UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

rozciągnąć się

Chronologizacja

XV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. rozciągnę się
rozciągniemy się
2 os. rozciągniesz się
rozciągniecie się
3 os. rozciągnie się
rozciągną się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. rozciągnąłem się
+(e)m się rozciągnął
rozciągnęłam się
+(e)m się rozciągnęła
rozciągnęłom się
+(e)m się rozciągnęło
rozciągnęliśmy się
+(e)śmy się rozciągnęli
rozciągnęłyśmy się
+(e)śmy się rozciągnęły
2 os. rozciągnąłeś się
+(e)ś się rozciągnął
rozciągnęłaś się
+(e)ś się rozciągnęła
rozciągnęłoś się
+(e)ś się rozciągnęło
rozciągnęliście się
+(e)ście się rozciągnęli
rozciągnęłyście się
+(e)ście się rozciągnęły
3 os. rozciągnął się
rozciągnęła się
rozciągnęło się
rozciągnęli się
rozciągnęły się

bezosobnik: rozciągnięto się

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. rozciągnijmy się
2 os. rozciągnij się
rozciągnijcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. rozciągnąłbym się
bym się rozciągnął
rozciągnęłabym się
bym się rozciągnęła
rozciągnęłobym się
bym się rozciągnęło
rozciągnęlibyśmy się
byśmy się rozciągnęli
rozciągnęłybyśmy się
byśmy się rozciągnęły
2 os. rozciągnąłbyś się
byś się rozciągnął
rozciągnęłabyś się
byś się rozciągnęła
rozciągnęłobyś się
byś się rozciągnęło
rozciągnęlibyście się
byście się rozciągnęli
rozciągnęłybyście się
byście się rozciągnęły
3 os. rozciągnąłby się
by się rozciągnął
rozciągnęłaby się
by się rozciągnęła
rozciągnęłoby się
by się rozciągnęło
rozciągnęliby się
by się rozciągnęli
rozciągnęłyby się
by się rozciągnęły

bezosobnik: rozciągnięto by się

bezokolicznik: rozciągnąć się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rozciągnąwszy się

gerundium: rozciągnięcie się

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. rozciągnięcie się
rozciągnięcia się
D. rozciągnięcia się
rozciągnięć się
C. rozciągnięciu się
rozciągnięciom się
B. rozciągnięcie się
rozciągnięcia się
N. rozciągnięciem się
rozciągnięciami się
Ms. rozciągnięciu się
rozciągnięciach się
W. rozciągnięcie się
rozciągnięcia się

odpowiednik aspektowy: rozciągać się

Pochodzenie

Por. rozciągnąć; zob. ciągnąć

1. o gumie

Definicja

zwiększyć swoje pierwotne wymiary

Wymowa

[roscioŋgnońć sie] , pot. [rościoŋgnońć sie]

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii wielkość,

Połączenia

  • sweter rozciągnął się; tkanina rozciągnęła się; usta rozciągnęły się
  • rozciągnąć się po praniu
  • rozciągnąć się w uśmiechu

Cytaty

Twój płaszcz rozciągnął się nieprawdopodobnie. [...] A koronkowa bluzka [...] ma przetarte łokcie i rozsypuje się przy prasowaniu.

źródło: NKJP: Andrzej Zaniewski: Król Tanga, 1997

Wargi Dziallasa wygięły się ku dołowi tak mocno, że rozciągnęła się znacznie różowa blizna między nimi.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Dżuma w Breslau, 2007

- Dobra bawełna, nie rozciągnie się po praniu i nie zrobi się z niej szmata do podłogi.

źródło: NKJP: Pani, się nie zabiera cudzych rzeczy...!, Tygodnik Ciechanowski, 2004-03-11

Oczywiście bagażnik nie jest wykonany z gumy i nie rozciągnie się do rozmiarów nadanych mu przez bagaż.

źródło: NKJP: (MH): Jak pakować?, Dziennik Polski - Motoryzacja, 2002-11-25

Składnia

Rznieżywotny + rozciągnąć się + bez ograniczeń

2. o chmurach

Definicja

zająć dużą przestrzeń

Wymowa

[roscioŋgnońć sie] , pot. [rościoŋgnońć sie]

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni miejsce i jego usytuowanie w przestrzeni

Połączenia

  • pochód rozciągnął się; kolumna rozciągnęła się
  • rozciągnąć się na ileś metrów, kilometrów...

Cytaty

Kilkadziesiąt minut później czarne chmury rozciągnęły się na obszarze paru kilometrów.

źródło: NKJP: Tadeusz Jachnicki: Zbieg okoliczności?, Dziennik Zachodni, 2002-11-22

Zwarta kolumna rozciągnęła się w ciasnych uliczkach.

źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005

Mamy tutaj jeden gigantyczny monolog nie podzielony na akapity, ze zdaniami, które potrafią rozciągnąć się na całą stronę.

źródło: NKJP: Roman Pawłowski: „Autobiografia” - najbardziej irytująca z książek Thomasa Bernharda, Gazeta Wyborcza, 1999-03-25

Front rozciągnął się dramatycznie na niemal 1800 kilometrów – od Morza Kaspijskiego po północnouralską tundrę.

źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Złoty pociąg, 2006

Składnia

bez ograniczeń + rozciągnąć się +
GDZIE

3. na posłaniu

Definicja

położyć się i wyprostować całe ciało

Wymowa

[roscioŋgnońć sie] , pot. [rościoŋgnońć sie]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

Połączenia

  • rozciągnąć się na łóżku, na materacu, na podłodze, na posłaniu, na sofie
  • rozciągnąć się wygodnie

Cytaty

Po szybkim, chłodnym prysznicu rozciągnęła się wygodnie na sofie, nastawiła gitarowe interpretacje Bacha.

źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Sceny z życia pozamałżeńskiego, 2003

Rozciągnęła się na podłodze, przywarła brzuchem do szarych płytek.

źródło: NKJP: Piotr Zaremba: Plama na suficie, 2004

Z ulgą rozciągnąłem się na materacu.

źródło: NKJP: Roman Antoszewski: Kariera na trzy karpie morskie, 2000

Zrzucili ciężary, rozciągnęli się w rowie przydrożnym.

źródło: NKJP: Leon Pawlik: Ankara, 1998

Składnia

Rzżywotny + rozciągnąć się +
GDZIE

4. na treningu

Definicja

sport. 
zwiększyć giętkość swojego ciała

Wymowa

[roscioŋgnońć sie] , pot. [rościoŋgnońć sie]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Pielęgnacja ciała czynności związane z pielęgnacją ciała i ich efekty

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

Połączenia

  • rozciągnąć się przed zawodami

Cytaty

[...] jeżeli siedzimy w tej samej pozycji przez godzinę, wstańmy i przejdźmy się po pokoju, rozciągnijmy się, zróbmy kilka skłonów.

źródło: NKJP: Jolanta Mazur - Krześniak: Dobra postawa to podstawa, Praca i Zdrowie, 2007-02-18

Sztuki walki pomagają, i to sporo. Złapiesz kondycję, rozciągniesz się, wzmocnisz całe ciało.

źródło: NKJP: Le-Parkour, www.forumowisko.pl, 2005-07-23

Składnia

Rzosobowy + rozciągnąć się + bez ograniczeń

5. w czasie

Definicja

zająć więcej czasu niż przewidywano

Wymowa

[roscioŋgnońć sie] , pot. [rościoŋgnońć sie]

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Relacje znaczeniowe

synonimy:  przeciągnąć się

Połączenia

  • rozciągnąć się w czasie

Cytaty

Nie mógł wiedzieć, że zakaz ten będzie trwał niemal tak długo, jak istnieć będzie PRL, ani że debiutanckie dwa miesiące więzienne rozciągną się z czasem do sześciu lat.

źródło: NKJP: Andrzej Romanowski: Romantywista, Polityka, 2006, nr 2576

Zawiłości procedury mogą jednak sprawić, że osądzenie Pinocheta rozciągnie się na lata.

źródło: NKJP: (PAP): Bez immunitetu, Dziennik Polski - Świat, 2000-08-09

Składnia

Rznieżywotny + rozciągnąć się + bez ograniczeń

6. o władzy

Definicja

objąć swoim zasięgiem więcej elementów niż poprzednio

Wymowa

[roscioŋgnońć sie] , pot. [rościoŋgnońć sie]

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii wielkość,

Relacje znaczeniowe

synonimy:  objąć

Połączenia

  • czyjaś opieka rozciągnęła się

Cytaty

Rozpoczęta w okresie wojny 1920 r. blokada gospodarcza Polski przez Niemcy trwała nadal. Objęła ona całą dziedzinę eksportu (nie mogła natomiast rozciągnąć się na import towarów z Polski, gdyż uniemożliwiły to Niemcom postanowienia Traktatu Wersalskiego).

źródło: NKJP: Waldemar Michowicz: Historia dyplomacji polskiej, 1995

Moja przyjaźń z nim trwała do ostatnich dni jego życia, a w ciągu ich ostatnich kilkunastu lat rozciągnęła się także na osobę drugiej [...] towarzyszki jego życia: pisarki i tłumaczki, Żeni Siemaszkiewicz.

źródło: NKJP: Ryszard Matuszewski: Alfabet: wybór z pamięci 90-latka, 2004

W luźniejszej formie protektorat niemiecki rozciągnąć się miał i na Finlandię.

źródło: NKJP: Janusz Pajewski: Historia powszechna 1871-1918, 1967

Składnia

Rznieżywotny + rozciągnąć się +
na KOGO/CO

7. o widoku

Definicja

ukazać się na dużej przestrzeni

Wymowa

[roscioŋgnońć sie] , pot. [rościoŋgnońć sie]

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni miejsce i jego usytuowanie w przestrzeni

Relacje znaczeniowe

synonimy:  rozłożyć się, roztoczyć się

Połączenia

  • widok rozciągnął się gdzieś

Cytaty

Uszedłem może kilkaset kroków [...], a przede mną rozciągnął się widok tak cudny i wspaniały, iż mimo woli wyrwał mi się z piersi okrzyk niekłamanego zachwytu.

źródło: NKJP: Andrzej Sarwa: Strzyga, 2006

Po śniadaniu jak na złość chmury rozstąpiły się i nad nami rozciągnęło się niebieściuteńkie niebo.

źródło: NKJP: Jola Hillebrandt: Misja w Kamerunie cz.2., Pinezka.pl, 2005-10

Odrzutowiec sunął nad wierzchołkami drzew i nagle pod oknami rozciągnęło się lotnisko: rozległa płaszczyzna, trzy hangary i w oddali duży budynek, chyba w całości wykonany ze szkła, podparty pięcioma zaskakująco cienkimi filarami.

źródło: NKJP: Internet

Składnia

Rznieżywotny + rozciągnąć się +
GDZIE
Data ostatniej modyfikacji: 31.10.2015
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj