Chronologizacja
Inne znaczenie: 'odszkodowanie za zabójstwo'
Pochodzenie
psł. *golva
1. część ciała
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych
Relacje znaczeniowe
Połączenia
- duża, mała, masywna, niewielka, ogromna, szeroka, wielka...; jajowata, spłaszczona...; ogolona, (krótko) ostrzyżona; drewniana, kamienna, spiżowa; rzeźbiona głowa; ludzkie głowy; zrośnięte głowami; z opuszczonymi; ze spuszczonymi, ze zwieszonymi; z zadartymi; z odkrytymi głowami
- o dwóch, o trzech głowach
- głowa kobiety, mężczyzny; aligatora, konia, smoka...; anioła, Lenina
- głowa z brązu
- głowa i szyja, głowa i tułów, głowa i twarz
- czubek, tył; ból, obrażenia, uraz głowy
- ruch, strzał głową
- cios, strzał w głowę
- czupryna, dredy, fryzura; pióra; bejsbolówka; w chustce, w cylindrze, w czapce, w hełmie, w jarmułce... na głowie; w kominiarkach na głowach
- niższy, wyższy o głowę; ranny w głowę
- gładzić, głaskać, pogłaskać; dostać, oberwać po głowie
- głowa boli, rozbolała
- odwrócić/odwracać, pochylić, podnieść, przekrzywić, spuścić, unieść, wychylić, zadzierać, zwiesić; oprzeć na czymś, podeprzeć czymś; ogolić, umyć, zgolić głowę
- kiwnąć/kiwać, kręcić, pokazać, pokiwać, pokręcić, potrząsnąć/potrząsać, skinąć; wskazać; zaczepić o coś, zahaczyć o coś, zawadzić o coś; atakować; uderzyć o coś głową; zderzyć się głowami
- coś spadło na głowę; podłożyć, włożyć ręce pod głowę; ściągnąć sukienkę, sweter... przez głowę; podrapać się; dostać czymś, uderzyć kogoś w głowę; chwycić kogoś, trzymać kogoś; chwycić się, trzymać się, złapać się; założyć ręce za głowę
- unosić się nad głowami
- mieć na głowie chustkę, czapkę, kapelusz; siniaki
- głowa jak u marionetki
- prosto w głowę
Cytaty
|
Czuję, jak głowa zaczyna mnie od tego jej całego krzyku znowu boleć. źródło: NKJP: Dawid Bieńkowski, Biało-czerwony, 2007 |
|
|
Opisaliśmy już doskonały kształt głowy, ale nie powiedzieliśmy, iż Wanda Laudowska była w chwale swych dwudziestu sześciu lat dziewczyną, o której w każdej epoce cywilizacji powiedziano by z pewnością „elektryzująca”. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Złoty pociąg, 2006 |
|
|
Niespełna minutę po wznowieniu gry szybką akcję prawą stroną przeprowadził Trojnar, dośrodkował do Koćmy i ten z bliska głową skierował piłkę do siatki. źródło: NKJP: (GB): W przedłużonym czasie, Dziennik Polski, 2001-04-30 |
|
|
Sam Zbrosiak natomiast wyglądał jak typowy przedstawiciel klasy robotniczej: kufajka, sweter opinający brzuch, beret na głowie, opuchnięta od alkoholu twarz i papieros w kąciku ust. źródło: NKJP: Jarosław Maślanek: Haszyszopenki, 2008 |
|
|
[...] rynny pałaców, zamków czy katedr miały w owym czasie wyloty zdobione głowami smoków, maszkar lub dzikich bestii. źródło: NKJP: Diabły, demony, maszkarony, Dziennik Polski, 2000-10-04 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | głowa |
głowy |
|
| D. | głowy |
głów |
|
| C. | głowie |
głowom |
|
| B. | głowę |
głowy |
|
| N. | głową |
głowami |
|
| Ms. | głowie |
głowach |
|
| W. | głowo |
głowy |
2. osoba
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | łepetyna |
Połączenia
- statystyczna głowa
- głowa mieszkańca
- 15 złotych; po 200 złotych; za 20 zł od głowy
- dochód, PKB, produkt krajowy brutto; 5 akcji, 2 tys. dolarów, dwanaście kieliszków, litr zupy, 150 złotych na głowę; dwie kromki (chleba) na głowę (dziennie); w przeliczeniu na głowę
- płacić od głowy
- liczyć; przypada ileś, wychodzi ileś na głowę
Cytaty
|
W każdym powiecie znajdować się ma po 1 kompanii żandarmów, a każda kompania ma liczyć 107 głów. źródło: NKJP: Adam Koczanowski: Dzieje żandarmerii polskiej do 1939 roku, Studia Ad Educationem Defensoriam Pertinentia I, 2005 |
|
|
Kraj, który ma 4 tys. dolarów dochodu narodowego na głowę, który nie ma dróg, ma przestarzały przemysł, zapóźnione rolnictwo, potrzebuje kapitału jak powietrza [...]. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 22.10.1998 |
|
|
Przed bitwą ludność Miechowa liczyła 2000 głów, po pożodze i pacyfikacji miasta pozostało tylko 831 osób. źródło: NKJP: Szli rzemieślnicy, technicy, studenci..., Dziennik Polski, 2001-02-17 |
|
|
[...] najwyżej w rankingu miast wojewódzkich plasuje się oczywiście Warszawa, w której na mieszkańca przypada 3023 zł 85 gr dochodu. W drugim Opolu na statystyczną głowę przypada 2390,16 zł. źródło: NKJP: S. Żagiel: Serock wśród bogatszych. Ranking zamożności miast, Tygodnik Ciechanowski, 2002-06-20 |
|
|
Musimy wydzielić w szpitalu oddział leczenia długoterminowego [...]. Wtedy kasa zapłaci nie od głowy, tylko za osobodzień. źródło: NKJP: Włodzimierz Nowak: Teraz płacą od łebka, Gazeta Wyborcza, 1999-01-25 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | głowa |
głowy |
|
| D. | głowy |
głów |
|
| C. | głowie |
głowom |
|
| B. | głowę |
głowy |
|
| N. | głową |
głowami |
|
| Ms. | głowie |
głowach |
|
| W. | głowo |
głowy |
3. człowiek oceniany
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka określenia człowieka ze względu na jego działalność intelektualną
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | łepetyna |
Połączenia
- otwarta, wybitna głowa
Cytaty
|
„Gazeta Wyborcza” doniosła, że nad ideą utworzenia Euroregionu Karpackiego pracowało wiele wybitnych głów w Stanach Zjednoczonych oraz w Radzie Europy. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 20.02.1993 |
|
|
Trzeba było naprawdę tęgich głów, by ogarnąć myślą wszystkie nasze problemy, nasze bolączki i, co najważniejsze, znaleźć ich rozwiązanie. źródło: NKJP: Smutne Tatry, Tygodnik Podhalański, 1996 |
|
|
Jestem z nim właśnie umówiony na wywiad. Nadzwyczajny gość, filozofia, historia sztuki, prawdziwie otwarta głowa. źródło: NKJP: Dawid Bieńkowski: Nic, 2005 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | głowa |
głowy |
|
| D. | głowy |
głów |
|
| C. | głowie |
głowom |
|
| B. | głowę |
głowy |
|
| N. | głową |
głowami |
|
| Ms. | głowie |
głowach |
|
| W. | głowo |
głowy |
4. siedlisko myśli
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka
Połączenia
- głowa pełna marzeń, pomysłów, wątpliwości...
- problemy z głową
Cytaty
|
Ucieszyłem się jednak jakby zewnętrznie, bo wewnątrz coś we mnie kipi i moja głowa tego pomieścić nie może. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 21.01.1993 |
|
|
Wielki stres i pustka w głowie - to odczucia, które towarzyszyły abiturientom tuż przed otwarciem kopert przywiezionych wcześniej z Kuratorium Oświaty. źródło: NKJP: R. Nadaj: Matury: pisemne już za nimi, Tygodnik Ciechanowski, 2002-05-14 |
|
|
Pomysły na zabawę same pojawiały się w głowie, nie potrzebowałem Wronka. źródło: NKJP: Jarosław Maślanek: Haszyszopenki, 2008 |
|
|
Z głową pełną marzeń wyruszał w dorosłe życie: po zawodowej szkole rolniczej w Nowym Mieście pracował na budowie, chciał zarobić pieniądze na samochód, w przyszłości pracować w warsztacie jako mechanik. źródło: NKJP: I. Koba: Róże dla Przemka, Tygodnik Ciechanowski, 2008-06-11 |
|
|
Zapewne wówczas, gdy poznali specyfikę nowego środowiska, w głowach zawodników i działaczy pojawiła się myśl, aby sięgnąć wyżej i podjąć walkę o awans do V ligi. źródło: NKJP: (PAN): Co rok - awans, Dziennik Polski, 2003-06-20 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | głowa |
głowy |
|
| D. | głowy |
głów |
|
| C. | głowie |
głowom |
|
| B. | głowę |
głowy |
|
| N. | głową |
głowami |
|
| Ms. | głowie |
głowach |
|
| W. | głowo |
głowy |
5. zdolności
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka
Połączenia
- głowa do interesów, do matematyki; z głową do organizacji
Cytaty
|
Wystarczy, że jest jeden z doświadczeniem i z głową do organizacji, a gang się odradza bardzo szybko. źródło: NKJP: Tomasz Konatkowski: Wilcza wyspa, 2006 |
|
|
Burmistrz ma głowę do interesów. [...] atrakcyjnie sprzedał prywatną działkę przy ul. Młodzieżowej, należącą do jego rodziny. źródło: NKJP: R. Nadaj: Płońsk: Burmistrz ma głowę do interesów, Tygodnik Ciechanowski, 2007-10-04 |
|
|
Syna wykieruję na inżyniera – tłumaczył dekarz. – Ma głowę do matematyki. źródło: NKJP: Paulina Grych: Schiza, 2008 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | głowa |
głowy |
|
| D. | głowy |
głów |
|
| C. | głowie |
głowom |
|
| B. | głowę |
głowy |
|
| N. | głową |
głowami |
|
| Ms. | głowie |
głowach |
|
| W. | głowo |
głowy |
Inne uwagi
Zwykle lp
Składnia
|
+ | głowa | + |
do CZEGO
|
6. rodziny
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Rodzina relacje rodzinne
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne
Połączenia
- głowa domu, kościoła, miasta, mocarstwa, państwa, rodu, rodziny
- spotkania głów (państw)
Cytaty
|
Spokój nastawał tylko wtedy, gdy głowa domu wyjeżdżała, by popracować w firmie - czasem na parę tygodni. źródło: NKJP: I tak cię powieszę!, Dziennik Polski, 2003-09-13 |
|
|
Rozmowy objęte są klauzulą poufności, ale jak zapewnia głowa miasta, sprawy budowy centrum handlowego są na dobrej drodze. źródło: NKJP: (waw): Hejże na zakupy, Nowiny Raciborskie, 2004-11-02 |
|
|
Prezydent Słowacji pełni głównie funkcje reprezentacyjne, ale to właśnie głowa państwa wyznacza nowego premiera, po wyborach. źródło: NKJP: (PAP): Zwykła infekcja, Dziennik Polski, 2002-08-26 |
|
|
Przygotowanej charakterystyki prezydenta nie będzie, bo polskie prawo chroni godność głów obcych państw. źródło: NKJP: W. Hagedorny: Szast-prast: Amerykańska kaszanka, Tygodnik Ciechanowski, 2007-04-02 |
|
|
Wreszcie agencja „Interfax” oznajmiła, że Jelcyn spotkał się z prezydentem USA Clintonem, z głowami delegacji włoskiej, japońskiej, tureckiej, greckiej, hiszpańskiej [...]. źródło: NKJP: Krystyna Kurczab-Redlich: Demonstracja na pogrzebie, Dziennik Polski, 1999-02-09 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | głowa |
głowy |
|
| D. | głowy |
głów |
|
| C. | głowie |
głowom |
|
| B. | głowę |
głowy |
|
| N. | głową |
głowami |
|
| Ms. | głowie |
głowach |
|
| W. | głowo |
głowy |
Składnia
|
|
+ | głowa | + |
CZEGO
|
7. życie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa więzienie i kara
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | łepetyna |
Połączenia
- nagroda za głowę
- żądać głów
- odpowiadać głową
- obiecywać coś za czyjąś głowę
Cytaty
|
Walka długi czas była nierozstrzygnięta, ale ostatecznie nasi wycięli przeciwników, pozostawiając przy życiu tylko jednego. Chcąc zachować głowę musiał ukorzyć się przed zwycięzcami. źródło: NKJP: R. Nadaj: Spotkanie ze średniowieczem. Jak niegdyś na zamku bywało, Tygodnik Ciechanowski, 2005-12-02 |
|
|
Przyzna pan, że w końcu XX wieku trochę egzotyczne wydają się pogonie za koniokradem, nagrody za głowę bandyty albo sądy bez prokuratora i obrońcy. źródło: NKJP: Witold Horwath: Ultra Montana, 2005 |
|
|
Wkrótce wybuchła afera skórzana. Gomułka też żądał głowy. źródło: NKJP: Ewa Berberyusz: Moja teczka, 2006 |
|
|
Tu także wybuchały zamieszki, a policja rozpędzała wzburzone tłumy, domagające się głów przywódców. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Dobre miejsce do umierania, 2005 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | głowa |
głowy |
|
| D. | głowy |
głów |
|
| C. | głowie |
głowom |
|
| B. | głowę |
głowy |
|
| N. | głową |
głowami |
|
| Ms. | głowie |
głowach |
|
| W. | głowo |
głowy |
8. cukru
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury
Połączenia
- głowa cukru; kapusty, sałaty
- cukier w głowach
Cytaty
|
W domu moich dziadków, położonym daleko od Krakowa, na wschodzie, do rozbijania cukrowych głów służył miniaturowy toporek [...]. źródło: NKJP: amk: Cukier, Dziennik Polski, 2000-04-15 |
|
|
Najbardziej spektakularny był poncz płonący, ale, niestety, do jego przyrządzenia niezbędny jest cukier w głowach, praktycznie rzecz biorąc, dzisiaj niedostępny, chociaż przed laty zdarzyło mi się trafić nań w katowickim sklepie. źródło: NKJP: Smakosz: Na ochłodę, Dziennik Polski, 2001-01-06 |
|
|
Cotana widziałem jeden jedyny obraz, znajdujący się dzisiaj w San Diego w Kalifornii, gdzie na czarnym tle, w otoczce wąskiej ramy mamy zawieszone na sznurkach głowę kapusty i chyba pigwę, a na stole rozcięty melon i ogórek. źródło: NKJP: Józef Czapski: Patrząc, 1996 |
|
|
Głowy kalafiora są zaokrąglone dość duże, białe i zwarte. źródło: Internet |
|
|
Zielona jest oczywiście włoszczyzna: pęczki kopru, szczypiorku, natki pietruszki, głowy sałaty wielkie jak podczas wiosennego rzutu nowalijek. źródło: NKJP: A. Fidrysiak: Sypnęło grzybami!, Tygodnik Ciechanowski, 2003-09-18 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | głowa |
głowy |
|
| D. | głowy |
głów |
|
| C. | głowie |
głowom |
|
| B. | głowę |
głowy |
|
| N. | głową |
głowami |
|
| Ms. | głowie |
głowach |
|
| W. | głowo |
głowy |
Składnia
|
|
+ | głowa | + |
CZEGO
|
9. komety
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury
Połączenia
- głowa kolumny; komety; kości biodrowej, udowej
Cytaty
|
Zakładano, że jeśli zostanie wymieniona tylko głowa kości biodrowej, to podczas ruchu wymodeluje ona własną panewkę chorego. źródło: NKJP: Staw pełen bólu, Dziennik Polski, 2000-09-22 |
|
|
Obecne szacunki sugerują, że głowa komety osiągnie jasność porównywalną z blaskiem Syriusza, najjaśniejszej gwiazdy na nocnym niebie, zaś jej warkocz rozciągać się będzie na 15-30 stopni (mniej więcej taki obszar nieba zasłania dłoń wyciągniętej ręki). źródło: NKJP: Pioc, Krzysztof Rochowicz: Astronomia, Gazeta Wyborcza, 1996-03-22 |
|
|
Im większa głowa rakiety, tym piłka odbija się od niej z większą siłą, a gracz ma mniejszą kontrolę nad piłką. źródło: Internet |
|
|
W bardzo starym mieście Hierakonpolis, na lewym brzegu Nilu, znaleziono buławę z kilkoma napisami. [...] Oprócz imienia właściciela, napisanego fonetycznie, na głowie buławy wypisane są liczby odpowiadające ilości sztuk bydła (rogatego) i ilości jeńców, rzekomo przywiezionych przez władcę z jego zwycięskich wypraw. źródło: Internet |
|
|
Typ pierwszy to złamanie szyjki kości udowej. Nie zrasta ono i wymaga zastąpienia głowy kości udowej endoprotezą stawu biodrowego. źródło: NKJP: Ewa Halewska: Nie łam się, Nowiny Raciborskie, 2006-09-19 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | głowa |
głowy |
|
| D. | głowy |
głów |
|
| C. | głowie |
głowom |
|
| B. | głowę |
głowy |
|
| N. | głową |
głowami |
|
| Ms. | głowie |
głowach |
|
| W. | głowo |
głowy |
Składnia
|
|
+ | głowa | + |
CZEGO
|