UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

utkać

Chronologizacja

SStp, SJPXVII, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

ogsł. *utъkati

Zob. tkać

1. dywan

Definicja

wykonać na krosnach, przeplatając nitki osnowy nitkami wątku

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie czynności, przedmioty i osoby związane z robieniem i noszeniem ubrań

CZŁOWIEK I TECHNIKA Przemysł rzemiosło

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

upleść, wykonać

Połączenia

gęsto, misternie utkany, utkany całun, dywan, gobelin; utkana suknia, zasłona; utkane płótno, ubranie

Cytaty

Jej trumna była wyścielona białym aksamitem z fabryki, w której pracowała, może nawet go sama na swych krosnach utkała.

źródło: NKJP: Henryk Grynberg: Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne, 1998

O, to nie był taki zwykły obrus. Jedynie do Wigilii go matka nakrywała. Sama go utkała, wyszyła, z przeznaczeniem, że tylko do Wigilii.

źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Traktat o łuskaniu fasoli, 2007

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	utkam	utkamy
2 os.	utkasz	utkacie
3 os.	utka	utkają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	utkałem +(e)m utkał	utkałam +(e)m utkała	utkałom +(e)m utkało	utkaliśmy +(e)śmy utkali	utkałyśmy +(e)śmy utkały
2 os.	utkałeś +(e)ś utkał	utkałaś +(e)ś utkała	utkałoś +(e)ś utkało	utkaliście +(e)ście utkali	utkałyście +(e)ście utkały
3 os.	utkał	utkała	utkało	utkali	utkały

bezosobnik: utkano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		utkajmy
2 os.	utkaj	utkajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	utkałbym bym utkał	utkałabym bym utkała	utkałobym bym utkało	utkalibyśmy byśmy utkali	utkałybyśmy byśmy utkały
2 os.	utkałbyś byś utkał	utkałabyś byś utkała	utkałobyś byś utkało	utkalibyście byście utkali	utkałybyście byście utkały
3 os.	utkałby by utkał	utkałaby by utkała	utkałoby by utkało	utkaliby by utkali	utkałyby by utkały

bezosobnik: utkano by

bezokolicznik: utkać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: utkawszy

gerundium: utkanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	utkanie	utkania
D.	utkania	utkań
C.	utkaniu	utkaniom
B.	utkanie	utkania
N.	utkaniem	utkaniami
Ms.	utkaniu	utkaniach
W.	utkanie	utkania

imiesłów przymiotnikowy bierny: utkany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	utkany	utkany	utkany	utkane	utkana
D.	utkanego	utkanego	utkanego	utkanego	utkanej
C.	utkanemu	utkanemu	utkanemu	utkanemu	utkanej
B.	utkanego	utkanego	utkany	utkane	utkaną
N.	utkanym	utkanym	utkanym	utkanym	utkaną
Ms.	utkanym	utkanym	utkanym	utkanym	utkanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	utkani	utkani	utkane	utkane
D.	utkanych	utkanych	utkanych	utkanych
C.	utkanym	utkanym	utkanym	utkanym
B.	utkanych	utkanych	utkanych	utkane
N.	utkanymi	utkanymi	utkanymi	utkanymi
Ms.	utkanych	utkanych	utkanych	utkanych

odpowiednik aspektowy: tkać

Inne uwagi

Zwykle imb

Składnia

Rz_osobowy

utkać

CO + (z CZEGO) + (na CZYM)

2. pajęczynę

Definicja

stworzyć sieć z wydzieliny gruczołów przędnych

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

Relacje znaczeniowe

synonimy:

uprząść, usnuć

Połączenia

utkana pajęczyna, sieć

Cytaty

I nagle zrozumiał, że tkwi w ogromnej, grubej pajęczynie; że te nici, miękkie i lepkie, to gęsta pajęcza sieć, niezwyczajnie duża i mocna, gdyż utkał ją pająk gigant.

źródło: NKJP: Dorota Terakowska: Władca Lewawu, 1989

Więc co warto zauważyć - starych ludzi i ich życiową mądrość, przyrodę, piękną bez względu na porę roku, podpatrzone szczegóły - z misternie utkaną pajęczyną i starą, spatynowaną drewnianą architekturę.

źródło: NKJP: Ludzie serdecznych krajobrazów, Dziennik Polski, 2001-11-24

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	utkam	utkamy
2 os.	utkasz	utkacie
3 os.	utka	utkają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	utkałem +(e)m utkał	utkałam +(e)m utkała	utkałom +(e)m utkało	utkaliśmy +(e)śmy utkali	utkałyśmy +(e)śmy utkały
2 os.	utkałeś +(e)ś utkał	utkałaś +(e)ś utkała	utkałoś +(e)ś utkało	utkaliście +(e)ście utkali	utkałyście +(e)ście utkały
3 os.	utkał	utkała	utkało	utkali	utkały

bezosobnik: utkano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		utkajmy
2 os.	utkaj	utkajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	utkałbym bym utkał	utkałabym bym utkała	utkałobym bym utkało	utkalibyśmy byśmy utkali	utkałybyśmy byśmy utkały
2 os.	utkałbyś byś utkał	utkałabyś byś utkała	utkałobyś byś utkało	utkalibyście byście utkali	utkałybyście byście utkały
3 os.	utkałby by utkał	utkałaby by utkała	utkałoby by utkało	utkaliby by utkali	utkałyby by utkały

bezosobnik: utkano by

bezokolicznik: utkać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: utkawszy

gerundium: utkanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	utkanie	utkania
D.	utkania	utkań
C.	utkaniu	utkaniom
B.	utkanie	utkania
N.	utkaniem	utkaniami
Ms.	utkaniu	utkaniach
W.	utkanie	utkania

imiesłów przymiotnikowy bierny: utkany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	utkany	utkany	utkany	utkane	utkana
D.	utkanego	utkanego	utkanego	utkanego	utkanej
C.	utkanemu	utkanemu	utkanemu	utkanemu	utkanej
B.	utkanego	utkanego	utkany	utkane	utkaną
N.	utkanym	utkanym	utkanym	utkanym	utkaną
Ms.	utkanym	utkanym	utkanym	utkanym	utkanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	utkani	utkani	utkane	utkane
D.	utkanych	utkanych	utkanych	utkanych
C.	utkanym	utkanym	utkanym	utkanym
B.	utkanych	utkanych	utkanych	utkane
N.	utkanymi	utkanymi	utkanymi	utkanymi
Ms.	utkanych	utkanych	utkanych	utkanych

odpowiednik aspektowy: tkać

Inne uwagi

Zwykle imb

Składnia

Rz_nieosobowy

utkać

3. opowieść

Definicja

skonstruować z wielu elementów dobranych w sposób przemyślany lub sprytny

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

skonstruować, stworzyć

Cytaty

Niedługo już siądzie przy biurku, wyłączy telefon, na stole rozłoży 34 tomy akt, do których trzeba będzie sięgać, by kanwę oskarżenia utkać bogato w dowody, choćby pośrednie.

źródło: KWSJP: Wilhelmina Skulska: Bez skrupułów

Turcja ma cały sztab dziennikarzy, którzy pomagają jej utkać sieć kłamstw.

źródło: NKJP: Beata Pawlak: Portret pamięciowy, Gazeta Wyborcza, 1995-09-15

Opracował monodram utkany z opowieści Marmieładowa, jednego z bohaterów „Zbrodni i kary”, który opowiada Raskolnikowowi o swoim nędznym, przegranym losie.

źródło: KWSJP: Jan Bończa-Szabłowski: Gramziński gra Dostojewskiego, prasa, 1997

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	utkam	utkamy
2 os.	utkasz	utkacie
3 os.	utka	utkają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	utkałem +(e)m utkał	utkałam +(e)m utkała	utkałom +(e)m utkało	utkaliśmy +(e)śmy utkali	utkałyśmy +(e)śmy utkały
2 os.	utkałeś +(e)ś utkał	utkałaś +(e)ś utkała	utkałoś +(e)ś utkało	utkaliście +(e)ście utkali	utkałyście +(e)ście utkały
3 os.	utkał	utkała	utkało	utkali	utkały

bezosobnik: utkano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		utkajmy
2 os.	utkaj	utkajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	utkałbym bym utkał	utkałabym bym utkała	utkałobym bym utkało	utkalibyśmy byśmy utkali	utkałybyśmy byśmy utkały
2 os.	utkałbyś byś utkał	utkałabyś byś utkała	utkałobyś byś utkało	utkalibyście byście utkali	utkałybyście byście utkały
3 os.	utkałby by utkał	utkałaby by utkała	utkałoby by utkało	utkaliby by utkali	utkałyby by utkały

bezosobnik: utkano by

bezokolicznik: utkać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: utkawszy

gerundium: utkanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	utkanie	utkania
D.	utkania	utkań
C.	utkaniu	utkaniom
B.	utkanie	utkania
N.	utkaniem	utkaniami
Ms.	utkaniu	utkaniach
W.	utkanie	utkania

imiesłów przymiotnikowy bierny: utkany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	utkany	utkany	utkany	utkane	utkana
D.	utkanego	utkanego	utkanego	utkanego	utkanej
C.	utkanemu	utkanemu	utkanemu	utkanemu	utkanej
B.	utkanego	utkanego	utkany	utkane	utkaną
N.	utkanym	utkanym	utkanym	utkanym	utkaną
Ms.	utkanym	utkanym	utkanym	utkanym	utkanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	utkani	utkani	utkane	utkane
D.	utkanych	utkanych	utkanych	utkanych
C.	utkanym	utkanym	utkanym	utkanym
B.	utkanych	utkanych	utkanych	utkane
N.	utkanymi	utkanymi	utkanymi	utkanymi
Ms.	utkanych	utkanych	utkanych	utkanych

Składnia

Rz_osobowy

utkać

CO + (w CO)

4. okna

Definicja

uszczelnić szpary w czymś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo czynności związane z budową

Cytaty

Racja, wy sprzątajcie, a my utkamy ściany słomą.

źródło: NKJP: Iwona Surmik: Talizman złotego smoka, 2002

Patrzył na niski pułap z wielkich bierwion, o szparach utkanych mchem, na przykrywający go kożuch.

źródło: NKJP: Zofia Kossak: Błogosławiona wina, 1953

To był protest przeciwko temu, co się wokół działo, przeciwko dochodzącemu zewsząd smrodowi trupów, który zmuszał ich, by latem żyli przy zamkniętych oknach utkanych szmatami.

źródło: NKJP: Sylwia Chutnik: Dzidzia, 2009

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	utkam	utkamy
2 os.	utkasz	utkacie
3 os.	utka	utkają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	utkałem +(e)m utkał	utkałam +(e)m utkała	utkałom +(e)m utkało	utkaliśmy +(e)śmy utkali	utkałyśmy +(e)śmy utkały
2 os.	utkałeś +(e)ś utkał	utkałaś +(e)ś utkała	utkałoś +(e)ś utkało	utkaliście +(e)ście utkali	utkałyście +(e)ście utkały
3 os.	utkał	utkała	utkało	utkali	utkały

bezosobnik: utkano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		utkajmy
2 os.	utkaj	utkajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	utkałbym bym utkał	utkałabym bym utkała	utkałobym bym utkało	utkalibyśmy byśmy utkali	utkałybyśmy byśmy utkały
2 os.	utkałbyś byś utkał	utkałabyś byś utkała	utkałobyś byś utkało	utkalibyście byście utkali	utkałybyście byście utkały
3 os.	utkałby by utkał	utkałaby by utkała	utkałoby by utkało	utkaliby by utkali	utkałyby by utkały

bezosobnik: utkano by

bezokolicznik: utkać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: utkawszy

gerundium: utkanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	utkanie	utkania
D.	utkania	utkań
C.	utkaniu	utkaniom
B.	utkanie	utkania
N.	utkaniem	utkaniami
Ms.	utkaniu	utkaniach
W.	utkanie	utkania

imiesłów przymiotnikowy bierny: utkany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	utkany	utkany	utkany	utkane	utkana
D.	utkanego	utkanego	utkanego	utkanego	utkanej
C.	utkanemu	utkanemu	utkanemu	utkanemu	utkanej
B.	utkanego	utkanego	utkany	utkane	utkaną
N.	utkanym	utkanym	utkanym	utkanym	utkaną
Ms.	utkanym	utkanym	utkanym	utkanym	utkanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	utkani	utkani	utkane	utkane
D.	utkanych	utkanych	utkanych	utkanych
C.	utkanym	utkanym	utkanym	utkanym
B.	utkanych	utkanych	utkanych	utkane
N.	utkanymi	utkanymi	utkanymi	utkanymi
Ms.	utkanych	utkanych	utkanych	utkanych

odpowiednik aspektowy: utykać

Inne uwagi

Zwykle imb

Składnia

Rz_osobowy

utkać

CO + (CZYM)

5. do szafy

Definicja

umieścić w czymś w nadmiarze i w sposób nieporządny

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka czynności związane z codziennym życiem w domu

Cytaty

Flagi w kolorach narodowych powtykane wszędzie, gdzie się dało utkać, jak na lewo napis „Niech żyje strajk'' wymalowany farbą, to po drugiej na czerwono ”Żądamy sprawiedliwości''.

źródło: NKJP: Janusz Głowacki: Rose Café i inne opowieści, 1997

W kieszeniach koszuli telefon komórkowy, parówki, pampersy utkane w butonierkę.

źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Europejka, 2004

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	utkam	utkamy
2 os.	utkasz	utkacie
3 os.	utka	utkają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	utkałem +(e)m utkał	utkałam +(e)m utkała	utkałom +(e)m utkało	utkaliśmy +(e)śmy utkali	utkałyśmy +(e)śmy utkały
2 os.	utkałeś +(e)ś utkał	utkałaś +(e)ś utkała	utkałoś +(e)ś utkało	utkaliście +(e)ście utkali	utkałyście +(e)ście utkały
3 os.	utkał	utkała	utkało	utkali	utkały

bezosobnik: utkano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		utkajmy
2 os.	utkaj	utkajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	utkałbym bym utkał	utkałabym bym utkała	utkałobym bym utkało	utkalibyśmy byśmy utkali	utkałybyśmy byśmy utkały
2 os.	utkałbyś byś utkał	utkałabyś byś utkała	utkałobyś byś utkało	utkalibyście byście utkali	utkałybyście byście utkały
3 os.	utkałby by utkał	utkałaby by utkała	utkałoby by utkało	utkaliby by utkali	utkałyby by utkały

bezosobnik: utkano by

bezokolicznik: utkać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: utkawszy

gerundium: utkanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	utkanie	utkania
D.	utkania	utkań
C.	utkaniu	utkaniom
B.	utkanie	utkania
N.	utkaniem	utkaniami
Ms.	utkaniu	utkaniach
W.	utkanie	utkania

imiesłów przymiotnikowy bierny: utkany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	utkany	utkany	utkany	utkane	utkana
D.	utkanego	utkanego	utkanego	utkanego	utkanej
C.	utkanemu	utkanemu	utkanemu	utkanemu	utkanej
B.	utkanego	utkanego	utkany	utkane	utkaną
N.	utkanym	utkanym	utkanym	utkanym	utkaną
Ms.	utkanym	utkanym	utkanym	utkanym	utkanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	utkani	utkani	utkane	utkane
D.	utkanych	utkanych	utkanych	utkanych
C.	utkanym	utkanym	utkanym	utkanym
B.	utkanych	utkanych	utkanych	utkane
N.	utkanymi	utkanymi	utkanymi	utkanymi
Ms.	utkanych	utkanych	utkanych	utkanych

odpowiednik aspektowy: utykać

Składnia

Rz_żywotny

utkać

CO + GDZIE

Data ostatniej modyfikacji: 27.04.2014