec	będę strzegła będę strzec	będę strzegło będę strzec	będziemy strzegli będziemy strzec	będziemy strzegły będziemy strzec
2 os.	będziesz strzegł będziesz strzec	będziesz strzegła będziesz strzec	będziesz strzegło będziesz strzec	będziecie strzegli będziecie strzec	będziecie strzegły będziecie strzec
3 os.	będzie strzegł będzie strzec	będzie strzegła będzie strzec	będzie strzegło będzie strzec	będą strzegli będą strzec	będą strzegły będą strzec

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		strzeżmy
2 os.	strzeż	strzeżcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	strzegłbym bym strzegł	strzegłabym bym strzegła	strzegłobym bym strzegło	strzeglibyśmy byśmy strzegli	strzegłybyśmy byśmy strzegły
2 os.	strzegłbyś byś strzegł	strzegłabyś byś strzegła	strzegłobyś byś strzegło	strzeglibyście byście strzegli	strzegłybyście byście strzegły
3 os.	strzegłby by strzegł	strzegłaby by strzegła	strzegłoby by strzegło	strzegliby by strzegli	strzegłyby by strzegły

bezosobnik: strzeżono by

bezokolicznik: strzec

imiesłów przysłówkowy współczesny: strzegąc

gerundium: strzeżenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	strzeżenie	strzeżenia
D.	strzeżenia	strzeżeń
C.	strzeżeniu	strzeżeniom
B.	strzeżenie	strzeżenia
N.	strzeżeniem	strzeżeniami
Ms.	strzeżeniu	strzeżeniach
W.	strzeżenie	strzeżenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: strzegący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	strzegący	strzegący	strzegący	strzegące	strzegąca
D.	strzegącego	strzegącego	strzegącego	strzegącego	strzegącej
C.	strzegącemu	strzegącemu	strzegącemu	strzegącemu	strzegącej
B.	strzegącego	strzegącego	strzegący	strzegące	strzegącą
N.	strzegącym	strzegącym	strzegącym	strzegącym	strzegącą
Ms.	strzegącym	strzegącym	strzegącym	strzegącym	strzegącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	strzegący	strzegący	strzegące	strzegące
D.	strzegących	strzegących	strzegących	strzegących
C.	strzegącym	strzegącym	strzegącym	strzegącym
B.	strzegących	strzegących	strzegących	strzegące
N.	strzegącymi	strzegącymi	strzegącymi	strzegącymi
Ms.	strzegących	strzegących	strzegących	strzegących

imiesłów przymiotnikowy bierny: strzeżony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	strzeżony	strzeżony	strzeżony	strzeżone	strzeżona
D.	strzeżonego	strzeżonego	strzeżonego	strzeżonego	strzeżonej
C.	strzeżonemu	strzeżonemu	strzeżonemu	strzeżonemu	strzeżonej
B.	strzeżonego	strzeżonego	strzeżony	strzeżone	strzeżoną
N.	strzeżonym	strzeżonym	strzeżonym	strzeżonym	strzeżoną
Ms.	strzeżonym	strzeżonym	strzeżonym	strzeżonym	strzeżonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	strzeżeni	strzeżeni	strzeżone	strzeżone
D.	strzeżonych	strzeżonych	strzeżonych	strzeżonych
C.	strzeżonym	strzeżonym	strzeżonym	strzeżonym
B.	strzeżonych	strzeżonych	strzeżonych	strzeżone
N.	strzeżonymi	strzeżonymi	strzeżonymi	strzeżonymi
Ms.	strzeżonych	strzeżonych	strzeżonych	strzeżonych

Składnia

Rz_osobowy

strzec

CZEGO

3. sekretu

Definicja

nie rozgłaszać jakichś informacji

Wymowa

[stszec] lub pot. [sczszec], lub pot. [szczszec]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Połączenia

strzec receptury, sekretu, tajemnicy
pilnie, zazdrośnie strzec

Cytaty

	To domena wielkich, głównie amerykańskich, korporacji, które pilnie strzegą swych tajemnic i nie chcą się nimi dzielić. źródło: KWSJP: Adam Grzeszak: 5 zł za litr?, Polityka, 2005
	W mroku posępny starzec ujawnia mi kilka swych zazdrośnie strzeżonych sekretów. źródło: KWSJP: Lucjan Wolanowski: Upał i gorączka, 1970
	Trzeźwo myśląca wynalazczyni szybko opatentowała uwodzicielski środek, założyła firmę i... ruszyła z produkcją. Pilnie strzeże receptury, zdradzając jedynie, że fiolka zawiera syntetyczne feromony. źródło: KWSJP: Anna Głuszko: Chemiczna miłość, Cosmopolitan, 2000, nr 3
	Mama Zosi jak w oka głowie strzegła przepisu, którego nauczyła się od swojej matki, a ona od swojej. źródło: KWSJP: Beata Ostrowicka: Kraina kolorów: księga intryg, 1999

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	strzegę	strzeżemy
2 os.	strzeżesz	strzeżecie
3 os.	strzeże	strzegą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	strzegłem +(e)m strzegł	strzegłam +(e)m strzegła	strzegłom +(e)m strzegło	strzegliśmy +(e)śmy strzegli	strzegłyśmy +(e)śmy strzegły
2 os.	strzegłeś +(e)ś strzegł	strzegłaś +(e)ś strzegła	strzegłoś +(e)ś strzegło	strzegliście +(e)ście strzegli	strzegłyście +(e)ście strzegły
3 os.	strzegł	strzegła	strzegło	strzegli	strzegły

bezosobnik: strzeżono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę strzegł będę strzec	będę strzegła będę strzec	będę strzegło będę strzec	będziemy strzegli będziemy strzec	będziemy strzegły będziemy strzec
2 os.	będziesz strzegł będziesz strzec	będziesz strzegła będziesz strzec	będziesz strzegło będziesz strzec	będziecie strzegli będziecie strzec	będziecie strzegły będziecie strzec
3 os.	będzie strzegł będzie strzec	będzie strzegła będzie strzec	będzie strzegło będzie strzec	będą strzegli będą strzec	będą strzegły będą strzec

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		strzeżmy
2 os.	strzeż	strzeżcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	strzegłbym bym strzegł	strzegłabym bym strzegła	strzegłobym bym strzegło	strzeglibyśmy byśmy strzegli	strzegłybyśmy byśmy strzegły
2 os.	strzegłbyś byś strzegł	strzegłabyś byś strzegła	strzegłobyś byś strzegło	strzeglibyście byście strzegli	strzegłybyście byście strzegły
3 os.	strzegłby by strzegł	strzegłaby by strzegła	strzegłoby by strzegło	strzegliby by strzegli	strzegłyby by strzegły

bezosobnik: strzeżono by

bezokolicznik: strzec

imiesłów przysłówkowy współczesny: strzegąc

gerundium: strzeżenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	strzeżenie	strzeżenia
D.	strzeżenia	strzeżeń
C.	strzeżeniu	strzeżeniom
B.	strzeżenie	strzeżenia
N.	strzeżeniem	strzeżeniami
Ms.	strzeżeniu	strzeżeniach
W.	strzeżenie	strzeżenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: strzegący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	strzegący	strzegący	strzegący	strzegące	strzegąca
D.	strzegącego	strzegącego	strzegącego	strzegącego	strzegącej
C.	strzegącemu	strzegącemu	strzegącemu	strzegącemu	strzegącej
B.	strzegącego	strzegącego	strzegący	strzegące	strzegącą
N.	strzegącym	strzegącym	strzegącym	strzegącym	strzegącą
Ms.	strzegącym	strzegącym	strzegącym	strzegącym	strzegącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	strzegący	strzegący	strzegące	strzegące
D.	strzegących	strzegących	strzegących	strzegących
C.	strzegącym	strzegącym	strzegącym	strzegącym
B.	strzegących	strzegących	strzegących	strzegące
N.	strzegącymi	strzegącymi	strzegącymi	strzegącymi
Ms.	strzegących	strzegących	strzegących	strzegących

imiesłów przymiotnikowy bierny: strzeżony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	strzeżony	strzeżony	strzeżony	strzeżone	strzeżona
D.	strzeżonego	strzeżonego	strzeżonego	strzeżonego	strzeżonej
C.	strzeżonemu	strzeżonemu	strzeżonemu	strzeżonemu	strzeżonej
B.	strzeżonego	strzeżonego	strzeżony	strzeżone	strzeżoną
N.	strzeżonym	strzeżonym	strzeżonym	strzeżonym	strzeżoną
Ms.	strzeżonym	strzeżonym	strzeżonym	strzeżonym	strzeżonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	strzeżeni	strzeżeni	strzeżone	strzeżone
D.	strzeżonych	strzeżonych	strzeżonych	strzeżonych
C.	strzeżonym	strzeżonym	strzeżonym	strzeżonym
B.	strzeżonych	strzeżonych	strzeżonych	strzeżone
N.	strzeżonymi	strzeżonymi	strzeżonymi	strzeżonymi
Ms.	strzeżonych	strzeżonych	strzeżonych	strzeżonych

Składnia

Rz_osobowy

strzec

CZEGO

Przysłowia

Strzeżonego Pan Bóg strzeże

Data ostatniej modyfikacji: 05.10.2011