UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zapalać

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Pochodzenie

Zob. palić

1. ognisko

Definicja

sprawiać, że coś zaczyna płonąć

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zażegać

Połączenia

gospodyni, lekarz, mama, młodzież, mnich, morderczyni zapala coś; dzieci, parafianie, pielgrzymi, widzowie zapalają coś
zapalać chrust, gaz, igliwie, ogień, ognisko, palniki, stos; gromnicę, kadzidełko, kadzidło, pochodnię, świecę, świeczkę, zapalniczkę, zapałkę, znicz
zapalać na grobach
zapalać przy grobie
zapalać w domu, w oknie
uroczyście zapalać

Cytaty

	W knajpce z indyjsko-europejskim żarciem, gdzie Max i Zosia jedzą śniadanie, właściciel zapala kadzidełko i lampkę nad swoim kontuarem. źródło: NKJP: Max Cegielski: Masala, 2002
	Świece zapalano w oknach starych kamienic, bloków z wielkiej płyty, domów jednorodzinnych, a nawet biur i lokali. źródło: NKJP: (GEG): W papieskim oknie, Dziennik Polski, 2001-09-15
	Podróż kończy się na brzegu, w najwyższym punkcie sceny, gdzie pielgrzymi zapalają świece, których blask odbija się w wodach Styksu. źródło: NKJP: Roman Pawłowski: Podróż do kresu, Gazeta Wyborcza, 1994-12-06
	Zdołał się jednak obronić słynnym obrazem Calumnia, opisanym szczegółowo przez Lukiana - uśmiecha się do siebie Anna, zapalając gaz. źródło: NKJP: Ewa Cechnicka: Znak Anny, 1997

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zapalam	zapalamy
2 os.	zapalasz	zapalacie
3 os.	zapala	zapalają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zapalałem +(e)m zapalał	zapalałam +(e)m zapalała	zapalałom +(e)m zapalało	zapalaliśmy +(e)śmy zapalali	zapalałyśmy +(e)śmy zapalały
2 os.	zapalałeś +(e)ś zapalał	zapalałaś +(e)ś zapalała	zapalałoś +(e)ś zapalało	zapalaliście +(e)ście zapalali	zapalałyście +(e)ście zapalały
3 os.	zapalał	zapalała	zapalało	zapalali	zapalały

bezosobnik: zapalano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zapalał będę zapalać	będę zapalała będę zapalać	będę zapalało będę zapalać	będziemy zapalali będziemy zapalać	będziemy zapalały będziemy zapalać
2 os.	będziesz zapalał będziesz zapalać	będziesz zapalała będziesz zapalać	będziesz zapalało będziesz zapalać	będziecie zapalali będziecie zapalać	będziecie zapalały będziecie zapalać
3 os.	będzie zapalał będzie zapalać	będzie zapalała będzie zapalać	będzie zapalało będzie zapalać	będą zapalali będą zapalać	będą zapalały będą zapalać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zapalajmy
2 os.	zapalaj	zapalajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zapalałbym bym zapalał	zapalałabym bym zapalała	zapalałobym bym zapalało	zapalalibyśmy byśmy zapalali	zapalałybyśmy byśmy zapalały
2 os.	zapalałbyś byś zapalał	zapalałabyś byś zapalała	zapalałobyś byś zapalało	zapalalibyście byście zapalali	zapalałybyście byście zapalały
3 os.	zapalałby by zapalał	zapalałaby by zapalała	zapalałoby by zapalało	zapalaliby by zapalali	zapalałyby by zapalały

bezosobnik: zapalano by

bezokolicznik: zapalać

imiesłów przysłówkowy współczesny: zapalając

gerundium: zapalanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zapalanie	zapalania
D.	zapalania	zapalań
C.	zapalaniu	zapalaniom
B.	zapalanie	zapalania
N.	zapalaniem	zapalaniami
Ms.	zapalaniu	zapalaniach
W.	zapalanie	zapalania

imiesłów przymiotnikowy czynny: zapalający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zapalający	zapalający	zapalający	zapalające	zapalająca
D.	zapalającego	zapalającego	zapalającego	zapalającego	zapalającej
C.	zapalającemu	zapalającemu	zapalającemu	zapalającemu	zapalającej
B.	zapalającego	zapalającego	zapalający	zapalające	zapalającą
N.	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającą
Ms.	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zapalający	zapalający	zapalające	zapalające
D.	zapalających	zapalających	zapalających	zapalających
C.	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającym
B.	zapalających	zapalających	zapalających	zapalające
N.	zapalającymi	zapalającymi	zapalającymi	zapalającymi
Ms.	zapalających	zapalających	zapalających	zapalających

imiesłów przymiotnikowy bierny: zapalany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zapalany	zapalany	zapalany	zapalane	zapalana
D.	zapalanego	zapalanego	zapalanego	zapalanego	zapalanej
C.	zapalanemu	zapalanemu	zapalanemu	zapalanemu	zapalanej
B.	zapalanego	zapalanego	zapalany	zapalane	zapalaną
N.	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalaną
Ms.	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zapalani	zapalani	zapalane	zapalane
D.	zapalanych	zapalanych	zapalanych	zapalanych
C.	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanym
B.	zapalanych	zapalanych	zapalanych	zapalane
N.	zapalanymi	zapalanymi	zapalanymi	zapalanymi
Ms.	zapalanych	zapalanych	zapalanych	zapalanych

odpowiednik aspektowy: zapalić

Składnia

Rz _osobowy

zapalać

2. dom

Definicja

sprawiać, że coś zaczyna się palić i ulega w ten sposób zniszczeniu

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Połączenia

zapalać domy, śmietniki

Cytaty

[...] wybijali szyby sklepowe, przewracali samochody, zapalali śmietniki.

źródło: NKJP: Weronika Kostyrko: Zdemolowane miasto Solingen, Gazeta Wyborcza, 1993-06-01

[...] to małanka, tak częsta podczas letnich dusznych nocy błyskawica bez grzmotu, jakiś zabłąkany refleks dalekiej burzy, co innym ludziom zabija zwierzęta na polach i zapala domy.

źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Bohiń, 1987

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zapalam	zapalamy
2 os.	zapalasz	zapalacie
3 os.	zapala	zapalają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zapalałem +(e)m zapalał	zapalałam +(e)m zapalała	zapalałom +(e)m zapalało	zapalaliśmy +(e)śmy zapalali	zapalałyśmy +(e)śmy zapalały
2 os.	zapalałeś +(e)ś zapalał	zapalałaś +(e)ś zapalała	zapalałoś +(e)ś zapalało	zapalaliście +(e)ście zapalali	zapalałyście +(e)ście zapalały
3 os.	zapalał	zapalała	zapalało	zapalali	zapalały

bezosobnik: zapalano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zapalał będę zapalać	będę zapalała będę zapalać	będę zapalało będę zapalać	będziemy zapalali będziemy zapalać	będziemy zapalały będziemy zapalać
2 os.	będziesz zapalał będziesz zapalać	będziesz zapalała będziesz zapalać	będziesz zapalało będziesz zapalać	będziecie zapalali będziecie zapalać	będziecie zapalały będziecie zapalać
3 os.	będzie zapalał będzie zapalać	będzie zapalała będzie zapalać	będzie zapalało będzie zapalać	będą zapalali będą zapalać	będą zapalały będą zapalać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zapalajmy
2 os.	zapalaj	zapalajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zapalałbym bym zapalał	zapalałabym bym zapalała	zapalałobym bym zapalało	zapalalibyśmy byśmy zapalali	zapalałybyśmy byśmy zapalały
2 os.	zapalałbyś byś zapalał	zapalałabyś byś zapalała	zapalałobyś byś zapalało	zapalalibyście byście zapalali	zapalałybyście byście zapalały
3 os.	zapalałby by zapalał	zapalałaby by zapalała	zapalałoby by zapalało	zapalaliby by zapalali	zapalałyby by zapalały

bezosobnik: zapalano by

bezokolicznik: zapalać

imiesłów przysłówkowy współczesny: zapalając

gerundium: zapalanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zapalanie	zapalania
D.	zapalania	zapalań
C.	zapalaniu	zapalaniom
B.	zapalanie	zapalania
N.	zapalaniem	zapalaniami
Ms.	zapalaniu	zapalaniach
W.	zapalanie	zapalania

imiesłów przymiotnikowy czynny: zapalający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zapalający	zapalający	zapalający	zapalające	zapalająca
D.	zapalającego	zapalającego	zapalającego	zapalającego	zapalającej
C.	zapalającemu	zapalającemu	zapalającemu	zapalającemu	zapalającej
B.	zapalającego	zapalającego	zapalający	zapalające	zapalającą
N.	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającą
Ms.	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zapalający	zapalający	zapalające	zapalające
D.	zapalających	zapalających	zapalających	zapalających
C.	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającym
B.	zapalających	zapalających	zapalających	zapalające
N.	zapalającymi	zapalającymi	zapalającymi	zapalającymi
Ms.	zapalających	zapalających	zapalających	zapalających

imiesłów przymiotnikowy bierny: zapalany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zapalany	zapalany	zapalany	zapalane	zapalana
D.	zapalanego	zapalanego	zapalanego	zapalanego	zapalanej
C.	zapalanemu	zapalanemu	zapalanemu	zapalanemu	zapalanej
B.	zapalanego	zapalanego	zapalany	zapalane	zapalaną
N.	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalaną
Ms.	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zapalani	zapalani	zapalane	zapalane
D.	zapalanych	zapalanych	zapalanych	zapalanych
C.	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanym
B.	zapalanych	zapalanych	zapalanych	zapalane
N.	zapalanymi	zapalanymi	zapalanymi	zapalanymi
Ms.	zapalanych	zapalanych	zapalanych	zapalanych

odpowiednik aspektowy: zapalić

Składnia

zapalać

3. lampę

Definicja

włączać źródło światła

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

CZŁOWIEK I TECHNIKA Energia elektryczność

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zaświecać

Połączenia

babka, człowiek, gospodarz, komputer, mężczyzna, strażnik zapala coś
zapalać lampę, lampkę, latarkę, latarnię, reflektor, światełko, światło, żarówkę
zapalać pilotem, pstryknięciem
zapalać o zmierzchu
zapalać w domu, w oknach
zapalać jednocześnie
zapalać i gasić
zapalać za dotknięciem kontaktu

Cytaty

W salonie dworu zrobiło się ciemno, gospodarz zapala lampę, którą zaprojektował Stanisław Wyspiański.

źródło: NKJP: Jam dwór polski..., Dziennik Polski, 2002-12-10

W kiosku obok rytm głośnej muzyki zapala i gasi kolorowe żarówki, wyjście metra regularnie wyrzuca kolejne fale pasażerów.

źródło: NKJP: Tomasz Kizny: Pocztówka z Moskwy, Dodatek do Gazety Wyborczej, 1995-02-03

[...] ogłoszono alarm, zapalając jednocześnie dwa silne reflektory — szperacze.

źródło: NKJP: Henryk Mąka: Piraci znów atakują, 1995

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zapalam	zapalamy
2 os.	zapalasz	zapalacie
3 os.	zapala	zapalają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zapalałem +(e)m zapalał	zapalałam +(e)m zapalała	zapalałom +(e)m zapalało	zapalaliśmy +(e)śmy zapalali	zapalałyśmy +(e)śmy zapalały
2 os.	zapalałeś +(e)ś zapalał	zapalałaś +(e)ś zapalała	zapalałoś +(e)ś zapalało	zapalaliście +(e)ście zapalali	zapalałyście +(e)ście zapalały
3 os.	zapalał	zapalała	zapalało	zapalali	zapalały

bezosobnik: zapalano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zapalał będę zapalać	będę zapalała będę zapalać	będę zapalało będę zapalać	będziemy zapalali będziemy zapalać	będziemy zapalały będziemy zapalać
2 os.	będziesz zapalał będziesz zapalać	będziesz zapalała będziesz zapalać	będziesz zapalało będziesz zapalać	będziecie zapalali będziecie zapalać	będziecie zapalały będziecie zapalać
3 os.	będzie zapalał będzie zapalać	będzie zapalała będzie zapalać	będzie zapalało będzie zapalać	będą zapalali będą zapalać	będą zapalały będą zapalać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zapalajmy
2 os.	zapalaj	zapalajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zapalałbym bym zapalał	zapalałabym bym zapalała	zapalałobym bym zapalało	zapalalibyśmy byśmy zapalali	zapalałybyśmy byśmy zapalały
2 os.	zapalałbyś byś zapalał	zapalałabyś byś zapalała	zapalałobyś byś zapalało	zapalalibyście byście zapalali	zapalałybyście byście zapalały
3 os.	zapalałby by zapalał	zapalałaby by zapalała	zapalałoby by zapalało	zapalaliby by zapalali	zapalałyby by zapalały

bezosobnik: zapalano by

bezokolicznik: zapalać

imiesłów przysłówkowy współczesny: zapalając

gerundium: zapalanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zapalanie	zapalania
D.	zapalania	zapalań
C.	zapalaniu	zapalaniom
B.	zapalanie	zapalania
N.	zapalaniem	zapalaniami
Ms.	zapalaniu	zapalaniach
W.	zapalanie	zapalania

imiesłów przymiotnikowy czynny: zapalający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zapalający	zapalający	zapalający	zapalające	zapalająca
D.	zapalającego	zapalającego	zapalającego	zapalającego	zapalającej
C.	zapalającemu	zapalającemu	zapalającemu	zapalającemu	zapalającej
B.	zapalającego	zapalającego	zapalający	zapalające	zapalającą
N.	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającą
Ms.	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zapalający	zapalający	zapalające	zapalające
D.	zapalających	zapalających	zapalających	zapalających
C.	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającym
B.	zapalających	zapalających	zapalających	zapalające
N.	zapalającymi	zapalającymi	zapalającymi	zapalającymi
Ms.	zapalających	zapalających	zapalających	zapalających

imiesłów przymiotnikowy bierny: zapalany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zapalany	zapalany	zapalany	zapalane	zapalana
D.	zapalanego	zapalanego	zapalanego	zapalanego	zapalanej
C.	zapalanemu	zapalanemu	zapalanemu	zapalanemu	zapalanej
B.	zapalanego	zapalanego	zapalany	zapalane	zapalaną
N.	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalaną
Ms.	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zapalani	zapalani	zapalane	zapalane
D.	zapalanych	zapalanych	zapalanych	zapalanych
C.	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanym
B.	zapalanych	zapalanych	zapalanych	zapalane
N.	zapalanymi	zapalanymi	zapalanymi	zapalanymi
Ms.	zapalanych	zapalanych	zapalanych	zapalanych

odpowiednik aspektowy: zapalić

Składnia

Rz _osobowy

zapalać

4. papierosa

Definicja

rozżarzać tytoń w papierosie lub innych podobnych do niego używkach

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie używki

Połączenia

20-latek, aktor, baron, inżynier, kobieta, major, mężczyzna, ojciec zapala coś
zapalać wujkowi
zapalać cygaretkę, cygaro, fajkę, papierosa
zapalać nerwowo, spokojnie; zapalać obojętnie

Cytaty

Mężczyźni zapalali papierosy i zapadała cisza.

źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Prawiek i inne czasy, 1996

Potem mój tata zapalał cygaretkę, snuł swoje opowieści i udawał się do swego gabinetu wypełnionego książkami od podłogi aż po sufit.

źródło: NKJP: Tadeusz Olszański: Kresy Kresów Stanisławów, 2008

Bardzo nerwowo zapalała papierosa.

źródło: NKJP: Jerzy Stawiński: Piszczyk, 1997

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zapalam	zapalamy
2 os.	zapalasz	zapalacie
3 os.	zapala	zapalają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zapalałem +(e)m zapalał	zapalałam +(e)m zapalała	zapalałom +(e)m zapalało	zapalaliśmy +(e)śmy zapalali	zapalałyśmy +(e)śmy zapalały
2 os.	zapalałeś +(e)ś zapalał	zapalałaś +(e)ś zapalała	zapalałoś +(e)ś zapalało	zapalaliście +(e)ście zapalali	zapalałyście +(e)ście zapalały
3 os.	zapalał	zapalała	zapalało	zapalali	zapalały

bezosobnik: zapalano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zapalał będę zapalać	będę zapalała będę zapalać	będę zapalało będę zapalać	będziemy zapalali będziemy zapalać	będziemy zapalały będziemy zapalać
2 os.	będziesz zapalał będziesz zapalać	będziesz zapalała będziesz zapalać	będziesz zapalało będziesz zapalać	będziecie zapalali będziecie zapalać	będziecie zapalały będziecie zapalać
3 os.	będzie zapalał będzie zapalać	będzie zapalała będzie zapalać	będzie zapalało będzie zapalać	będą zapalali będą zapalać	będą zapalały będą zapalać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zapalajmy
2 os.	zapalaj	zapalajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zapalałbym bym zapalał	zapalałabym bym zapalała	zapalałobym bym zapalało	zapalalibyśmy byśmy zapalali	zapalałybyśmy byśmy zapalały
2 os.	zapalałbyś byś zapalał	zapalałabyś byś zapalała	zapalałobyś byś zapalało	zapalalibyście byście zapalali	zapalałybyście byście zapalały
3 os.	zapalałby by zapalał	zapalałaby by zapalała	zapalałoby by zapalało	zapalaliby by zapalali	zapalałyby by zapalały

bezosobnik: zapalano by

bezokolicznik: zapalać

imiesłów przysłówkowy współczesny: zapalając

gerundium: zapalanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zapalanie	zapalania
D.	zapalania	zapalań
C.	zapalaniu	zapalaniom
B.	zapalanie	zapalania
N.	zapalaniem	zapalaniami
Ms.	zapalaniu	zapalaniach
W.	zapalanie	zapalania

imiesłów przymiotnikowy czynny: zapalający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zapalający	zapalający	zapalający	zapalające	zapalająca
D.	zapalającego	zapalającego	zapalającego	zapalającego	zapalającej
C.	zapalającemu	zapalającemu	zapalającemu	zapalającemu	zapalającej
B.	zapalającego	zapalającego	zapalający	zapalające	zapalającą
N.	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającą
Ms.	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zapalający	zapalający	zapalające	zapalające
D.	zapalających	zapalających	zapalających	zapalających
C.	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającym
B.	zapalających	zapalających	zapalających	zapalające
N.	zapalającymi	zapalającymi	zapalającymi	zapalającymi
Ms.	zapalających	zapalających	zapalających	zapalających

imiesłów przymiotnikowy bierny: zapalany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zapalany	zapalany	zapalany	zapalane	zapalana
D.	zapalanego	zapalanego	zapalanego	zapalanego	zapalanej
C.	zapalanemu	zapalanemu	zapalanemu	zapalanemu	zapalanej
B.	zapalanego	zapalanego	zapalany	zapalane	zapalaną
N.	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalaną
Ms.	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zapalani	zapalani	zapalane	zapalane
D.	zapalanych	zapalanych	zapalanych	zapalanych
C.	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanym
B.	zapalanych	zapalanych	zapalanych	zapalane
N.	zapalanymi	zapalanymi	zapalanymi	zapalanymi
Ms.	zapalanych	zapalanych	zapalanych	zapalanych

odpowiednik aspektowy: zapalić

Składnia

Rz _osobowy

zapalać

5. silnik

Definicja

uruchamiać jakieś urządzenie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

uruchamiać

Połączenia

szofer zapalał coś; kierowcy zapalali coś
zapalać autko, motor, samochód, silnik
nagle zapalać; zapalać błyskawicznie

Cytaty

Gdy szofer zapala silnik i grupa szykuje się do odjazdu, cena spada do pół dolara.

źródło: NKJP: Dzisiaj w Betlejem, Dziennik Polski, 1998-12-24

Kiedy wsiedli do wozu, długo nie zapalał motoru.

źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1966

Silnik zapala błyskawicznie, nawet po dłuższych postojach zimą.

źródło: NKJP: Demolka, Moto Pasje, 2003, prasa

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zapalam	zapalamy
2 os.	zapalasz	zapalacie
3 os.	zapala	zapalają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zapalałem +(e)m zapalał	zapalałam +(e)m zapalała	zapalałom +(e)m zapalało	zapalaliśmy +(e)śmy zapalali	zapalałyśmy +(e)śmy zapalały
2 os.	zapalałeś +(e)ś zapalał	zapalałaś +(e)ś zapalała	zapalałoś +(e)ś zapalało	zapalaliście +(e)ście zapalali	zapalałyście +(e)ście zapalały
3 os.	zapalał	zapalała	zapalało	zapalali	zapalały

bezosobnik: zapalano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zapalał będę zapalać	będę zapalała będę zapalać	będę zapalało będę zapalać	będziemy zapalali będziemy zapalać	będziemy zapalały będziemy zapalać
2 os.	będziesz zapalał będziesz zapalać	będziesz zapalała będziesz zapalać	będziesz zapalało będziesz zapalać	będziecie zapalali będziecie zapalać	będziecie zapalały będziecie zapalać
3 os.	będzie zapalał będzie zapalać	będzie zapalała będzie zapalać	będzie zapalało będzie zapalać	będą zapalali będą zapalać	będą zapalały będą zapalać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zapalajmy
2 os.	zapalaj	zapalajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zapalałbym bym zapalał	zapalałabym bym zapalała	zapalałobym bym zapalało	zapalalibyśmy byśmy zapalali	zapalałybyśmy byśmy zapalały
2 os.	zapalałbyś byś zapalał	zapalałabyś byś zapalała	zapalałobyś byś zapalało	zapalalibyście byście zapalali	zapalałybyście byście zapalały
3 os.	zapalałby by zapalał	zapalałaby by zapalała	zapalałoby by zapalało	zapalaliby by zapalali	zapalałyby by zapalały

bezosobnik: zapalano by

bezokolicznik: zapalać

imiesłów przysłówkowy współczesny: zapalając

gerundium: zapalanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zapalanie	zapalania
D.	zapalania	zapalań
C.	zapalaniu	zapalaniom
B.	zapalanie	zapalania
N.	zapalaniem	zapalaniami
Ms.	zapalaniu	zapalaniach
W.	zapalanie	zapalania

imiesłów przymiotnikowy czynny: zapalający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zapalający	zapalający	zapalający	zapalające	zapalająca
D.	zapalającego	zapalającego	zapalającego	zapalającego	zapalającej
C.	zapalającemu	zapalającemu	zapalającemu	zapalającemu	zapalającej
B.	zapalającego	zapalającego	zapalający	zapalające	zapalającą
N.	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającą
Ms.	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zapalający	zapalający	zapalające	zapalające
D.	zapalających	zapalających	zapalających	zapalających
C.	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającym
B.	zapalających	zapalających	zapalających	zapalające
N.	zapalającymi	zapalającymi	zapalającymi	zapalającymi
Ms.	zapalających	zapalających	zapalających	zapalających

imiesłów przymiotnikowy bierny: zapalany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zapalany	zapalany	zapalany	zapalane	zapalana
D.	zapalanego	zapalanego	zapalanego	zapalanego	zapalanej
C.	zapalanemu	zapalanemu	zapalanemu	zapalanemu	zapalanej
B.	zapalanego	zapalanego	zapalany	zapalane	zapalaną
N.	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalaną
Ms.	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zapalani	zapalani	zapalane	zapalane
D.	zapalanych	zapalanych	zapalanych	zapalanych
C.	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanym
B.	zapalanych	zapalanych	zapalanych	zapalane
N.	zapalanymi	zapalanymi	zapalanymi	zapalanymi
Ms.	zapalanych	zapalanych	zapalanych	zapalanych

odpowiednik aspektowy: zapalić

Składnia

zapalać

6. rozświetlać

Definicja

książk.

sprawiać, że coś jaśnieje

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Połączenia

słońce zapala coś
zapalać błyski, skały

Cytaty

Chłodne powietrze pięknie pachniało po deszczu, słońce zapalało ostre błyski w rozległych kałużach.

źródło: NKJP: Małgorzata Musierowicz: Dziecko piątku, 1993

Całowali się jak licealiści, stojąc przy oknie, za którym zachodzące słońce zapalało jasne skały w masywie Kominiarskiego Wierchu, jedna po drugiej.

źródło: NKJP: Maciej Pinkwart: Dziewczyna z Ipanemy, 2003

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zapalam	zapalamy
2 os.	zapalasz	zapalacie
3 os.	zapala	zapalają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zapalałem +(e)m zapalał	zapalałam +(e)m zapalała	zapalałom +(e)m zapalało	zapalaliśmy +(e)śmy zapalali	zapalałyśmy +(e)śmy zapalały
2 os.	zapalałeś +(e)ś zapalał	zapalałaś +(e)ś zapalała	zapalałoś +(e)ś zapalało	zapalaliście +(e)ście zapalali	zapalałyście +(e)ście zapalały
3 os.	zapalał	zapalała	zapalało	zapalali	zapalały

bezosobnik: zapalano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zapalał będę zapalać	będę zapalała będę zapalać	będę zapalało będę zapalać	będziemy zapalali będziemy zapalać	będziemy zapalały będziemy zapalać
2 os.	będziesz zapalał będziesz zapalać	będziesz zapalała będziesz zapalać	będziesz zapalało będziesz zapalać	będziecie zapalali będziecie zapalać	będziecie zapalały będziecie zapalać
3 os.	będzie zapalał będzie zapalać	będzie zapalała będzie zapalać	będzie zapalało będzie zapalać	będą zapalali będą zapalać	będą zapalały będą zapalać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zapalajmy
2 os.	zapalaj	zapalajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zapalałbym bym zapalał	zapalałabym bym zapalała	zapalałobym bym zapalało	zapalalibyśmy byśmy zapalali	zapalałybyśmy byśmy zapalały
2 os.	zapalałbyś byś zapalał	zapalałabyś byś zapalała	zapalałobyś byś zapalało	zapalalibyście byście zapalali	zapalałybyście byście zapalały
3 os.	zapalałby by zapalał	zapalałaby by zapalała	zapalałoby by zapalało	zapalaliby by zapalali	zapalałyby by zapalały

bezosobnik: zapalano by

bezokolicznik: zapalać

imiesłów przysłówkowy współczesny: zapalając

gerundium: zapalanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zapalanie	zapalania
D.	zapalania	zapalań
C.	zapalaniu	zapalaniom
B.	zapalanie	zapalania
N.	zapalaniem	zapalaniami
Ms.	zapalaniu	zapalaniach
W.	zapalanie	zapalania

imiesłów przymiotnikowy czynny: zapalający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zapalający	zapalający	zapalający	zapalające	zapalająca
D.	zapalającego	zapalającego	zapalającego	zapalającego	zapalającej
C.	zapalającemu	zapalającemu	zapalającemu	zapalającemu	zapalającej
B.	zapalającego	zapalającego	zapalający	zapalające	zapalającą
N.	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającą
Ms.	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zapalający	zapalający	zapalające	zapalające
D.	zapalających	zapalających	zapalających	zapalających
C.	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającym
B.	zapalających	zapalających	zapalających	zapalające
N.	zapalającymi	zapalającymi	zapalającymi	zapalającymi
Ms.	zapalających	zapalających	zapalających	zapalających

imiesłów przymiotnikowy bierny: zapalany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zapalany	zapalany	zapalany	zapalane	zapalana
D.	zapalanego	zapalanego	zapalanego	zapalanego	zapalanej
C.	zapalanemu	zapalanemu	zapalanemu	zapalanemu	zapalanej
B.	zapalanego	zapalanego	zapalany	zapalane	zapalaną
N.	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalaną
Ms.	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zapalani	zapalani	zapalane	zapalane
D.	zapalanych	zapalanych	zapalanych	zapalanych
C.	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanym
B.	zapalanych	zapalanych	zapalanych	zapalane
N.	zapalanymi	zapalanymi	zapalanymi	zapalanymi
Ms.	zapalanych	zapalanych	zapalanych	zapalanych

odpowiednik aspektowy: zapalić

Składnia

zapalać

7. kogoś

Definicja

wzbudzać w kimś chęć do działania

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Połączenia

zapalać lud, ludzi, nowicjuszy, rodziców; żyłkę do nauki
zapalać do boju, do gry, do inicjatyw

Cytaty

Byłbym skłonny studzić entuzjastów wychowania seksualnego w szkole, a zapalać rodziców, by sami zajęli się tym ważnym dla ich dzieci tematem.

źródło: NKJP: Jan Paulas: Oni nas stworzyli, 2002

Urządza spektakularne zjazdy rodzinne, wiece, seminaria, które mają przekonywać do podjęcia pracy w firmie, zapalać nowicjuszy, stwarzać korzystną aurę...

źródło: NKJP: Mac Jerzy Sławomir: Tajemnica Amwaya, 1998

[...] podkreślili, iż zmarły umiał poruszyć serca i umysły, zapalać do inicjatyw, a jego celem było budowanie przyszłości.

źródło: NKJP: Ryszard Pala: Mąkoszyce pożegnały godnie swojego sołtysa, Czas Ostrzeszowski, 2006

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zapalam	zapalamy
2 os.	zapalasz	zapalacie
3 os.	zapala	zapalają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zapalałem +(e)m zapalał	zapalałam +(e)m zapalała	zapalałom +(e)m zapalało	zapalaliśmy +(e)śmy zapalali	zapalałyśmy +(e)śmy zapalały
2 os.	zapalałeś +(e)ś zapalał	zapalałaś +(e)ś zapalała	zapalałoś +(e)ś zapalało	zapalaliście +(e)ście zapalali	zapalałyście +(e)ście zapalały
3 os.	zapalał	zapalała	zapalało	zapalali	zapalały

bezosobnik: zapalano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zapalał będę zapalać	będę zapalała będę zapalać	będę zapalało będę zapalać	będziemy zapalali będziemy zapalać	będziemy zapalały będziemy zapalać
2 os.	będziesz zapalał będziesz zapalać	będziesz zapalała będziesz zapalać	będziesz zapalało będziesz zapalać	będziecie zapalali będziecie zapalać	będziecie zapalały będziecie zapalać
3 os.	będzie zapalał będzie zapalać	będzie zapalała będzie zapalać	będzie zapalało będzie zapalać	będą zapalali będą zapalać	będą zapalały będą zapalać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zapalajmy
2 os.	zapalaj	zapalajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zapalałbym bym zapalał	zapalałabym bym zapalała	zapalałobym bym zapalało	zapalalibyśmy byśmy zapalali	zapalałybyśmy byśmy zapalały
2 os.	zapalałbyś byś zapalał	zapalałabyś byś zapalała	zapalałobyś byś zapalało	zapalalibyście byście zapalali	zapalałybyście byście zapalały
3 os.	zapalałby by zapalał	zapalałaby by zapalała	zapalałoby by zapalało	zapalaliby by zapalali	zapalałyby by zapalały

bezosobnik: zapalano by

bezokolicznik: zapalać

imiesłów przysłówkowy współczesny: zapalając

gerundium: zapalanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zapalanie	zapalania
D.	zapalania	zapalań
C.	zapalaniu	zapalaniom
B.	zapalanie	zapalania
N.	zapalaniem	zapalaniami
Ms.	zapalaniu	zapalaniach
W.	zapalanie	zapalania

imiesłów przymiotnikowy czynny: zapalający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zapalający	zapalający	zapalający	zapalające	zapalająca
D.	zapalającego	zapalającego	zapalającego	zapalającego	zapalającej
C.	zapalającemu	zapalającemu	zapalającemu	zapalającemu	zapalającej
B.	zapalającego	zapalającego	zapalający	zapalające	zapalającą
N.	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającą
Ms.	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zapalający	zapalający	zapalające	zapalające
D.	zapalających	zapalających	zapalających	zapalających
C.	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającym
B.	zapalających	zapalających	zapalających	zapalające
N.	zapalającymi	zapalającymi	zapalającymi	zapalającymi
Ms.	zapalających	zapalających	zapalających	zapalających

imiesłów przymiotnikowy bierny: zapalany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zapalany	zapalany	zapalany	zapalane	zapalana
D.	zapalanego	zapalanego	zapalanego	zapalanego	zapalanej
C.	zapalanemu	zapalanemu	zapalanemu	zapalanemu	zapalanej
B.	zapalanego	zapalanego	zapalany	zapalane	zapalaną
N.	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalaną
Ms.	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zapalani	zapalani	zapalane	zapalane
D.	zapalanych	zapalanych	zapalanych	zapalanych
C.	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanym
B.	zapalanych	zapalanych	zapalanych	zapalane
N.	zapalanymi	zapalanymi	zapalanymi	zapalanymi
Ms.	zapalanych	zapalanych	zapalanych	zapalanych

odpowiednik aspektowy: zapalić

Składnia

zapalać

KOGO/CO + (do CZEGO)

8. entuzjazm

Definicja

wywoływać w kimś uczucie lub stan nazwany następującym rzeczownikiem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka

Połączenia

zapalać entuzjazm, miłość

Cytaty

Zapalał miłość w sercach ludzkich, ukazywał światu drogę, która wiodła przez serce człowieka ku Bogu miłującemu i miłosiernemu.

źródło: NKJP: Ks. Zygmunt Podstawka: Przez serce człowieka ku Bogu, Mazowieckie To i Owo, 2005-09-04

Był świetnym mówcą, który w innych zapalał entuzjazm.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zapalam	zapalamy
2 os.	zapalasz	zapalacie
3 os.	zapala	zapalają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zapalałem +(e)m zapalał	zapalałam +(e)m zapalała	zapalałom +(e)m zapalało	zapalaliśmy +(e)śmy zapalali	zapalałyśmy +(e)śmy zapalały
2 os.	zapalałeś +(e)ś zapalał	zapalałaś +(e)ś zapalała	zapalałoś +(e)ś zapalało	zapalaliście +(e)ście zapalali	zapalałyście +(e)ście zapalały
3 os.	zapalał	zapalała	zapalało	zapalali	zapalały

bezosobnik: zapalano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zapalał będę zapalać	będę zapalała będę zapalać	będę zapalało będę zapalać	będziemy zapalali będziemy zapalać	będziemy zapalały będziemy zapalać
2 os.	będziesz zapalał będziesz zapalać	będziesz zapalała będziesz zapalać	będziesz zapalało będziesz zapalać	będziecie zapalali będziecie zapalać	będziecie zapalały będziecie zapalać
3 os.	będzie zapalał będzie zapalać	będzie zapalała będzie zapalać	będzie zapalało będzie zapalać	będą zapalali będą zapalać	będą zapalały będą zapalać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zapalajmy
2 os.	zapalaj	zapalajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zapalałbym bym zapalał	zapalałabym bym zapalała	zapalałobym bym zapalało	zapalalibyśmy byśmy zapalali	zapalałybyśmy byśmy zapalały
2 os.	zapalałbyś byś zapalał	zapalałabyś byś zapalała	zapalałobyś byś zapalało	zapalalibyście byście zapalali	zapalałybyście byście zapalały
3 os.	zapalałby by zapalał	zapalałaby by zapalała	zapalałoby by zapalało	zapalaliby by zapalali	zapalałyby by zapalały

bezosobnik: zapalano by

bezokolicznik: zapalać

imiesłów przysłówkowy współczesny: zapalając

gerundium: zapalanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zapalanie	zapalania
D.	zapalania	zapalań
C.	zapalaniu	zapalaniom
B.	zapalanie	zapalania
N.	zapalaniem	zapalaniami
Ms.	zapalaniu	zapalaniach
W.	zapalanie	zapalania

imiesłów przymiotnikowy czynny: zapalający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zapalający	zapalający	zapalający	zapalające	zapalająca
D.	zapalającego	zapalającego	zapalającego	zapalającego	zapalającej
C.	zapalającemu	zapalającemu	zapalającemu	zapalającemu	zapalającej
B.	zapalającego	zapalającego	zapalający	zapalające	zapalającą
N.	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającą
Ms.	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zapalający	zapalający	zapalające	zapalające
D.	zapalających	zapalających	zapalających	zapalających
C.	zapalającym	zapalającym	zapalającym	zapalającym
B.	zapalających	zapalających	zapalających	zapalające
N.	zapalającymi	zapalającymi	zapalającymi	zapalającymi
Ms.	zapalających	zapalających	zapalających	zapalających

imiesłów przymiotnikowy bierny: zapalany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zapalany	zapalany	zapalany	zapalane	zapalana
D.	zapalanego	zapalanego	zapalanego	zapalanego	zapalanej
C.	zapalanemu	zapalanemu	zapalanemu	zapalanemu	zapalanej
B.	zapalanego	zapalanego	zapalany	zapalane	zapalaną
N.	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalaną
Ms.	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zapalani	zapalani	zapalane	zapalane
D.	zapalanych	zapalanych	zapalanych	zapalanych
C.	zapalanym	zapalanym	zapalanym	zapalanym
B.	zapalanych	zapalanych	zapalanych	zapalane
N.	zapalanymi	zapalanymi	zapalanymi	zapalanymi
Ms.	zapalanych	zapalanych	zapalanych	zapalanych

odpowiednik aspektowy: zapalić

Składnia

Rz _osobowy

zapalać

CO + w KIM

Data ostatniej modyfikacji: 02.02.2024