Chronologizacja
1. gazu
Definicja
Pochodzenie
fr. pédale
niem. Pedal
z łac. pedālis 'długi (szeroki) na stopę'
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny budowa urządzeń i maszyn
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka
Połączenia
- pedał rowerowy, zatrzaskowy
- pedał fortepianu, gazu, hamulca, instrumentu, przyśpieszenia, roweru, sprzęgła
- samochód na pedały
- sięgać pedałów
- cisnąć, docisnąć/dociskać, nacisnąć/naciskać, przycisnąć/przyciskać, wcisnąć/wciskać, wdepnąć pedał
- kręcić pedałami
- dosięgać do pedałów
- nacisnąć/naciskać na pedał
- stanąć/stawać na pedałach
Cytaty
|
Zredukował bieg, wcisnął do oporu pedał gazu i pochylił się nad kierownicą. źródło: NKJP: Zygmunt Miłoszewski: Domofon, 2005 |
|
|
Kierowca natychmiast przerzucił stopę na pedał hamulca, wyjrzał pytająco zza kanciastej sylwetki wozu. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Dobry powód, by zabijać, 2005 |
|
|
W pozycji półleżącej, jak na rowerze wodnym, trzeba równocześnie dziarsko kręcić pedałami i ręką sterować wolantem (spróbujcie, jakie to trudne), a przy tym czujnie rozglądać się wokół, czy jakiś [...] kierowca nie zajeżdża ci drogi. źródło: NKJP: Jarosław Śliżewski: Wynalazki, Dodatek do Gazety Wyborczej, 1998-09-11 |
|
|
Nacisnąwszy lewy pedał sterów kierunkowych, Rosenberg pchnął drążek sterowy od siebie i natychmiast całą przednią szybę kabiny wypełniła szara przestrzeń Morza Żółtego. źródło: NKJP: Jerzy Gotowała: Najkrócej żyją motyle: lotnictwo rozpoznawcze wciąż niezbędne, 1996 |
|
|
Gdy podjechaliśmy bliżej okazało się, ze za kierownicą ciągnika siedzi chłopczyk mający z wyglądy 10 — 11 lat, który ledwie dosięga do pedałów gazu, hamulca i sprzęgła. źródło: NKJP: K.Kowalski: Rolnik za kierownicą, Tygodnik Ciechanowski, 2007-09-05 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pedał |
pedały |
|
| D. | pedału |
pedałów |
|
| C. | pedałowi |
pedałom |
|
| B. | pedał |
pedały |
|
| N. | pedałem |
pedałami |
|
| Ms. | pedale |
pedałach |
|
| W. | pedale |
pedały |
Składnia
|
+ | pedał | + |
CZEGO
|
2. w organach
Definicja
Pochodzenie
fr. pédale
niem. Pedal
z łac. pedālis 'długi (szeroki) na stopę'
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | klawiatura |
Połączenia
- manuał i pedał
Cytaty
|
Dawniej organy wyposażano w dwa manuały z podwieszonym pedałem. Klawiatura nożna nie miała własnych głosów, bo manuał połączony był z pedałem. Głosy włączone w manuale grały też w pedale - opowiada Marcin Szelest. źródło: NKJP: Nowe piszczałki w starej szafie, Dziennik Polski, 2003-09-13 |
|
|
Organy te, liczące dziś 21 rejestrów umieszczonych w dwóch manuałach i pedale, czekają na poważny remont. źródło: NKJP: Czekają na remont, Dziennik Tczewski, 1999-09-03 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pedał |
pedały |
|
| D. | pedału |
pedałów |
|
| C. | pedałowi |
pedałom |
|
| B. | pedał |
pedały |
|
| N. | pedałem |
pedałami |
|
| Ms. | pedale |
pedałach |
|
| W. | pedale |
pedały |
3. homoseksualista
Definicja
Pochodzenie
może fr. pédale 'obraźliwie o osobie homoseksualnej'
może z fr. pédéraste
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego seksualność
Relacje znaczeniowe
Połączenia
- stary pedał
- pedał i lesbijka
- para, parada pedałów
- lubić, nienawidzić pedałów
- być, okazać się pedałem
Cytaty
|
Bardzo bym chciał się ujawnić i nareszcie chodzić ulicami tego miasta z podniesionym czołem, dumny i w pełni świadomy pedał, ech... chciałem powiedzieć – gej. źródło: NKJP: Piotr Niklewicz: Niezwykła kariera Antoniego K, 2006 |
|
|
Więc Matkę co tydzień nawiedza masażysta wyglądający na ostrego pedała, który go ugniata, rozciąga, wygładza, pewnie poklepuje mu przy okazji kościste pośladki [...] źródło: NKJP: Krzysztof Varga: Chłopaki nie płaczą, 1997 |
|
|
Od dawna mówiło się, że ten pan jest pedałem [...]. źródło: NKJP: Paweł Fąfara: Tego nie mógł zrobić człowiek!, Super Express, 2006 |
|
|
A w ogóle, czy ja jestem jakiś pedał, żeby tańczyć z facetami? źródło: NKJP: Dawid Bieńkowski: Nic, 2005 |
|
|
Nagle jednak zatriumfowała kobieca przekora, gniew, złość na siebie, że tak długo starałaś się o względy starego pedała. Wydęłaś usta, wzruszyłaś ramionami, odwróciłaś się i powoli zeszłaś schodami w dół w kierunku Złotego Baru. źródło: NKJP: Andrzej Zaniewski: Król Tanga, 1997 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pedał |
pedałowie |
ndepr |
| pedały |
depr | ||
| D. | pedała |
pedałów |
|
| C. | pedałowi |
pedałom |
|
| B. | pedała |
pedałów |
|
| N. | pedałem |
pedałami |
|
| Ms. | pedale |
pedałach |
|
| W. | pedale |
pedałowie |
ndepr |
| pedały |
depr |
4. nielubiany mężczyzna
Definicja
Noty o użyciu
Używane jako wyzwisko.
Pochodzenie
może fr. pédale 'obraźliwie o osobie homoseksualnej'
może z fr. pédéraste
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka płeć
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie
Połączenia
- czarny, czerwony; głupi, zboczony pedał
- nazywać kogoś pedałem
Cytaty
|
Bawcie się sami, pierdolone pedały. źródło: NKJP: Tomasz Piątek: Pałac Ostrogskich, 2008 |
|
|
Ten pedał na warszawskiej rejestracji sprzedaje nam jakąś dziwną Gnojnik Story X. źródło: NKJP: Sławomir Shuty: Zwał, 2004 |
|
|
W prawdziwym realu ten gościu frajerem dla mnie jest, pedałem zwykłym, który, jak by tu wszedł pod nasz blok, to by nie wyszedł. źródło: NKJP: Igor T. Miecik: Mówimy jak jest, Polityka, 2004-07-17 |
|
|
Spadaj, pedale spamować u siebie. źródło: NKJP: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pedał |
pedałowie |
ndepr |
| pedały |
depr | ||
| D. | pedała |
pedałów |
|
| C. | pedałowi |
pedałom |
|
| B. | pedała |
pedałów |
|
| N. | pedałem |
pedałami |
|
| Ms. | pedale |
pedałach |
|
| W. | pedale |
pedałowie |
ndepr |
| pedały |
depr |