UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zepchnąć

Chronologizacja

1420, SStp

Pochodzenie

Zob. pchać

1. samochód

Definicja

pchając, przesunąć coś na inne miejsce lub zsunąć w dół

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  przemieścić

Połączenia

  • zepchnąć auto, samochód
  • zepchnąć do rowu, do rzeki, do wąwozu
  • zepchnąć na pobocze
  • zepchnąć w dół, w przepaść
  • zepchnąć z jezdni, z nasypu, ze schodów
  • próbować, usiłować zepchnąć

Cytaty

Impet uderzenia zepchnął wózek na półki, a jego kierowca wylądował na stercie mandarynek.

źródło: KWSJP: Humoreski Jacka Laudy, Arsenał Gorzowski, 1998, nr 6

Zakrwawionego rozebrali i zepchnęli z wysokiego brzegu do potoku Wątok.

źródło: KWSJP: Robert Feluś, Mirosław Koźmin, Marcin Pulit (Radio Kraków): Wina bez kary, Super Express, 1998, nr 32/1

- Popływamy? Zeszli do rzeki, Artur odwiązał łódkę i zepchnął ją na głęboką wodę.

źródło: KWSJP: Aleksander Minkowski: Czterdziestu na górze, 1961

Przybył w porę, ażeby zobaczyć spadającą z urwiska młodą samicę nosorożca, którą samiec zepchnął co najmniej sto metrów w dół!

źródło: KWSJP: Ada Wińcza: Opowieści z sawanny i buszu, 1981

Zepchnięty z nasypu wagon ucierpiał tylko nieznacznie.

źródło: KWSJP: Marian Turwid: Dwie strony drogi, 1983

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zepchnę
 zepchniemy
2 os. zepchniesz
 zepchniecie
3 os. zepchnie
 zepchną

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zepchnąłem
+(e)m zepchnął
 zepchnęłam
+(e)m zepchnęła
 zepchnęłom
+(e)m zepchnęło
 zepchnęliśmy
+(e)śmy zepchnęli
 zepchnęłyśmy
+(e)śmy zepchnęły
2 os. zepchnąłeś
+(e)ś zepchnął
 zepchnęłaś
+(e)ś zepchnęła
 zepchnęłoś
+(e)ś zepchnęło
 zepchnęliście
+(e)ście zepchnęli
 zepchnęłyście
+(e)ście zepchnęły
3 os. zepchnął
 zepchnęła
 zepchnęło
 zepchnęli
 zepchnęły

bezosobnik: zepchnięto

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zepchnijmy
2 os. zepchnij
 zepchnijcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zepchnąłbym
bym zepchnął
 zepchnęłabym
bym zepchnęła
 zepchnęłobym
bym zepchnęło
 zepchnęlibyśmy
byśmy zepchnęli
 zepchnęłybyśmy
byśmy zepchnęły
2 os. zepchnąłbyś
byś zepchnął
 zepchnęłabyś
byś zepchnęła
 zepchnęłobyś
byś zepchnęło
 zepchnęlibyście
byście zepchnęli
 zepchnęłybyście
byście zepchnęły
3 os. zepchnąłby
by zepchnął
 zepchnęłaby
by zepchnęła
 zepchnęłoby
by zepchnęło
 zepchnęliby
by zepchnęli
 zepchnęłyby
by zepchnęły

bezosobnik: zepchnięto by

bezokolicznik: zepchnąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zepchnąwszy

gerundium: zepchnięcie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zepchnięty

odpowiednik aspektowy: spychać

Składnia

Rzżywotny + zepchnąć +
KOGO/CO + (GDZIE)

2. do defensywy

Definicja

w walce zbrojnej lub sportowej: zmusić przeciwnika do wycofania się

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  zaatakować

Połączenia

  • zepchnąć gospodarzy, gości, piłkarzy, przeciwników, rywali
  • zepchnąć do defensywy, do narożnika, do obrony
  • zepchnąć szybko
  • potrafić zepchnąć

Cytaty

Narzucili Ormianom swój styl gry i zepchnęli ich do obrony.

źródło: KWSJP: Biało-czerwoni pewnie wygrali, Metropol, 2001, nr 29/03

Wypad się powiódł. Trojanie zagrozili zepchnięciem Achajów do morza.

źródło: KWSJP: Jan Alfred Szczepański: Troja dla dorosłych, 1975

Uderzy on w czoło porwanego szyku, zepchnie Iliryjczyków z zajętego stanowiska, przyprze ich do gór, a potem rozpocznie się rzeź ogólna.

źródło: KWSJP: Teodor Jeske-Choiński: Gasnące słońce, 1958

Ktoś w końcu połakomi się na słone pieniądze, jakie za ujęcie terrorysty oferuje CIA. Tymczasem osaczeni i zepchnięci talibowie nie dają za wygraną.

źródło: KWSJP: Izabela Kraj: Afganistan, Życie Warszawy, 2001, nr 16/11

Chodziło więc tylko o ostateczne zepchnięcie Niemców w widły Wisły i Bugu, o oczyszczenie prawego brzegu rzeki.

źródło: KWSJP: Zbigniew Załuski: Czterdzisty czwarty, 1968

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zepchnę
 zepchniemy
2 os. zepchniesz
 zepchniecie
3 os. zepchnie
 zepchną

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zepchnąłem
+(e)m zepchnął
 zepchnęłam
+(e)m zepchnęła
 zepchnęłom
+(e)m zepchnęło
 zepchnęliśmy
+(e)śmy zepchnęli
 zepchnęłyśmy
+(e)śmy zepchnęły
2 os. zepchnąłeś
+(e)ś zepchnął
 zepchnęłaś
+(e)ś zepchnęła
 zepchnęłoś
+(e)ś zepchnęło
 zepchnęliście
+(e)ście zepchnęli
 zepchnęłyście
+(e)ście zepchnęły
3 os. zepchnął
 zepchnęła
 zepchnęło
 zepchnęli
 zepchnęły

bezosobnik: zepchnięto

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zepchnijmy
2 os. zepchnij
 zepchnijcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zepchnąłbym
bym zepchnął
 zepchnęłabym
bym zepchnęła
 zepchnęłobym
bym zepchnęło
 zepchnęlibyśmy
byśmy zepchnęli
 zepchnęłybyśmy
byśmy zepchnęły
2 os. zepchnąłbyś
byś zepchnął
 zepchnęłabyś
byś zepchnęła
 zepchnęłobyś
byś zepchnęło
 zepchnęlibyście
byście zepchnęli
 zepchnęłybyście
byście zepchnęły
3 os. zepchnąłby
by zepchnął
 zepchnęłaby
by zepchnęła
 zepchnęłoby
by zepchnęło
 zepchnęliby
by zepchnęli
 zepchnęłyby
by zepchnęły

bezosobnik: zepchnięto by

bezokolicznik: zepchnąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zepchnąwszy

gerundium: zepchnięcie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zepchnięty

odpowiednik aspektowy: spychać

Składnia

Rzosobowy + zepchnąć +
KOGO

3. odpowiedzialność

Definicja

uczynić kogoś odpowiedzialnym za coś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

synonimy:  przerzucić, zrzucić, zwalić

Połączenia

  • zepchnąć jakąś czynność, decyzję, odpowiedzialność, pracę
  • zepchnąć na innych

Cytaty

Ponieważ jako kobieta nie miałam dostępu do domów czółen, ani do platformy, ani też na męskie lądowiska, a nie chciało mi się szukać nowej kryjówki do fotografowania, więc tę czynność zepchnęłam na Andrzeja.

źródło: KWSJP: Kamil Giżycki: Listy z Archipelagu Salomona, 1969

W krótkim panowaniu formizmu widywało się wiersze drukowane na przemian pionowo i poprzecznie, tak że trudno się było oprzeć wrażeniu, że tu połowa pracy twórczej została zepchnięta na zmęczone plecy zecera.

źródło: KWSJP: Jan Parandowski: Alchemia słowa, 1951

Mężczyźni, a chcieliby wszystko zepchnąć na biedną, słabą dziewczynę, wstyd!

źródło: KWSJP: Hanna Ożogowska: Dziewczyna i chłopak, czyli heca na 14 fajerek, 1978

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zepchnę
 zepchniemy
2 os. zepchniesz
 zepchniecie
3 os. zepchnie
 zepchną

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zepchnąłem
+(e)m zepchnął
 zepchnęłam
+(e)m zepchnęła
 zepchnęłom
+(e)m zepchnęło
 zepchnęliśmy
+(e)śmy zepchnęli
 zepchnęłyśmy
+(e)śmy zepchnęły
2 os. zepchnąłeś
+(e)ś zepchnął
 zepchnęłaś
+(e)ś zepchnęła
 zepchnęłoś
+(e)ś zepchnęło
 zepchnęliście
+(e)ście zepchnęli
 zepchnęłyście
+(e)ście zepchnęły
3 os. zepchnął
 zepchnęła
 zepchnęło
 zepchnęli
 zepchnęły

bezosobnik: zepchnięto

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zepchnijmy
2 os. zepchnij
 zepchnijcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zepchnąłbym
bym zepchnął
 zepchnęłabym
bym zepchnęła
 zepchnęłobym
bym zepchnęło
 zepchnęlibyśmy
byśmy zepchnęli
 zepchnęłybyśmy
byśmy zepchnęły
2 os. zepchnąłbyś
byś zepchnął
 zepchnęłabyś
byś zepchnęła
 zepchnęłobyś
byś zepchnęło
 zepchnęlibyście
byście zepchnęli
 zepchnęłybyście
byście zepchnęły
3 os. zepchnąłby
by zepchnął
 zepchnęłaby
by zepchnęła
 zepchnęłoby
by zepchnęło
 zepchnęliby
by zepchnęli
 zepchnęłyby
by zepchnęły

bezosobnik: zepchnięto by

bezokolicznik: zepchnąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zepchnąwszy

gerundium: zepchnięcie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zepchnięty

odpowiednik aspektowy: spychać

Składnia

Rzosobowy + zepchnąć +
CO + (na KOGO)

4. na margines

Definicja

pozbawić kogoś lub coś należytego znaczenia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Połączenia

  • zepchnąć kraj, kulturę, jakąś problematykę
  • zepchnąć do getta, do jakiegoś grona, do lamusa, do niszy, do podziemia, do jakiegoś poziomu, do jakiejś roli, do jakiegoś stanu
  • zepchnąć na dno nędzy, na boczny tor, na margines, na dalszy, drugi... plan, na śmietnik historii
  • zepchnąć poza nawias, poza margines
  • zepchnąć w niebyt, w nieistnienie, w niepamięć
  • zepchnąć z głównej drogi

Cytaty

Nowożytna kultura polska zepchnęła Jana Kochanowskiego na swój boczny tor.

źródło: KWSJP: Kwiryna Zięba, Kwiryna Zięba: Kochanowski - dla nas, Polityka, 1980, nr 25

22 grudnia obchodzony jest Homeless Memorial Day (Dzień Pamięci o Bezdomnych). We wszystkich wielkich miastach demonstrują wówczas tysiące tych, których los zepchnął na margines.

źródło: KWSJP: Małgorzata Kałuża (Nowy Jork), Piotr Cywiński (Bonn), Natasza Socha: Ludzie bezdomni. W Polsce może tej zimy zamarznąć nawet kilkaset osób, Wprost, 1997, nr 45

Poczucie degradacji, zepchnięcia na margines życia jest subiektywne i sprzyja chorobie.

źródło: KWSJP: Helena Noskowicz-Bieroniowa: Zmagania z padaczką, 2000

Liczy się tupet i służba; wysługiwanie się władzy, przynależność do partii, stosunki w ministerstwie. Bez tego nie ma się szans, bez tego jest się zepchniętym do roli belfra w szkółce lub muła od czarnej roboty!

źródło: KWSJP: Antoni Libera: Madame: 1998

Historyczną zasługą PPS-Lewicy i jej prekursorów było to, iż przeciwstawiła się próbom zepchnięcia polskiego ruchu robotniczego na tory nacjonalizmu.

źródło: KWSJP: Janina Kasprzakowa: Odsłonięcie tablicy pamiątkowej na grobie Marii i Bernarda Szapirów: Z pola walki, 1964, nr 1

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zepchnę
 zepchniemy
2 os. zepchniesz
 zepchniecie
3 os. zepchnie
 zepchną

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zepchnąłem
+(e)m zepchnął
 zepchnęłam
+(e)m zepchnęła
 zepchnęłom
+(e)m zepchnęło
 zepchnęliśmy
+(e)śmy zepchnęli
 zepchnęłyśmy
+(e)śmy zepchnęły
2 os. zepchnąłeś
+(e)ś zepchnął
 zepchnęłaś
+(e)ś zepchnęła
 zepchnęłoś
+(e)ś zepchnęło
 zepchnęliście
+(e)ście zepchnęli
 zepchnęłyście
+(e)ście zepchnęły
3 os. zepchnął
 zepchnęła
 zepchnęło
 zepchnęli
 zepchnęły

bezosobnik: zepchnięto

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zepchnijmy
2 os. zepchnij
 zepchnijcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zepchnąłbym
bym zepchnął
 zepchnęłabym
bym zepchnęła
 zepchnęłobym
bym zepchnęło
 zepchnęlibyśmy
byśmy zepchnęli
 zepchnęłybyśmy
byśmy zepchnęły
2 os. zepchnąłbyś
byś zepchnął
 zepchnęłabyś
byś zepchnęła
 zepchnęłobyś
byś zepchnęło
 zepchnęlibyście
byście zepchnęli
 zepchnęłybyście
byście zepchnęły
3 os. zepchnąłby
by zepchnął
 zepchnęłaby
by zepchnęła
 zepchnęłoby
by zepchnęło
 zepchnęliby
by zepchnęli
 zepchnęłyby
by zepchnęły

bezosobnik: zepchnięto by

bezokolicznik: zepchnąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zepchnąwszy

gerundium: zepchnięcie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zepchnięty

odpowiednik aspektowy: spychać

Składnia

bez ograniczeń + zepchnąć +
KOGO/CO + GDZIE

5. do podświadomości

Definicja

nie dopuścić do świadomości jakichś myśli lub uczuć

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Połączenia

  • zepchnąć jakiś obraz, jakąś myśl
  • zepchnąć do podświadomości
  • zepchnąć w podświadomość

Cytaty

Miała na imię Klara, dość pospolicie na Pomorzu. I z nią to przeżyłem dni, zepchnięte wkrótce na dno pamięci.

źródło: KWSJP: Władysław Ogrodziński: Ulica zwana Bystrą, 1985

Raz pomyślała trzeźwo: ale o czym rozmawiać z Markiem? I sama przeraziła się tej myśli, zepchnęła ją w głąb, zatarła.

źródło: KWSJP: Anna Glińska: Powrót do Santa Cruz, 1972

Własna kultura, posługując się terminem dobrego starego Freuda, została w Niemczech zepchnięta do podświadomości i tkwiła tam jako wieczny kompleks winy.

źródło: KWSJP: Igor Figa: O „Religii Holocaustu”, Fronda, 1998, nr 9-10

Zepchnąłem nieżyjącego kolegę do jakiś zakurzonych, zarośniętych pajęczyną zakamarków pamięci, przywaliłem go lawiną spraw codziennych, ważnych i błahych, mądrych i głupich, najczęściej drobnych i nieistotnych.

źródło: KWSJP: Marek Grocholski: Maciek żyje w wierszach, Tygodnik Podhalański, 1999, nr 7

Wartość życia i sens śmierci - myśli trudne, natrętne, zepchnięte na samo dno świadomości, domagają się odpowiedzi przynajmniej raz w roku - gdy przyklękamy przy grobach bliskich, których czas przeminął.

źródło: KWSJP: e.cz: Wszystkich Świętych, Rzeczpospolita, 1997, nr 255

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zepchnę
 zepchniemy
2 os. zepchniesz
 zepchniecie
3 os. zepchnie
 zepchną

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zepchnąłem
+(e)m zepchnął
 zepchnęłam
+(e)m zepchnęła
 zepchnęłom
+(e)m zepchnęło
 zepchnęliśmy
+(e)śmy zepchnęli
 zepchnęłyśmy
+(e)śmy zepchnęły
2 os. zepchnąłeś
+(e)ś zepchnął
 zepchnęłaś
+(e)ś zepchnęła
 zepchnęłoś
+(e)ś zepchnęło
 zepchnęliście
+(e)ście zepchnęli
 zepchnęłyście
+(e)ście zepchnęły
3 os. zepchnął
 zepchnęła
 zepchnęło
 zepchnęli
 zepchnęły

bezosobnik: zepchnięto

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zepchnijmy
2 os. zepchnij
 zepchnijcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zepchnąłbym
bym zepchnął
 zepchnęłabym
bym zepchnęła
 zepchnęłobym
bym zepchnęło
 zepchnęlibyśmy
byśmy zepchnęli
 zepchnęłybyśmy
byśmy zepchnęły
2 os. zepchnąłbyś
byś zepchnął
 zepchnęłabyś
byś zepchnęła
 zepchnęłobyś
byś zepchnęło
 zepchnęlibyście
byście zepchnęli
 zepchnęłybyście
byście zepchnęły
3 os. zepchnąłby
by zepchnął
 zepchnęłaby
by zepchnęła
 zepchnęłoby
by zepchnęło
 zepchnęliby
by zepchnęli
 zepchnęłyby
by zepchnęły

bezosobnik: zepchnięto by

bezokolicznik: zepchnąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zepchnąwszy

gerundium: zepchnięcie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zepchnięty

odpowiednik aspektowy: spychać

Składnia

Rzosobowy + zepchnąć +
CO + GDZIE
Data ostatniej modyfikacji: 17.04.2024
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN