UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

rozwalać

Chronologizacja

SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozwalam	rozwalamy
2 os.	rozwalasz	rozwalacie
3 os.	rozwala	rozwalają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozwalałem +(e)m rozwalał	rozwalałam +(e)m rozwalała	rozwalałom +(e)m rozwalało	rozwalaliśmy +(e)śmy rozwalali	rozwalałyśmy +(e)śmy rozwalały
2 os.	rozwalałeś +(e)ś rozwalał	rozwalałaś +(e)ś rozwalała	rozwalałoś +(e)ś rozwalało	rozwalaliście +(e)ście rozwalali	rozwalałyście +(e)ście rozwalały
3 os.	rozwalał	rozwalała	rozwalało	rozwalali	rozwalały

bezosobnik: rozwalano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę rozwalał będę rozwalać	będę rozwalała będę rozwalać	będę rozwalało będę rozwalać	będziemy rozwalali będziemy rozwalać	będziemy rozwalały będziemy rozwalać
2 os.	będziesz rozwalał będziesz rozwalać	będziesz rozwalała będziesz rozwalać	będziesz rozwalało będziesz rozwalać	będziecie rozwalali będziecie rozwalać	będziecie rozwalały będziecie rozwalać
3 os.	będzie rozwalał będzie rozwalać	będzie rozwalała będzie rozwalać	będzie rozwalało będzie rozwalać	będą rozwalali będą rozwalać	będą rozwalały będą rozwalać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozwalajmy
2 os.	rozwalaj	rozwalajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozwalałbym bym rozwalał	rozwalałabym bym rozwalała	rozwalałobym bym rozwalało	rozwalalibyśmy byśmy rozwalali	rozwalałybyśmy byśmy rozwalały
2 os.	rozwalałbyś byś rozwalał	rozwalałabyś byś rozwalała	rozwalałobyś byś rozwalało	rozwalalibyście byście rozwalali	rozwalałybyście byście rozwalały
3 os.	rozwalałby by rozwalał	rozwalałaby by rozwalała	rozwalałoby by rozwalało	rozwalaliby by rozwalali	rozwalałyby by rozwalały

bezosobnik: rozwalano by

bezokolicznik: rozwalać

imiesłów przysłówkowy współczesny: rozwalając

gerundium: rozwalanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozwalanie	rozwalania
D.	rozwalania	rozwalań
C.	rozwalaniu	rozwalaniom
B.	rozwalanie	rozwalania
N.	rozwalaniem	rozwalaniami
Ms.	rozwalaniu	rozwalaniach
W.	rozwalanie	rozwalania

imiesłów przymiotnikowy czynny: rozwalający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozwalający	rozwalający	rozwalający	rozwalające	rozwalająca
D.	rozwalającego	rozwalającego	rozwalającego	rozwalającego	rozwalającej
C.	rozwalającemu	rozwalającemu	rozwalającemu	rozwalającemu	rozwalającej
B.	rozwalającego	rozwalającego	rozwalający	rozwalające	rozwalającą
N.	rozwalającym	rozwalającym	rozwalającym	rozwalającym	rozwalającą
Ms.	rozwalającym	rozwalającym	rozwalającym	rozwalającym	rozwalającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozwalający	rozwalający	rozwalające	rozwalające
D.	rozwalających	rozwalających	rozwalających	rozwalających
C.	rozwalającym	rozwalającym	rozwalającym	rozwalającym
B.	rozwalających	rozwalających	rozwalających	rozwalające
N.	rozwalającymi	rozwalającymi	rozwalającymi	rozwalającymi
Ms.	rozwalających	rozwalających	rozwalających	rozwalających

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozwalany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozwalany	rozwalany	rozwalany	rozwalane	rozwalana
D.	rozwalanego	rozwalanego	rozwalanego	rozwalanego	rozwalanej
C.	rozwalanemu	rozwalanemu	rozwalanemu	rozwalanemu	rozwalanej
B.	rozwalanego	rozwalanego	rozwalany	rozwalane	rozwalaną
N.	rozwalanym	rozwalanym	rozwalanym	rozwalanym	rozwalaną
Ms.	rozwalanym	rozwalanym	rozwalanym	rozwalanym	rozwalanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozwalani	rozwalani	rozwalane	rozwalane
D.	rozwalanych	rozwalanych	rozwalanych	rozwalanych
C.	rozwalanym	rozwalanym	rozwalanym	rozwalanym
B.	rozwalanych	rozwalanych	rozwalanych	rozwalane
N.	rozwalanymi	rozwalanymi	rozwalanymi	rozwalanymi
Ms.	rozwalanych	rozwalanych	rozwalanych	rozwalanych

odpowiednik aspektowy: rozwalić

Pochodzenie

psł. *orzvaľati

Zob. walić.

1. budynek

Definicja

pot.

niszczyć, gwałtownie uderzając, burząc, powodując upadek lub zbyt intensywnie używając

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo rodzaje budowli i ich cechy

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

niszczyć

Połączenia

pocisk rozwala
rozwalać budynek, dom, drzwi, miasto, mur, szybę, ścianę; auto, motor, samochód
rozwalać łomem, młotkiem
rozwalać całkowicie, skutecznie, totalnie

Cytaty

	Jakiś osaczony z obu skrzydeł oddziałek strażaków rozwalał właśnie gorączkowo ogrodzenie, szykując awaryjną drogę odwrotu dla swego wozu bojowego. źródło: KWSJP: Artur Baniewicz: Drzymalski przeciw Rzeczpospolitej, 2004
	Powtarzam - chodzi o wizję. Dlatego nasz gitarzysta czasem rozwala instrument na scenie, dlatego gra solówki, biegając przed publiką. Koncert musi być gorący, nie przychodzimy ululać ludzi. źródło: KWSJP: Grzegorz Brzozowicz, Filip Łobodziński: Sto płyt, które wstrząsnęły światem: kronika czasów popkultury, 2000
	Zaczniesz demonstrować, rozwalać sklepy, bojówki zakładać? źródło: KWSJP: Mariusz Sieniewicz: Czwarte niebo, 2003
	Kobieta mieszkająca tuż przy drodze ma radykalne spojrzenie na sprawę. - Powinien ktoś stanąć z młotem i rozwalać te auta. źródło: KWSJP: Cezary Sołowij: Zdjęciem w pirata, prasa, 2006
	Jak już kazali odbić skoble i pojechali - to Józek zaczął rozwalać mi płot siekierą. źródło: NKJP: Pożar, Tygodnik Podhalański, 1996

Składnia

rozwalać

(KOMU) + CO + (CZYM)

2. małżeństwo

Definicja

pot.

powodować, że przestaje istnieć jakiegoś rodzaju relacja między ludźmi, forma organizacji państwa lub stan wyrażony następującym rzeczownikiem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa działalność polityczna

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

niszczyć

Połączenia

rozwalać małżeństwo, rodzinę, układ, związek; gospodarkę, klimat, komunę, komunizm, państwo; harmonię, spokój, życie
rozwalać całkowicie, skutecznie, totalnie

Cytaty

Twierdził, że dla mnie rzucił kraj, zawód, by tu w biznesie zbić forsę i zapewnić mi dobrobyt, a ja mu tak odpłacam: rozwalam małżeństwo.

źródło: KWSJP: Jarosław Abramow-Newerly: Młyn w piekarni, 2002

- To takie zabawne? Rozwalać komuś rodzinę?

źródło: KWSJP: Artur Baniewicz: Drzymalski przeciw Rzeczpospolitej, 2004

- Czy wypowiedziane wówczas przez Pana słowa: „Mamy pierwsze, niezależne, samorządne związki zawodowe. Mamy prawo do strajku” - były najważniejszymi słowami w Pańskim życiu? - Tak, bo to według mojej koncepcji rozwalało komunizm.

źródło: NKJP: (PAP): Można było lepiej i mądrzej, Dziennik Polski, 2005-08-12

Składnia

rozwalać

3. nogę

Definicja

pot.

powodować obrażenia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Relacje znaczeniowe

synonimy:

rozbijać

Połączenia

rozwalać głowę, łeb, nos, nogę

Cytaty

Końska Skóra, doskakując, zadał dziewczynie sztych w gardło, ona zaś wywinęła się w uniku, obróciła płynnie i krótko sieknęła go środkiem klingi w twarz, rozwalając oko, nos, usta i podbródek.

źródło: KWSJP: Andrzej Sapkowski: Wieża Jaskółki, 1997

Urodziłem się w rodzinie myśliwskiej, proces wypierania tej wrażliwości zaczął się u mnie w dzieciństwie. Bez tego nie da się uczestniczyć w polowaniach, bo one są drastyczne. Widzę, że śrut rozwala głowę lisowi, muszę wziąć rannego zająca za nogi, żeby go dobić ciosem w kark, a jemu przez skórę wystaje ostra kość piszczelowa. Przecież to jest cierpienie napawające zgrozą. Trzeba nauczyć się tego nie widzieć.

źródło: NKJP: Joanna Podgórska: Egzekucja przy księżycu, Polityka, 2008-10-25

Keresaspa i tym razem maczugą rozwala łeb wężowi i zabija go.

źródło: NKJP: Andrzej Sarwa: Rzeczy ostateczne człowieka i świata: eschatologia Zaratusztrianizmu, 2005

Składnia

rozwalać

KOMU + CO

4. człowieka

Definicja

pot.

zabijać

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa

Relacje znaczeniowe

synonimy:

katrupić, ukatrupiać, utrupiać, uziemiać, zabijać, zakatrupiać

Cytaty

	Już w początku maja 1943 ludzie doktora Hahna, wyższej instancji dla załogi Pawiaka, rozwalali w getcie swych więźniów i niekiedy osoby przywiezione wprost z miasta. Rozwalali szybko i sprawnie. źródło: KWSJP: Kazimierz Moczarski: Rozmowy z katem, 1977
	Jestem byłym partyzantem i nie po to walczyłem przez całą okupację, żeby tacy jak pan mieli teraz szydzić z tego wszystkiego. Takich jak pan ja w lesie własnymi rękami rozwalałem. źródło: KWSJP: Marek Hłasko: Cmentarze, 1957
	Facet zostawia u znajomego towar, żeby mieć alibi. Potem jedzie w pewne miejsce i na zamówienie rozwala gościa. źródło: KWSJP: Krzysztof Rutkowski, Jerzy Andrzejczak: Mitologia, prasa, 2000
	Nie może dochodzić do tego, że na oczach ludzi facet rozwala psa – komentuje pani Monika. Za znęcanie się nad zwierzętami grozi kara. źródło: Internet

Składnia

Rz_osobowy

rozwalać

KOGO/CO + (KOMU)

5. okna

Definicja

pot.

otwierać na całą szerokość

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka czynności związane z codziennym życiem w domu

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

otwierać

Połączenia

rozwalać bramę, drzwi, okno, skrzydła (okna, szafy...)

Cytaty

I nie rozwalaj drzwi, bo nie po to w piecu palę...

źródło: KWSJP: Rudolf Jasik: Martwi nie śpiewają, 1961

Rozwala drzwi na oścież i idzie na zewnątrz.

źródło: Internet

Składnia

Rzp_osobowy

rozwalać

6. ubrania

Definicja

pot.

niedbale rozrzucać w jakimś miejscu

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka czynności związane z codziennym życiem w domu

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie czynności, przedmioty i osoby związane z robieniem i noszeniem ubrań

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

rozrzucać

Cytaty

Zdarzają się wtedy pewne scysje, ale generalnie nie rozwalam ubrań, nie wieszam ich byle gdzie, zdejmuję buty - jestem bardzo porządny. Myślę, że żona wyrobiła we mnie po prostu pewien zmysł estetyczny.

źródło: NKJP: www.borowski.pl

Ciągle bałagani, rozwala wszystkie rzeczy i wyłącza mi muzykę.

źródło: Internet

A może, mimo klapsów i szarpania za ucho, dalej rozwala swoje klocki po całym pokoju.

źródło: Internet

Składnia

rozwalać

CO + (GDZIE)

7. swoim zachowaniem

Definicja

pot.

wywoływać u kogoś silny, pozytywny lub negatywny stan emocjonalny

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Relacje znaczeniowe

synonimy:

rozkładać

Połączenia

artykuł, napis, post, tekst, zarzut rozwala kogoś
rozwalać swoim zachowaniem, postem, tekstem, zdjęciem

Cytaty

Nie śmiał się tak głośno w klasie. Ale się ciągle uśmiechał, i to ich na lekcjach faktycznie rozwalało.

źródło: KWSJP: Piotr Zaremba: Plama na suficie, 2004

Co do pierwszej części - rozwala mnie scena, podczas której Sparrow schodzi na molo ze swej tonącej łodzi.

źródło: NKJP: Internet

Rozwala mnie tekst w jednej z reklam w radiu: „wersalka z funkcją spania” - pokręcony jest ten świat.

źródło: Internet

Składnia

rozwalać

KOGO + (CZYM)

Data ostatniej modyfikacji: 17.03.2014