UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

abo

Chronologizacja

1 połowa XV w., SStp
Inne znaczenie: 'bo'

Pochodzenie

psł. *abo

1. na wygnanie abo na śmierć

Definicja

daw. 
ze wskazanych elementów (dwóch lub kilku) tylko jeden może być powiedziany o tym, o czym mowa; nadawca, nie wiedząc, czy może to być to, co powiedział, podaje coś innego, co może być o tym powiedziane, o ile nie jest tak, że można o tym powiedzieć tamto

Noty o użyciu

1) może tworzyć struktury wyliczeniowe: (abo) ..., abo ..., abo ... 2) może otwierać wypowiedź będącą wycofaniem się mówiącego z tego, co powiedział wcześniej

Warianty

  • częściej albo

Kategoria znaczeniowa

wykładnik wyboru

Relacje znaczeniowe

(quasi)synonimy:  bądź, czy, lub
(quasi)antonimy:  ani, i, ni, oraz

Cytaty

Jeszcze tylko Teresa coś rozumie, ale nie ma i Teresy, siedzi w szkole abo u Zielińskich, w ich murowańcu.

źródło: NKJP: Halina Auderska: Babie lato, 1974

Ale jak traktor pojedzie bez koła abo i bez kierownicy? Nie pojedzie, no nie? A koń pójdzie, bo swoją głowę ma.

źródło: NKJP: Roman Antoszewski: Kariera na trzy karpie morskie, 2000

Nawet ten polski poganin Jagiełło infamią, banicją, utratą godności i przywilejów karze, kto by się z kacerzami znosił, ołów, broń, sól abo spyżę im przedawał.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002

Odmiana

część mowy: spójnik

podklasa: właściwy szeregowy hipotetyczny

Składnia

_ abo _
szyk: stały: interpozycja

Informacja normatywna

przecinek przed drugim i kolejnym wystąpieniem abo

2. Abo to ja głupia jestem?

Definicja

daw. 
mówiący nie sądzi, że tak jest i jest zdziwiony, że ktoś mógł myśleć, że tak jest

Warianty

  • alboż
  • częściej albo

Kategoria znaczeniowa

wykładnik pytania retorycznego

Relacje znaczeniowe

(quasi)synonimy:  czy, czyż II

Cytaty

- Jak wam nie wstyd - zaczęła. - Wczoraj byliście u spowiedzi, ksiądz was rozgrzeszył...
- Abo ja taka głupia, żeby księdzu wszystko mówić? - usłyszała w odpowiedzi. - Nie bedzies krod, nie bedzies jod.

źródło: NKJP: Danuta Koral: Wydziedziczeni, 1997

- Gdzieby, panie dziedzicu, abo się to kiedy co stało przy mnie? Ja dla nich jak matka...

źródło: NKJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996

Abom to ja nie wiedziała, co tu się święci?

źródło: NKJP: Roman Antoszewski: Kariera na trzy karpie morskie, 2000

Odmiana

część mowy: modyfikator deklaratywności

podklasa: operator wypowiedzeń pytajnych

Składnia

Abo (to)_
w Zd. pyt.
aglutynacja: w wypowiedzeniach z Cz. osob. może przyłączać końcówki osobowe: abom, aboś, abośmy, aboście
ograniczenia zakresu użycia:
nie: przy Cz. t. rozk.
szyk: stały: antepozycja
Data ostatniej modyfikacji: 17.11.2022
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj