UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

ucichnąć

Chronologizacja

2 połowa XV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ucichnę
 ucichniemy
2 os. ucichniesz
 ucichniecie
3 os. ucichnie
 ucichną

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ucichłem
+(e)m ucichł
 ucichłam
+(e)m ucichła
 ucichłom
+(e)m ucichło
 ucichliśmy
+(e)śmy ucichli
 ucichłyśmy
+(e)śmy ucichły
2 os. ucichłeś
+(e)ś ucichł
 ucichłaś
+(e)ś ucichła
 ucichłoś
+(e)ś ucichło
 ucichliście
+(e)ście ucichli
 ucichłyście
+(e)ście ucichły
3 os. ucichł
 ucichła
 ucichło
 ucichli
 ucichły

bezosobnik: ucichnięto

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ucichnijmy
2 os. ucichnij
 ucichnijcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ucichłbym
bym ucichł
 ucichłabym
bym ucichła
 ucichłobym
bym ucichło
 ucichlibyśmy
byśmy ucichli
 ucichłybyśmy
byśmy ucichły
2 os. ucichłbyś
byś ucichł
 ucichłabyś
byś ucichła
 ucichłobyś
byś ucichło
 ucichlibyście
byście ucichli
 ucichłybyście
byście ucichły
3 os. ucichłby
by ucichł
 ucichłaby
by ucichła
 ucichłoby
by ucichło
 ucichliby
by ucichli
 ucichłyby
by ucichły

bezosobnik: ucichnięto by

bezokolicznik: ucichnąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: ucichłszy

gerundium: ucichnięcie

odpowiednik aspektowy: cichnąć

Pochodzenie

Zob. cichy

1. o muzyce

Definicja

przestać być słyszalnym

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Połączenia

  • głos, gwar, krzyk ucichł; muzyka; rozmowa ucichła; kroki; okrzyki ucichły

Cytaty

Spanikowany głos ucichł jak ucięty nożem.

źródło: NKJP: John Ringo, Tom Kratman: Warta na Renie,

Nagle muzyka ucichła i przez głośniki rozległ się głos spikera.

źródło: NKJP: Janusz Płoński, Maciej Rybiński: Góralskie tango, 1978

Krzyki ucichły, a światło zgasło. Wrócił nocny spokój.

źródło: NKJP: Henryk Jan Mielcarek: FORDON '45, Akant, 2007-10

Powinien był przeczekać, leżeć spokojnie, przywarować, a gdy kroki ucichną - czołgać się dalej.

źródło: NKJP: Aleksander Sołżenicyn: ARCHIPELAG GUŁag Tom 3, 1977

Na wieczór zaplanowano koncerty i konkursy dla uczestników zabawy. Muzyka ucichnie dopiero około 4 nad ranem.

źródło: NKJP: (mg): Szykują szalone juwenalia, Dziennik Łódzki, 2004-04-22

2. o ludziach

Definicja

przestać mówić lub zachowywać się głośno i hałaśliwie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język mówienie

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Relacje znaczeniowe

synonimy:  uciszyć się, umilknąć, zamilknąć

Połączenia

  • dziecko ucichło

Cytaty

Tłum ucichł i uspokoił się trochę, a kilkanaście starszych osób o takiej semickiej urodzie, pewnie jakaś wycieczka z Izraela, tańczyło powoli w kręgu.

źródło: NKJP: Marek Soból: Mojry, 2005

Niezadowolona publiczność ucichła, a potem coraz częściej nagradzała oklaskami zagrania Polaków.

źródło: NKJP: Paweł Czado: Piłka Nożna. Puchar UEFA: Pobeda - Odra 2:1, Gazeta Wyborcza, 1997-07-31

Pani profesor bezwzględnie wykorzystywała swoją przewagę. Było to chyba jednak o jedno zdanie za dużo. [...] Klasa ucichła, a nauczycielka była trochę zaskoczona.

źródło: NKJP: Zdzisław Józef Kijas: Znalazłem perłę, 2010

Kierowca, ciężko zbudowany brunet, ścisnął trąbkę klaksonu i wyskoczył z auta. [...] Ucichło dziecko, ucichli ludzie, ucichł nawet pies.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Widma w mieście Breslau, 2005

Brodaci „chłopcy” zaryczeli gromkim śmiechem, ale ucichli natychmiast na widok sinej poświaty, jaka nagle otoczyła czarodziejkę.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Miecz przeznaczenia, 1992

3. o sprawie

Definicja

przestać być przedmiotem zainteresowania wielu osób

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

  • spór, temat ucichł; sprawa ucichła

Cytaty

Zważywszy na to, iż temat ucichł nawet wśród najzagorzalszych fanów, a Lucas zajął się między innymi przygotowaniami do stuodcinkowego serialu aktorskiego, trudno przypuszczać, aby zmienił zdanie.

źródło: NKJP: Kamil Witek: 10 filmów, których zapewne nigdy nie zobaczycie, Esensja, 2008-02

[...] Donosy pojawiły się z czystej złośliwości i zazdrości. Czy sprawa ucichnie wraz z końcem roku? Okaże się już za miesiąc.

źródło: NKJP: Dagmara Roszak: Śmierdząca sprawa, Gazeta Poznańska, 2003-11-21

Sytuację udało się jednak załagodzić, a spory ucichły.

źródło: NKJP: (LIZ): Zgoda na wycinkę, Dziennik Polski, 2005-05-06

Bezustanne mówienie o dymisji Czernomyrdina sprawi, że biurokratyczna machina władzy zacznie wymykać mu się z rąk - po cóż bowiem słuchać człowieka, który i tak niedługo odejdzie? Ale plotki ucichną pewnie wraz z przyjazdem premiera do Moskwy.

źródło: NKJP: Andrzej Łomanowski: Plotki o dymisji rosyjskiego premiera, Gazeta Wyborcza, 1994-10-20

4. o wietrze

Definicja

stać się mniej intensywnym lub w ogóle zaniknąć

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda zjawiska atmosferyczne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  osłabnąć

Połączenia

  • ból; deszcz, wiatr ucichł; burza ucichła; morze ucichło

Cytaty

Słońce grzało mocno, było spokojnie, wiatr ucichł, w górze unosiły się mewy [...].

źródło: NKJP: Anna Bolecka: Uwiedzeni, 2009

Ból ucichł, czuję się teraz jak znieczulona.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Rosyjski kochanek, 1996

Witold Wnuk liczy, że jednak deszcz ucichnie na te pięć godzin [...] i że ta druga Krakowska Noc Jazzu [...]zgromadzi na placu Szczepańskim liczne grono krakowian i turystów.

źródło: NKJP: (WAK): Noc pełna jazzu, Dziennik Polski, 2008-07-19

Gdy nad ranem burza ucichła, a toń morska wygładziła się i uspokoiła, kapitan począł obliczać pozycję swego stateczku.

źródło: NKJP: Andrzej Sarwa: Strzyga, 2006
Data ostatniej modyfikacji: 24.01.2016
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN