UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

źle

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Pochodzenie

Zob. zły

1. pracować

Definicja

nie tak, jak powinno być lub jak można by oczekiwać

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:  niedobrze
antonimy:  dobrze I

Połączenia

  • źle działać, pracować, wpływać, zrozumieć; wywiązywać się z obowiązków, zachowywać się; świadczyć o czymś; mówić w jakimś języku; napisany, przygotowany; ubrany, wychowany
  • źle płatny
  • bardzo źle

Cytaty

Ci ludzie, widząc koszmarne efekty swojego rządzenia, nie zadają sobie pytania, dlaczego tak się dzieje, dlaczego tak źle działa ten system, który stworzyli sami wraz z poprzednimi ekipami.

źródło: NKJP: Artur Cieślar: Kobieta metafizyczna, 2005

Założyła firmę, mówi, że przestała lubić ludzi: oszukują, źle pracują, są niechlujni.

źródło: NKJP: Józef Hen: Dziennik na nowy wiek, 2009

[...] regułą jest, że jeśli bezrobotny dostanie nową pracę, będzie ona gorzej płatna niż poprzednia.

źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Lapidarium I-III, 2008

Na terenie działania Powiatowej Komendy Policji w Brodnicy popełniono w ubiegłym roku 1641 przestępstw, o ponad 360 czynów więcej niż w roku poprzednim. Nie jest źle z ujawnianiem sprawców, a brodnicka KPP przoduje w tej dziedzinie.

źródło: NKJP: Jest więcej przestępstw, Gazeta Brodnicka, 2011

Odmiana

część mowy: przysłówek

stopień równy źle
stopień wyższy gorzej

2. czuć się

Definicja

tak, że stan lub okoliczności, w których ktoś się znajduje, są dla niego niekorzystne

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:  niedobrze
antonimy:  dobrze I

Połączenia

  • źle się czuć, znosić
  • źle sytuowany

Cytaty

Osłabiony organizm i wydarzenia ostatnich miesięcy (śmierć Fiszera, narastanie nastrojów antysemickich, afera z Łaszowskim) sprawiły, że poeta coraz gorzej się czuł i coraz gorzej znosił stresy.

źródło: NKJP: Piotr Łopuszański: Leśmian i jego niedoszły zięć, Gazeta Wyborcza, 1998-10-02

Umarła babcia Zosia. Źle mi, strasznie źle!!!

źródło: NKJP: Zbigniew Górniak: Siostra i byk, 2009

Jeszcze raz czytałam twój list. Dziękuję ci za niego. Jesteś dobry. Źle mi bez ciebie.

źródło: NKJP: Marian Dąbrowski, Maria Dąbrowska: Ich noce i dnie: korespondencja Marii i Mariana, 2005

Całe studia ubierałam się w brązy i kolory ziemi, farbowałam włosy na rudo, choć ewidentnie (co widzę teraz) źle mi w tych kolorach.

źródło: NKJP: Internet

Warszawa boryka się z ogromnymi problemami mieszkaniowymi. Ludzie źle sytuowani latami czekają na własny kąt.

źródło: NKJP: Jerzy Jachowicz: Jak senator Mulak zamieniał mieszkanie, Gazeta Wyborcza, 1997-09-05

Odmiana

część mowy: przysłówek

stopień równy źle
stopień wyższy gorzej

Składnia

bez ograniczeń + źle +
(KOMU)

3. wróżyć

Definicja

tak, że można się spodziewać czegoś bardzo niekorzystnego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:  licho II, niedobrze
antonimy:  dobrze I

Połączenia

  • coś źle się układa; źle wróży

Cytaty

Pomianowicz był zbyt doświadczony, żeby nie wiedzieć, iż ta cisza źle wróży.

źródło: NKJP: Marek Ławrynowicz: Pogoda dla wszystkich, 2003

[...] coś mi podpowiadało, że ten wyjazd źle się skończy.

źródło: NKJP: Krzysztof Świdrak: Donos spod wykładziny, Gazeta Wyborcza, 1997-04-25

[...] rodzinne sprawy źle się układały.

źródło: NKJP: Aniela Kowalska: Niczego nie żałuję, 2009

Odmiana

część mowy: przysłówek

stopień równy źle
stopień wyższy gorzej

Składnia

Cz + źle + bez ograniczeń

4. traktować

Definicja

w sposób nieżyczliwy, nieuczciwy i niesprawiedliwy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:  niedobrze
antonimy:  dobrze I

Połączenia

  • źle postąpić; odnosić się, traktować kogoś, życzyć komuś

Cytaty

Na pierwsze spotkanie nie przyszedł ani jeden Rom. Później tłumaczyli, że nie wiedzieli. Na drugie przyszła już pewna grupa, ale z żalami, że są w mieście źle traktowani, że wszystko, co złe, idzie na ich konto.

źródło: NKJP: Małgorzata Moczulska: Pomagają Romom, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2007-01-11

Nikomu źle nie życzę, ale tego cholernika uduszę własnymi rękami!

źródło: NKJP: Irena Matuszkiewicz: Nie zabijać pająków, 2007

Odmiana

część mowy: przysłówek

stopień równy źle
stopień wyższy gorzej

Składnia

Cz + źle + bez ograniczeń

5. oceniać

Definicja

w sposób świadczący o czyjejś dezaprobacie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:  niedobrze
antonimy:  dobrze I

Połączenia

  • źle wyrażać się o kimś; oceniany
  • źle przyjęty, widziany

Cytaty

Pan Tadeusz nie jest jedynym, który źle wyraża się o jakości i stanie myślenickich ulic.

źródło: NKJP: (mos): Dziur przybywa, Gazeta Krakowska, 2002-06-08

[...] nagroda dla austriackiej pisarki została nad Wisłą źle przyjęta i pomimo, że znajomość jej twórczości jest znikoma, krytyków było wielu.

źródło: NKJP: Barbara Blida: Zaściankowość, Trybuna Śląska, 2004-10-22

Językiem obowiązującym na Ukrainie, a więc również we Lwowie jest rzecz jasna ukraiński. Rosyjski jest tu teraz źle widziany.

źródło: NKJP: Anna Ładuniuk: Nie ma jak Lwów, Trybuna Śląska, 2003-05-17

Ankietowani coraz gorzej oceniają program gospodarczy rządu.

źródło: NKJP: OBOP o zaufaniu do instytucji publicznych, Gazeta Wyborcza, 1993-09-01

Odmiana

część mowy: przysłówek

stopień równy źle
stopień wyższy gorzej

6. źle, że...

Definicja

mówiący negatywnie ocenia stan rzeczy, o którym komunikuje dalsza część zdania

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:  niedobrze
antonimy:  dobrze I

Cytaty

Nieważne, że będę siedział, gorzej, że w oczach towarzyszy zostanę prowokatorem, a to moralna śmierć.

źródło: NKJP: Torańska Teresa: Oni, 1985

Byłoby źle, gdyby arcydzieło Tuwima zostało odsunięte w zapomnienie z jakichkolwiek względów, chociażby politycznych.

źródło: NKJP: Czesław Miłosz: Apokalipsa według Juliana Tuwima, Gazeta Wyborcza, 1999-03-06

Źle, gdy się z dzieckiem nie rozmawia - pomyślał Piotr. - Ale ciężko też, gdy już bachor zacznie z tobą gadać.

źródło: NKJP: Jacek Rębacz: Zakopane: sezon na samobójców, 2006

[...] dla dobrego funkcjonowania społeczeństwa znaczenie ma nie tylko to, co pozwala się ująć w reguły prawne. Znaczenie ma również to, czy odróżnia się rzeczy „ładne“ i „nieładne“, pozbawione smaku. Źle, jeśli ta granica jest zacierana.

źródło: NKJP: Jarosław Zalesiński: Podglądanie na ekranie, Dziennik Bałtycki, 2000-05-26

Odmiana

część mowy: przysłówek

stopień równy źle
stopień wyższy gorzej

Składnia

(BYĆ) + źle +
że ZDANIE | gdy ZDANIE | gdyby ZDANIE | jeśli ZDANIE

Frazeologizmy

coś robi źle komuś
coś zrobiło źle komuś
coś źle się zestarzało
gorzej ci?
ktoś ma nie po kolei w głowie
ktoś ma źle w głowie

Przysłowia


Gość nie w porę gorzej Tatarzyna
Nigdy nie jest tak źle, żeby nie mogło być gorzej
Jak Kali ukraść krowę - to dobrze, jak Kalemu - to źle
Data ostatniej modyfikacji: 25.10.2016
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj