UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

gruczoł

Chronologizacja

2 połowa XV w., SStp
Inne znaczenie: 'guz, nabrzmienie'

Pochodzenie

psł. *gručelъ 'coś mającego kształt grudy, bryły'

Definicja

anat. 
narząd składający się z komórek, które wytwarzają i wydzielają substancje potrzebne do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka lub zwierzęcia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Połączenia

  • gruczoł powiększony; męski, żeński; płciowy, rozrodczy, łojowy, łzowy, mlekowy, potowy, ślinowy; przytarczyczny, sutkowy, trawienny
  • budowa, rodzaj, wielkość; aktywność, funkcja, praca; choroba, nadczynność, niedoczynność, przerost, rak, rozrost, zanik, zapalenie gruczołu
  • gruczoł produkuje (coś), wydziela coś, wytwarza (coś), zanika, zawiera (coś)
  • badać, usunąć, wyciąć gruczoł

Cytaty

Tarczyca jest gruczołem bardzo dobrze unaczynionym i pod względem zaopatrzenia w krew zajmuje jedno z pierwszych miejsc w organizmie.

źródło: NKJP: Jan Zarzycki, Jan Kuryszko: Anatomia mikroskopowa zwierząt domowych i człowieka, 1995

Teraz rzecz dokonuje się w ciszy i spokoju, co nie zmienia jednak faktu, że młodą kobietę mocno już dławi rak gruczołów limfatycznych szyi.

źródło: NKJP: Jerzy Broszkiewicz: Doktor Twardowski, 1981

Może gdyby natura nie ukryła stercza w głębi miednicy, widok powiększonego gruczołu szybciej skłaniałby do poszukiwania ratunku?

źródło: NKJP: Paweł Walewski: Sedno męskości, Polityka, 2002-05-25

Nadnercza są potrzebne do życia tak jak woda i powietrze. [...]. Jeżeli substancja, którą produkują, jest dostarczana z zewnątrz, tzn. w lekach steroidowych, działalność nadnerczy ustaje i gruczoły zanikają.

źródło: NKJP: Danuta Myłek: Alergie, 2001

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. gruczoł
gruczoły
D. gruczołu
gruczołów
C. gruczołowi
gruczołom
B. gruczoł
gruczoły
N. gruczołem
gruczołami
Ms. gruczole
gruczołach
W. gruczole
gruczoły

Frazeologizmy

gruczoł dokrewny
gruczoł wydzielania wewnętrznego
gruczoł wewnątrzwydzielniczy
gruczoł krokowy
gruczoł tarczowy
gruczoł tarczycowy
gruczoł Ziemi
Data ostatniej modyfikacji: 22.05.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj