UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

ogarnąć

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ogarnę
 ogarniemy
2 os. ogarniesz
 ogarniecie
3 os. ogarnie
 ogarną

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ogarnąłem
+(e)m ogarnął
 ogarnęłam
+(e)m ogarnęła
 ogarnęłom
+(e)m ogarnęło
 ogarnęliśmy
+(e)śmy ogarnęli
 ogarnęłyśmy
+(e)śmy ogarnęły
2 os. ogarnąłeś
+(e)ś ogarnął
 ogarnęłaś
+(e)ś ogarnęła
 ogarnęłoś
+(e)ś ogarnęło
 ogarnęliście
+(e)ście ogarnęli
 ogarnęłyście
+(e)ście ogarnęły
3 os. ogarnął
 ogarnęła
 ogarnęło
 ogarnęli
 ogarnęły

bezosobnik: ogarnięto

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ogarnijmy
2 os. ogarnij
 ogarnijcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ogarnąłbym
bym ogarnął
 ogarnęłabym
bym ogarnęła
 ogarnęłobym
bym ogarnęło
 ogarnęlibyśmy
byśmy ogarnęli
 ogarnęłybyśmy
byśmy ogarnęły
2 os. ogarnąłbyś
byś ogarnął
 ogarnęłabyś
byś ogarnęła
 ogarnęłobyś
byś ogarnęło
 ogarnęlibyście
byście ogarnęli
 ogarnęłybyście
byście ogarnęły
3 os. ogarnąłby
by ogarnął
 ogarnęłaby
by ogarnęła
 ogarnęłoby
by ogarnęło
 ogarnęliby
by ogarnęli
 ogarnęłyby
by ogarnęły

bezosobnik: ogarnięto by

bezokolicznik: ogarnąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: ogarnąwszy

gerundium: ogarnięcie

imiesłów przymiotnikowy bierny: ogarnięty

odpowiednik aspektowy: ogarniać

Pochodzenie

Zob. garnąć

1. przerażenie

Definicja

o stanie lub uczuciu: opanować kogoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka

Połączenia

  • amok, entuzjazm, gniew, lęk, marazm, niepokój, paraliż, popłoch, strach, szał, zapał ogarnął; euforia, konsternacja, niemoc, panika, radość, rozpacz, tęsknota, trwoga, wściekłość, złość ogarnęła; pożądanie, przerażenie, szaleństwo, wzburzenie, wzruszenie, zdumienie, zwątpienie ogarnęło kogoś
  • ogarnąć ludzi, tłum
  • ogarnięty furią, gorączką, manią, namiętnością, obłędem, obsesją, pasją, pragnieniem

Cytaty

Ludzie rzucali wszystko, co mieli. Dzieci rzucały zabawki, kobiety rzucały naczynia. Musiała ich ogarnąć panika, histeria.

źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Imperium, 2005

Ogarnęło mnie uczucie ulgi tak wielkie, że osłabłem i musiałem usiąść. Całe wydarzenie było żartem.

źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004

[...] los zetknął ich ze sobą w ostatniej chwili. Na szczęście w obojgu tliła się jeszcze resztka młodości. Ale na jak długo? Ogarnął ją żal, że spotkali się tak późno.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Dwie Miłości, 2008

[...] najpierw szalony lustrator, a teraz świr ogarnięty manią prześladowczą.

źródło: NKJP: Zygmunt Miłoszewski: Uwikłanie, 2007

Kto padał, ten się już nie podnosił - nie mógł powstać. Ogarnięte strachem muły i osły uciekały wlokąc za sobą wózki.

źródło: NKJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz, 1949

Składnia

bez ograniczeń + ogarnąć +
KOGO/CO

2. epidemia

Definicja

o zwykle niepożądanym zjawisku: objąć swoim zasięgiem

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

  • chaos, chłód, kryzys, mrok, ogień, pożar ogarnął; epidemia, fala (strajków, zamieszek), rewolucja ogarnęła; ciemności, płomienie ogarnęły coś
  • ogarnąć kraj, miasto, świat
  • (kraj) ogarnięty powodzią, pożogą, wojną

Cytaty

Wobec fali zamieszek, jakie ogarnęły kraj po zamachu, zaostrzenie stanu wyjątkowego będzie zrozumiałe nawet dla Zachodu.

źródło: NKJP: Krzysztof Mroziewicz: Szach, pat. I mat?, Polityka, 2008-01-05

Jak się ocenia, z ogarniętego wojną Libanu chciałoby wyjechać około setki naszych obywateli.

źródło: NKJP: Kazimierz Sikorski: Nie zostawi synka pod bombami, Super Express, 2006

Miasto płonęło niby suchy las, który ogarnęły płomienie zamieniając go w jedno wielkie ognisko.

źródło: NKJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz, 1949

[...] aktorka kasowała wtedy astronomiczną, jak na ogarnięte wielkim kryzysem czasy, kwotę trzystu tysięcy dolarów za rolę.

źródło: NKJP: Kamil Witek: 15 dziecięcych aktorów, którym się później udało bądź nie, Esensja, 2008, nr 5

Składnia

bez ograniczeń + ogarnąć +
CO

3. ramionami

Definicja

otoczyć rękami

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Połączenia

  • ogarnąć ramieniem, ramionami

Cytaty

Bez chwili wahania ogarnęła go ramionami i przytuliła do siebie.

źródło: NKJP: Danuta Pawlicka: Ocalona!, Gazeta Poznańska, 2005-07-29

Ogarnąłem ją ramieniem i pocałowałem w czoło.

źródło: NKJP: Mirosław Sokołowski: Gady, 2007

W tej samej chwili poczuł, że ktoś mu przypadł do kolan. Płacząc jak dziecko, ogarnął rękoma głowę ukochanego ucznia. - Synu... - bełkotał - synu...

źródło: NKJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz, 1949

Zbliżał się kolejny gość Kunickiego. [...] Następca Almodóvara, reżyser Latoszek uśmiechał się szeroko i rozłożył ręce, jakby chciał ogarnąć tym gestem cały świat.

źródło: NKJP: Mariusz Czubaj: 21:37, 2010

Składnia

bez ograniczeń + ogarnąć +
KOGO/CO + CZYM

4. umysłem

Definicja

pojąć i zrozumieć

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Połączenia

  • ogarnąć myślą, rozumem, umysłem, wyobraźnią
  • chcieć, nie być w stanie, nie móc, próbować, usiłować ogarnąć
  • trudny do ogarnięcia

Cytaty

Może nawet nie jestem w stanie ogarnąć skutków tego faktu.

źródło: NKJP: Anna Kowalska: Dzienniki 1927-1969, 2008

[...] mglista wizja przyszłości, której jeszcze nie byłem zdolny ogarnąć rozumem.

źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Ogród miłości, 2006

[...] pytacie państwo o szczegóły, których pamięć ludzka nie jest w stanie ogarnąć.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP, 2002-01-17

- Co tu się wyrabia? - Torba patrzył, jak właściciele barykadują wejścia do swoich sklepów. - Nie mam pojęcia. - To już była kolejna rzecz w dniu dzisiejszym, której w żaden sposób Puzon nie mógł ogarnąć swoim umysłem.

źródło: NKJP: Tomasz Trojanowski: Wielki powrót, 2007

- To, co się tu dzieje, jest nie do ogarnięcia. Działa tyle spółek, że trudno się w nich połapać, a kasa, którą wypracowujemy, gdzieś wyparowuje - żalą się robotnicy.

źródło: NKJP: (POL): Na prezesa czekał wózek, Express Ilustrowany, 2003-06-04

Składnia

bez ograniczeń + ogarnąć +
CO + (CZYM)

5. mieszkanie

Definicja

pot. 
zaprowadzić porządek

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka czynności związane z codziennym życiem w domu

Relacje znaczeniowe

synonimy:  ochajtnąć

Połączenia

  • ogarnąć mieszkanie, pokój
  • ogarnąć trochę

Cytaty

Trzy razy w tygodniu przychodziła ogarnąć mieszkanie, ale często po prostu dotrzymywała towarzystwa tym, o których zupełnie zapomniały dzieci i wnuki.

źródło: NKJP: Natalia Gańko: Kobieta pracująca, Polityka, 2008-02-02

[...] może lepiej wziąć się w garść jeszcze na chwilę i ogarnąć chałupę - dwa pokoje z kuchnią [...]. Wynajęte jeszcze przez Łukasza, specjalnie dla nich.

źródło: NKJP: Piotr SiemionFinimondo: komedia romantyczna, 2004

Składnia

bez ograniczeń + ogarnąć +
CO

6. sprawy

Definicja

pot. 
zdołać sprawić aby coś przebiegło pod naszą kontrolą i doprowadziło do pozytywnych rezultatów

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Cytaty

Jak ogarnęłam swoje życie w tym trudnym czasie?

źródło: Internet: vademecummamy.pl

Niech Polska będzie krajem, w którym młodzież i dzieci z problemami psychiatrycznymi mogą liczyć na szybką i fachową pomoc, a nie kolejkę do materaca na korytarzu. I jak to ogarniemy, to będziemy się zastanawiać, co zrobić, żebyśmy pod względem jakości życia byli drugą Norwegią...

źródło: Internet: wyborcza.pl

Jak tam, ogarnąłeś sprawę olejów?

źródło: Internet: kopaczka.pl

Składnia

bez ograniczeń + ogarnąć +
KOGO/CO

Frazeologizmy

ktoś ogarnął spojrzeniem kogoś/coś
ktoś ogarnął wzrokiem kogoś/coś
Data ostatniej modyfikacji: 16.02.2023
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN