UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zwalić się

Chronologizacja

1405, SStp

Pochodzenie

Zob. walić

1. na ziemię

Definicja

pot.

spaść bezwładnie, wywołując hałas lub zniszczenie

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

spaść

Połączenia

dach, sufit zwalił się; drzewo zwaliło się
zwalić się z hałasem, z hukiem, z łoskotem

Cytaty

	Drzewo zwaliło się również na trakcję przy ul. Rakowickiej. źródło: KWSJP: AM: Burze nad Małopolską, Dziennik Polski, 1998-06-09
	Koryto Bystrej zniszczone zostało w 12 miejscach. Gdyby deszcz padał dłużej, trzy domy zwalić się mogły do potoku. źródło: KWSJP: jof, mag, JJ fig.: Bukowina Tatrzańska, Tygodnik Podhalański, 1997, nr 28
	Zwalił się nawet betonowy most do przysiółka Gorcowe. źródło: KWSJP: Siedem dni po potopie, Tygodnik Podhalański, 1997, nr 28
	Skręcił w Południową. Zaczynała się kamienicą Ireny i Darka. Mateusz przemknął w jej cieniu i poczuł, że jeszcze trochę, a przedwojenne budynki zwalą się, grzebiąc go pod gruzami. źródło: NKJP: Daniel Odija: Kronika umarłych, 2010
	Przypomnijmy, że podczas wichury z gradobiciem zwalił się konar drzewa rosnącego na nadodrzańskim skwerze. źródło: KWSJP: Michał Iwanowski: Magistrat zszokowany, Gazeta Lubuska, 2005

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zwalę się	zwalimy się
2 os.	zwalisz się	zwalicie się
3 os.	zwali się	zwalą się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zwaliłem się +(e)m się zwalił	zwaliłam się +(e)m się zwaliła	zwaliłom się +(e)m się zwaliło	zwaliliśmy się +(e)śmy się zwalili	zwaliłyśmy się +(e)śmy się zwaliły
2 os.	zwaliłeś się +(e)ś się zwalił	zwaliłaś się +(e)ś się zwaliła	zwaliłoś się +(e)ś się zwaliło	zwaliliście się +(e)ście się zwalili	zwaliłyście się +(e)ście się zwaliły
3 os.	zwalił się	zwaliła się	zwaliło się	zwalili się	zwaliły się

bezosobnik: zwalono się

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zwalmy się
2 os.	zwal się	zwalcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zwaliłbym się bym się zwalił	zwaliłabym się bym się zwaliła	zwaliłobym się bym się zwaliło	zwalilibyśmy się byśmy się zwalili	zwaliłybyśmy się byśmy się zwaliły
2 os.	zwaliłbyś się byś się zwalił	zwaliłabyś się byś się zwaliła	zwaliłobyś się byś się zwaliło	zwalilibyście się byście się zwalili	zwaliłybyście się byście się zwaliły
3 os.	zwaliłby się by się zwalił	zwaliłaby się by się zwaliła	zwaliłoby się by się zwaliło	zwaliliby się by się zwalili	zwaliłyby się by się zwaliły

bezosobnik: zwalono by się

bezokolicznik: zwalić się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zwaliwszy się

gerundium: zwalenie się

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zwalenie się	zwalenia się
D.	zwalenia się	zwaleń się
C.	zwaleniu się	zwaleniom się
B.	zwalenie się	zwalenia się
N.	zwaleniem się	zwaleniami się
Ms.	zwaleniu się	zwaleniach się
W.	zwalenie się	zwalenia się

odpowiedniki aspektowe: walić się , zwalać się

Składnia

Rz_nieżywotny

zwalić się

(GDZIE)

2. na kanapę

Definicja

pot.

upaść bezwładnie w taki sposób, aby znaleźć się w określonym miejscu

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

rzucić się

Połączenia

zwalić się na fotel, na krzesło, na łóżko, na ziemię
zwalić się ciężko
zwalić się jak kloc, jak kłoda

Cytaty

	Wreszcie ruszyli, miał już jedynie tyle siły, by dojść do swego przedziału i nawet nie zdejmując rękawic, tak jak stał, w półkożuszku i w czapce, ciężko zwalić się na kozetkę. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Złoty pociąg, 2006
	Józio zwalił się na ziemię jak kłoda. źródło: KWSJP: Wojciech Szatkowski, „Opuś” (cz. 2) - Józef Oppenheim - kierownik TOPR (1914-1939), Tygodnik Podhalański, 1999, nr 27
	Artur zwalił się na fotel, zgrzytnęły sprężyny. źródło: KWSJP: Aleksander Minkowski: Czterdziestu na górze, 1961
	Preslawny spojrzał i zwalił się bezwładnie na krzesło. źródło: KWSJP: Jacek Dukaj: Czarne oceany, 2001
	Zagonił syna do łóżka, a sam, otumaniony i wyczerpany, zwalił się koło niego. źródło: KWSJP: Tomasz Kwapich: Normalne życie..., Detektyw, 1999, nr 5 (153)

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zwalę się	zwalimy się
2 os.	zwalisz się	zwalicie się
3 os.	zwali się	zwalą się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zwaliłem się +(e)m się zwalił	zwaliłam się +(e)m się zwaliła	zwaliłom się +(e)m się zwaliło	zwaliliśmy się +(e)śmy się zwalili	zwaliłyśmy się +(e)śmy się zwaliły
2 os.	zwaliłeś się +(e)ś się zwalił	zwaliłaś się +(e)ś się zwaliła	zwaliłoś się +(e)ś się zwaliło	zwaliliście się +(e)ście się zwalili	zwaliłyście się +(e)ście się zwaliły
3 os.	zwalił się	zwaliła się	zwaliło się	zwalili się	zwaliły się

bezosobnik: zwalono się

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zwalmy się
2 os.	zwal się	zwalcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zwaliłbym się bym się zwalił	zwaliłabym się bym się zwaliła	zwaliłobym się bym się zwaliło	zwalilibyśmy się byśmy się zwalili	zwaliłybyśmy się byśmy się zwaliły
2 os.	zwaliłbyś się byś się zwalił	zwaliłabyś się byś się zwaliła	zwaliłobyś się byś się zwaliło	zwalilibyście się byście się zwalili	zwaliłybyście się byście się zwaliły
3 os.	zwaliłby się by się zwalił	zwaliłaby się by się zwaliła	zwaliłoby się by się zwaliło	zwaliliby się by się zwalili	zwaliłyby się by się zwaliły

bezosobnik: zwalono by się

bezokolicznik: zwalić się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zwaliwszy się

gerundium: zwalenie się

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zwalenie się	zwalenia się
D.	zwalenia się	zwaleń się
C.	zwaleniu się	zwaleniom się
B.	zwalenie się	zwalenia się
N.	zwaleniem się	zwaleniami się
Ms.	zwaleniu się	zwaleniach się
W.	zwalenie się	zwalenia się

odpowiedniki aspektowe: walić się , zwalać się

Składnia

Rz_osobowy

zwalić się

(GDZIE)

3. tłumy

Definicja

pot.

zjawić się tłumnie w określonym miejscu

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Połączenia

drużyna, ekipa, rodzina zwaliła się
zwalić się komuś do domu, do mieszkania
zwalić się komuś na grilla, na imprezę, na przyjęcie, na wesele

Cytaty

	W niedługi czas po śmierci Henryka Lucjan recytował Leśmiana i Sebyłę na wieczorze, na który zwaliła się chyba połowa mieszkańców Kamiennej. źródło: KWSJP: Romuald Cabaj: Trzebienie lasu, 1967
	- Zaprosiłem trzy osoby, reszta zwaliła się na krzywy ryj - odpowiedział. źródło: KWSJP: Mariusz Ziomecki: Lato nieśmiertelnych, 2002
	Nawet nie jest zła, że przez niego wszyscy zwalili się nam do mieszkania. źródło: NKJP: Henryk Sekulski: Przebitka, 2001
	Ekipa, z którą jadę do Szczyrku na 8 dni, zwaliła się do mnie na grilla. źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zwalę się	zwalimy się
2 os.	zwalisz się	zwalicie się
3 os.	zwali się	zwalą się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zwaliłem się +(e)m się zwalił	zwaliłam się +(e)m się zwaliła	zwaliłom się +(e)m się zwaliło	zwaliliśmy się +(e)śmy się zwalili	zwaliłyśmy się +(e)śmy się zwaliły
2 os.	zwaliłeś się +(e)ś się zwalił	zwaliłaś się +(e)ś się zwaliła	zwaliłoś się +(e)ś się zwaliło	zwaliliście się +(e)ście się zwalili	zwaliłyście się +(e)ście się zwaliły
3 os.	zwalił się	zwaliła się	zwaliło się	zwalili się	zwaliły się

bezosobnik: zwalono się

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zwalmy się
2 os.	zwal się	zwalcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zwaliłbym się bym się zwalił	zwaliłabym się bym się zwaliła	zwaliłobym się bym się zwaliło	zwalilibyśmy się byśmy się zwalili	zwaliłybyśmy się byśmy się zwaliły
2 os.	zwaliłbyś się byś się zwalił	zwaliłabyś się byś się zwaliła	zwaliłobyś się byś się zwaliło	zwalilibyście się byście się zwalili	zwaliłybyście się byście się zwaliły
3 os.	zwaliłby się by się zwalił	zwaliłaby się by się zwaliła	zwaliłoby się by się zwaliło	zwaliliby się by się zwalili	zwaliłyby się by się zwaliły

bezosobnik: zwalono by się

bezokolicznik: zwalić się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zwaliwszy się

gerundium: zwalenie się

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zwalenie się	zwalenia się
D.	zwalenia się	zwaleń się
C.	zwaleniu się	zwaleniom się
B.	zwalenie się	zwalenia się
N.	zwaleniem się	zwaleniami się
Ms.	zwaleniu się	zwaleniach się
W.	zwalenie się	zwalenia się

odpowiednik aspektowy: zwalać się

Składnia

Rz_osobowy	+	zwalić się	+	(DOKĄD) + (na CO)
Rz_osobowy	+	zwalić się	+	(do KOGO) + (na CO)

4. nieszczęścia

Definicja

pot.

używane dla nazwania sytuacji, w której jakiś niekorzystny stan zaczął dotyczyć danej osoby wielokrotnie lub z dużą intensywnością

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

spaść

Połączenia

kłopoty, nieszczęścia, problemy, troski, trudności, zmartwienia zwaliły się

Cytaty

Na Teresę nagle zwaliła się cała lawina kłopotów.

źródło: KWSJP: Warto wiedzieć, Życie na gorąco, 1999, nr 42

Zapytany podczas jednego z wywiadów, jak postępować, gdy na człowieka zwalą się wszystkie możliwe trudności, odpowiedział: „Po pierwsze: korzystaj z trudności. Nigdy nie jest tak źle, aby nie dało się tego wykorzystać.

źródło: NKJP: Marek Warecki, Wojciech Warecki: Niezatapialni, Polityka, 2009-03-07

I na wychowawców, i na profesorów zwaliła się lawina pracy.

źródło: KWSJP: Marek Starowieyski, Adam Szostkiewicz: O patrystyce, teologii i seminariach, Tygodnik Powszechny, 1988, nr 35

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zwalę się	zwalimy się
2 os.	zwalisz się	zwalicie się
3 os.	zwali się	zwalą się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zwaliłem się +(e)m się zwalił	zwaliłam się +(e)m się zwaliła	zwaliłom się +(e)m się zwaliło	zwaliliśmy się +(e)śmy się zwalili	zwaliłyśmy się +(e)śmy się zwaliły
2 os.	zwaliłeś się +(e)ś się zwalił	zwaliłaś się +(e)ś się zwaliła	zwaliłoś się +(e)ś się zwaliło	zwaliliście się +(e)ście się zwalili	zwaliłyście się +(e)ście się zwaliły
3 os.	zwalił się	zwaliła się	zwaliło się	zwalili się	zwaliły się

bezosobnik: zwalono się

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zwalmy się
2 os.	zwal się	zwalcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zwaliłbym się bym się zwalił	zwaliłabym się bym się zwaliła	zwaliłobym się bym się zwaliło	zwalilibyśmy się byśmy się zwalili	zwaliłybyśmy się byśmy się zwaliły
2 os.	zwaliłbyś się byś się zwalił	zwaliłabyś się byś się zwaliła	zwaliłobyś się byś się zwaliło	zwalilibyście się byście się zwalili	zwaliłybyście się byście się zwaliły
3 os.	zwaliłby się by się zwalił	zwaliłaby się by się zwaliła	zwaliłoby się by się zwaliło	zwaliliby się by się zwalili	zwaliłyby się by się zwaliły

bezosobnik: zwalono by się

bezokolicznik: zwalić się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zwaliwszy się

gerundium: zwalenie się

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zwalenie się	zwalenia się
D.	zwalenia się	zwaleń się
C.	zwaleniu się	zwaleniom się
B.	zwalenie się	zwalenia się
N.	zwaleniem się	zwaleniami się
Ms.	zwaleniu się	zwaleniach się
W.	zwalenie się	zwalenia się

odpowiedniki aspektowe: walić się , zwalać się

Składnia

Rz_nieżywotny

zwalić się

na KOGO

Frazeologizmy

ktoś zwalił się z nóg
ktoś/coś zwalił się/zwaliło się na głowę komuś

Data ostatniej modyfikacji: 25.01.2024