UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

spalać

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł

Pochodzenie

Zob. palić

1. śmieci

Definicja

niszczyć coś ogniem

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Relacje znaczeniowe

synonimy:  fajczyć, palić

Połączenia

  • spalać liście, odpady, śmieci
  • spalać metodami konwencjonalnymi
  • spalać na stosie
  • spalać nad świeczką
  • spalać w kominku, w ogniu

Cytaty

Mandat karny straż miejska wlepiła jednemu z mieszkańców Starej Wsi, który na terenie swojej posesji spalał odpady.

źródło: NKJP: Z notatnika strażnika, Nowiny Raciborskie, 2002-05-08

W technologiach pirolitycznych można unieszkodliwiać w zasadzie te same rodzaje odpadów, które można spalać metodami konwencjonalnymi.

źródło: NKJP: Czesława Rosik-Dulewska: Podstawy gospodarki odpadami, 1999

Tak jak na całym Pomorzu, w Gniewie ruszyła kampania przeciwko spalaniu śmieci w domowych piecach.

źródło: NKJP: (pk): Zabójcze palenie śmieci w domowych piecach, Gazeta Tczewska, 2008-01-07

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. spalam
spalamy
2 os. spalasz
spalacie
3 os. spala
spalają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. spalałem
+(e)m spalał
spalałam
+(e)m spalała
spalałom
+(e)m spalało
spalaliśmy
+(e)śmy spalali
spalałyśmy
+(e)śmy spalały
2 os. spalałeś
+(e)ś spalał
spalałaś
+(e)ś spalała
spalałoś
+(e)ś spalało
spalaliście
+(e)ście spalali
spalałyście
+(e)ście spalały
3 os. spalał
spalała
spalało
spalali
spalały

bezosobnik: spalano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę spalał
będę spalać
będę spalała
będę spalać
będę spalało
będę spalać
będziemy spalali
będziemy spalać
będziemy spalały
będziemy spalać
2 os. będziesz spalał
będziesz spalać
będziesz spalała
będziesz spalać
będziesz spalało
będziesz spalać
będziecie spalali
będziecie spalać
będziecie spalały
będziecie spalać
3 os. będzie spalał
będzie spalać
będzie spalała
będzie spalać
będzie spalało
będzie spalać
będą spalali
będą spalać
będą spalały
będą spalać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. spalajmy
2 os. spalaj
spalajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. spalałbym
bym spalał
spalałabym
bym spalała
spalałobym
bym spalało
spalalibyśmy
byśmy spalali
spalałybyśmy
byśmy spalały
2 os. spalałbyś
byś spalał
spalałabyś
byś spalała
spalałobyś
byś spalało
spalalibyście
byście spalali
spalałybyście
byście spalały
3 os. spalałby
by spalał
spalałaby
by spalała
spalałoby
by spalało
spalaliby
by spalali
spalałyby
by spalały

bezosobnik: spalano by

bezokolicznik: spalać

imiesłów przysłówkowy współczesny: spalając

gerundium: spalanie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. spalanie
spalania
D. spalania
spalań
C. spalaniu
spalaniom
B. spalanie
spalania
N. spalaniem
spalaniami
Ms. spalaniu
spalaniach
W. spalanie
spalania

imiesłów przymiotnikowy czynny: spalający

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. spalający
spalający
spalający
spalające
spalająca
D. spalającego
spalającego
spalającego
spalającego
spalającej
C. spalającemu
spalającemu
spalającemu
spalającemu
spalającej
B. spalającego
spalającego
spalający
spalające
spalającą
N. spalającym
spalającym
spalającym
spalającym
spalającą
Ms. spalającym
spalającym
spalającym
spalającym
spalającej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. spalający
spalający
spalające
spalające
D. spalających
spalających
spalających
spalających
C. spalającym
spalającym
spalającym
spalającym
B. spalających
spalających
spalających
spalające
N. spalającymi
spalającymi
spalającymi
spalającymi
Ms. spalających
spalających
spalających
spalających

imiesłów przymiotnikowy bierny: spalany

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. spalany
spalany
spalany
spalane
spalana
D. spalanego
spalanego
spalanego
spalanego
spalanej
C. spalanemu
spalanemu
spalanemu
spalanemu
spalanej
B. spalanego
spalanego
spalany
spalane
spalaną
N. spalanym
spalanym
spalanym
spalanym
spalaną
Ms. spalanym
spalanym
spalanym
spalanym
spalanej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. spalani
spalani
spalane
spalane
D. spalanych
spalanych
spalanych
spalanych
C. spalanym
spalanym
spalanym
spalanym
B. spalanych
spalanych
spalanych
spalane
N. spalanymi
spalanymi
spalanymi
spalanymi
Ms. spalanych
spalanych
spalanych
spalanych

odpowiednik aspektowy: spalić

Składnia

bez ograniczeń + spalać +
CO

2. paliwo

Definicja

zużywać określoną ilość paliwa

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

Relacje znaczeniowe

synonimy:  palić

Połączenia

  • auto, pojazd, samochód, wóz; silnik, urządzenie spala coś; autobusy spalają coś
  • spalać benzynę, biomasę, drewno, gaz (ziemny), olej, paliwo, węgiel, wodór
  • spalać na trasie
  • spalać w dieslach, w silniku
  • spalać średnio

Cytaty

Testowany seat cordoba, wyposażony w jednostkę napędową o mocy 100 KM, spala na trasie 4 l oleju napędowego i 4,9 l w cyklu mieszanym [...].

źródło: NKJP: (m): Na każdą okazję, Dziennik Polski, 2003-08-11

Także my, zwykli ludzie będziemy już wkrótce żyć inaczej niż dziś: będziemy kupować przedmioty zużywające coraz mniej energii, samochody spalające coraz mniej paliwa [...].

źródło: NKJP: Arkadiusz Gruchot: Czy unijne pieniądze poprawią nam klimat?, Nowiny Raciborskie, 2008-12-23

Prototyp Opla jest napędzany silnikiem jednolitrowym o mocy aż 86 KM, który może spalać benzynę albo gaz.

źródło: NKJP: Andrzej Kublik: 69. Targi Samochodowe w Genewie, Gazeta Wyborcza, 1999-03-10

[...] w Przemyślu bilety są tańsze, choć z racji położenia miasta autobusy spalają tam więcej paliwa [...].

źródło: NKJP: (SJ): Drożej w miejskich autobusach, Sztafeta, 2008-07-03

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. spalam
spalamy
2 os. spalasz
spalacie
3 os. spala
spalają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. spalałem
+(e)m spalał
spalałam
+(e)m spalała
spalałom
+(e)m spalało
spalaliśmy
+(e)śmy spalali
spalałyśmy
+(e)śmy spalały
2 os. spalałeś
+(e)ś spalał
spalałaś
+(e)ś spalała
spalałoś
+(e)ś spalało
spalaliście
+(e)ście spalali
spalałyście
+(e)ście spalały
3 os. spalał
spalała
spalało
spalali
spalały

bezosobnik: spalano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę spalał
będę spalać
będę spalała
będę spalać
będę spalało
będę spalać
będziemy spalali
będziemy spalać
będziemy spalały
będziemy spalać
2 os. będziesz spalał
będziesz spalać
będziesz spalała
będziesz spalać
będziesz spalało
będziesz spalać
będziecie spalali
będziecie spalać
będziecie spalały
będziecie spalać
3 os. będzie spalał
będzie spalać
będzie spalała
będzie spalać
będzie spalało
będzie spalać
będą spalali
będą spalać
będą spalały
będą spalać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. spalajmy
2 os. spalaj
spalajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. spalałbym
bym spalał
spalałabym
bym spalała
spalałobym
bym spalało
spalalibyśmy
byśmy spalali
spalałybyśmy
byśmy spalały
2 os. spalałbyś
byś spalał
spalałabyś
byś spalała
spalałobyś
byś spalało
spalalibyście
byście spalali
spalałybyście
byście spalały
3 os. spalałby
by spalał
spalałaby
by spalała
spalałoby
by spalało
spalaliby
by spalali
spalałyby
by spalały

bezosobnik: spalano by

bezokolicznik: spalać

imiesłów przysłówkowy współczesny: spalając

gerundium: spalanie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. spalanie
spalania
D. spalania
spalań
C. spalaniu
spalaniom
B. spalanie
spalania
N. spalaniem
spalaniami
Ms. spalaniu
spalaniach
W. spalanie
spalania

imiesłów przymiotnikowy czynny: spalający

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. spalający
spalający
spalający
spalające
spalająca
D. spalającego
spalającego
spalającego
spalającego
spalającej
C. spalającemu
spalającemu
spalającemu
spalającemu
spalającej
B. spalającego
spalającego
spalający
spalające
spalającą
N. spalającym
spalającym
spalającym
spalającym
spalającą
Ms. spalającym
spalającym
spalającym
spalającym
spalającej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. spalający
spalający
spalające
spalające
D. spalających
spalających
spalających
spalających
C. spalającym
spalającym
spalającym
spalającym
B. spalających
spalających
spalających
spalające
N. spalającymi
spalającymi
spalającymi
spalającymi
Ms. spalających
spalających
spalających
spalających

imiesłów przymiotnikowy bierny: spalany

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. spalany
spalany
spalany
spalane
spalana
D. spalanego
spalanego
spalanego
spalanego
spalanej
C. spalanemu
spalanemu
spalanemu
spalanemu
spalanej
B. spalanego
spalanego
spalany
spalane
spalaną
N. spalanym
spalanym
spalanym
spalanym
spalaną
Ms. spalanym
spalanym
spalanym
spalanym
spalanej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. spalani
spalani
spalane
spalane
D. spalanych
spalanych
spalanych
spalanych
C. spalanym
spalanym
spalanym
spalanym
B. spalanych
spalanych
spalanych
spalane
N. spalanymi
spalanymi
spalanymi
spalanymi
Ms. spalanych
spalanych
spalanych
spalanych

odpowiednik aspektowy: spalić

Składnia

bez ograniczeń + spalać +
CO

3. kalorie

Definicja

przemieniać zjedzony pokarm na energię i ciepło

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z jedzeniem

Połączenia

  • człowiek, organizm spala coś
  • spalać białko, cukier, glikogen, glukozę; kalorie, kcal, tkankę mięśniową, tłuszczową, tłuszcz; alkohol
  • spalać podczas aktywności, podczas ćwiczeń
  • spalać przed śniadaniem
  • spalać w organizmie

Cytaty

Zamiast tłuszczu twój organizm spalał tkankę mięśniową.

źródło: NKJP: Czas na zmiany!, Polityka, 2007-06-23

Głodówki dzień pierwszy - organizm spala glikogen.

źródło: NKJP: Jerzy Duszyński: Głodówka, czyli biotechnik o odchudzaniu, Dodatek do Gazety Wyborczej, 1997-11-28

Warunkiem skutecznego odchudzania jest przyspieszenie procesu spalania w organizmie. Najbardziej wskazany jest wysiłek o niskiej intensywności i długim czasie trwania.

źródło: NKJP: Justyna Pasierb: Jedz co chcesz tylko nie tyj, Nowiny Raciborskie, 2006-11-21

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. spalam
spalamy
2 os. spalasz
spalacie
3 os. spala
spalają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. spalałem
+(e)m spalał
spalałam
+(e)m spalała
spalałom
+(e)m spalało
spalaliśmy
+(e)śmy spalali
spalałyśmy
+(e)śmy spalały
2 os. spalałeś
+(e)ś spalał
spalałaś
+(e)ś spalała
spalałoś
+(e)ś spalało
spalaliście
+(e)ście spalali
spalałyście
+(e)ście spalały
3 os. spalał
spalała
spalało
spalali
spalały

bezosobnik: spalano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę spalał
będę spalać
będę spalała
będę spalać
będę spalało
będę spalać
będziemy spalali
będziemy spalać
będziemy spalały
będziemy spalać
2 os. będziesz spalał
będziesz spalać
będziesz spalała
będziesz spalać
będziesz spalało
będziesz spalać
będziecie spalali
będziecie spalać
będziecie spalały
będziecie spalać
3 os. będzie spalał
będzie spalać
będzie spalała
będzie spalać
będzie spalało
będzie spalać
będą spalali
będą spalać
będą spalały
będą spalać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. spalajmy
2 os. spalaj
spalajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. spalałbym
bym spalał
spalałabym
bym spalała
spalałobym
bym spalało
spalalibyśmy
byśmy spalali
spalałybyśmy
byśmy spalały
2 os. spalałbyś
byś spalał
spalałabyś
byś spalała
spalałobyś
byś spalało
spalalibyście
byście spalali
spalałybyście
byście spalały
3 os. spalałby
by spalał
spalałaby
by spalała
spalałoby
by spalało
spalaliby
by spalali
spalałyby
by spalały

bezosobnik: spalano by

bezokolicznik: spalać

imiesłów przysłówkowy współczesny: spalając

gerundium: spalanie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. spalanie
spalania
D. spalania
spalań
C. spalaniu
spalaniom
B. spalanie
spalania
N. spalaniem
spalaniami
Ms. spalaniu
spalaniach
W. spalanie
spalania

imiesłów przymiotnikowy czynny: spalający

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. spalający
spalający
spalający
spalające
spalająca
D. spalającego
spalającego
spalającego
spalającego
spalającej
C. spalającemu
spalającemu
spalającemu
spalającemu
spalającej
B. spalającego
spalającego
spalający
spalające
spalającą
N. spalającym
spalającym
spalającym
spalającym
spalającą
Ms. spalającym
spalającym
spalającym
spalającym
spalającej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. spalający
spalający
spalające
spalające
D. spalających
spalających
spalających
spalających
C. spalającym
spalającym
spalającym
spalającym
B. spalających
spalających
spalających
spalające
N. spalającymi
spalającymi
spalającymi
spalającymi
Ms. spalających
spalających
spalających
spalających

imiesłów przymiotnikowy bierny: spalany

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. spalany
spalany
spalany
spalane
spalana
D. spalanego
spalanego
spalanego
spalanego
spalanej
C. spalanemu
spalanemu
spalanemu
spalanemu
spalanej
B. spalanego
spalanego
spalany
spalane
spalaną
N. spalanym
spalanym
spalanym
spalanym
spalaną
Ms. spalanym
spalanym
spalanym
spalanym
spalanej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. spalani
spalani
spalane
spalane
D. spalanych
spalanych
spalanych
spalanych
C. spalanym
spalanym
spalanym
spalanym
B. spalanych
spalanych
spalanych
spalane
N. spalanymi
spalanymi
spalanymi
spalanymi
Ms. spalanych
spalanych
spalanych
spalanych

odpowiednik aspektowy: spalić

Składnia

Rz żywotny + spalać +
CO

4. dowcip

Definicja

nieprzemyślanym lub przedwczesnym działaniem powodować, że ktoś lub coś staje się nieużyteczne, nieaktualne inie może dalej spełniać swojej funkcji

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Połączenia

  • spalać dowcip; adresy

Cytaty

- Sama kolekcjonuję dowcipy z tej serii, jeżeli są zabawne, i opowiadam je dalej, bo należę do tego nielicznego grona blondynek, które nie spalają dowcipów...

źródło: NKJP: Marta Wołkowycka: Dowcip nasz powszedni, Gazeta Wyborcza, 1997-01-29

Ja nie będę spalać adresów na n-k, więc nie podaję prawie nikomu i mam nadzieję, iż nie będę otrzymywać takich próśb.

źródło: NKJP: www.forumowisko.pl, 2007-08-21

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. spalam
spalamy
2 os. spalasz
spalacie
3 os. spala
spalają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. spalałem
+(e)m spalał
spalałam
+(e)m spalała
spalałom
+(e)m spalało
spalaliśmy
+(e)śmy spalali
spalałyśmy
+(e)śmy spalały
2 os. spalałeś
+(e)ś spalał
spalałaś
+(e)ś spalała
spalałoś
+(e)ś spalało
spalaliście
+(e)ście spalali
spalałyście
+(e)ście spalały
3 os. spalał
spalała
spalało
spalali
spalały

bezosobnik: spalano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę spalał
będę spalać
będę spalała
będę spalać
będę spalało
będę spalać
będziemy spalali
będziemy spalać
będziemy spalały
będziemy spalać
2 os. będziesz spalał
będziesz spalać
będziesz spalała
będziesz spalać
będziesz spalało
będziesz spalać
będziecie spalali
będziecie spalać
będziecie spalały
będziecie spalać
3 os. będzie spalał
będzie spalać
będzie spalała
będzie spalać
będzie spalało
będzie spalać
będą spalali
będą spalać
będą spalały
będą spalać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. spalajmy
2 os. spalaj
spalajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. spalałbym
bym spalał
spalałabym
bym spalała
spalałobym
bym spalało
spalalibyśmy
byśmy spalali
spalałybyśmy
byśmy spalały
2 os. spalałbyś
byś spalał
spalałabyś
byś spalała
spalałobyś
byś spalało
spalalibyście
byście spalali
spalałybyście
byście spalały
3 os. spalałby
by spalał
spalałaby
by spalała
spalałoby
by spalało
spalaliby
by spalali
spalałyby
by spalały

bezosobnik: spalano by

bezokolicznik: spalać

imiesłów przysłówkowy współczesny: spalając

gerundium: spalanie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. spalanie
spalania
D. spalania
spalań
C. spalaniu
spalaniom
B. spalanie
spalania
N. spalaniem
spalaniami
Ms. spalaniu
spalaniach
W. spalanie
spalania

imiesłów przymiotnikowy czynny: spalający

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. spalający
spalający
spalający
spalające
spalająca
D. spalającego
spalającego
spalającego
spalającego
spalającej
C. spalającemu
spalającemu
spalającemu
spalającemu
spalającej
B. spalającego
spalającego
spalający
spalające
spalającą
N. spalającym
spalającym
spalającym
spalającym
spalającą
Ms. spalającym
spalającym
spalającym
spalającym
spalającej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. spalający
spalający
spalające
spalające
D. spalających
spalających
spalających
spalających
C. spalającym
spalającym
spalającym
spalającym
B. spalających
spalających
spalających
spalające
N. spalającymi
spalającymi
spalającymi
spalającymi
Ms. spalających
spalających
spalających
spalających

imiesłów przymiotnikowy bierny: spalany

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. spalany
spalany
spalany
spalane
spalana
D. spalanego
spalanego
spalanego
spalanego
spalanej
C. spalanemu
spalanemu
spalanemu
spalanemu
spalanej
B. spalanego
spalanego
spalany
spalane
spalaną
N. spalanym
spalanym
spalanym
spalanym
spalaną
Ms. spalanym
spalanym
spalanym
spalanym
spalanej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. spalani
spalani
spalane
spalane
D. spalanych
spalanych
spalanych
spalanych
C. spalanym
spalanym
spalanym
spalanym
B. spalanych
spalanych
spalanych
spalane
N. spalanymi
spalanymi
spalanymi
spalanymi
Ms. spalanych
spalanych
spalanych
spalanych

odpowiednik aspektowy: spalić

Składnia

Rz osobowy + spalać +
CO
Data ostatniej modyfikacji: 16.01.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj