Chronologizacja
Pochodzenie
Od skrótowca PRL
1. państwo
Definicja
Noty o użyciu
Używany w nazwach, np. instytucji Archiwum Peerelu.
Używany również jako peerel.
Warianty
- peerel
Wymowa
[peerel]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | PRL |
Połączenia
- niesuwerenny, ówczesny Peerel, Peerel bis
- czasy, doba, epoka, lata, okres; koniec, schyłek; obszar, obywatel; dziedzictwo, gospodarka, historia, ideologia; realia, rzeczywistość; system (prawny), ustawodawstwo; rządy, władze; dygnitarze, funkcjonariusze, służby specjalne; długi, prasa Peerelu
- rządzący Peerelem
- kultura, praca, życie w Peerelu
- żyć w Peerelu
Cytaty
|
Stosunki poddanego stalinowskiej presji Peerelu z Francją były bardzo napięte. źródło: NKJP: Matuszewski Ryszard: Alfabet: wybór z pamięci 90-latka, 2004 |
|
|
Na jakiej zasadzie możemy dzisiaj stwierdzić, że w tym oto peerelu, który nie był państwem suwerennym, funkcjonowało prawo? źródło: NKJP: Sprawozdanie z 6. posiedzenia Senatu RP część 1, wersja robocza, 4. kadencja |
|
|
Coraz częściej jesteśmy świadkami wystaw, czytelnikami tekstów czy wysłuchujemy wypowiedzi, w których pobrzmiewa nuta sentymentalnych wspomnień o tak zwanym peerelu, czyli Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. źródło: NKJP: Stanisław Rodziński: Sentymentalne kłamstwa, Dziennik Polski - Magazyn, 2000-12-08 |
|
|
Obecny prezydent obsypuje orderami głównie zasłużonych funkcjonariuszy Peerelu. źródło: NKJP: Emerytura, Dziennik Polski - Magazyn, 2003-08-08 |
|
|
Młodzieży wyjaśniam, że termin „nomenklatura” to pewien skrót kadrowców peerelu. źródło: NKJP: Niemiła skłonność do uogólnień, Dziennik Polski - Magazyn, 2002-02-15 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | Peerel |
Peerele |
|
| D. | Peerelu |
Peerelów |
|
| C. | Peerelowi |
Peerelom |
|
| B. | Peerel |
Peerele |
|
| N. | Peerelem |
Peerelami |
|
| Ms. | Peerelu |
Peerelach |
|
| W. | Peerelu |
Peerele |
2. czas
Definicja
Noty o użyciu
Używany w tytułach, np. książek: Dziecko Peerelu, Ślady PeeRelu i nazwach, np. kabaretu:Sieroty Peerelu
Używany również jako peerel.
Warianty
- peerel
Wymowa
[peerel]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | PRL |
Połączenia
- głęboki, odległy, pełny Peerel
- koniec, schyłek Peerelu
- po Peerelu, przed Peerelem, za Peerelu
Cytaty
|
W dawnych czasach tzw. Peerelu na wydanie tomiku czekało się 5 lat. źródło: NKJP: Wierszowisko, Dziennik Polski - Kultura, 2002-10-08 |
|
|
Senatorów zasiadających po prawej stronie sali, którzy tak chętnie krytykują ten okres naszej historii, który nazywany jest peerelem, informuję, a może tylko przypominam im, że w latach 1945-1989 takie zachowanie nie było tolerowane. źródło: NKJP: Sprawozdanie z 24. posiedzenia Senatu RP część 2, wersja robocza, 4. kadencja |
|
|
Mnie nie stać nawet na nowego poloneza. Jeżdżę starym, kupionym jeszcze za Peerelu, na talon. źródło: NKJP: Mac Jerzy Sławomir: Tajemnica Amwaya, 1998 |
|
|
Stałem w kolejce, jak w peerelu po cukier. źródło: NKJP: Krzysztof Rutkowski: Pasaż z Camusem, Gazeta Wyborcza, 1996-02-28 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | Peerel |
Peerele |
|
| D. | Peerelu |
Peerelów |
|
| C. | Peerelowi |
Peerelom |
|
| B. | Peerel |
Peerele |
|
| N. | Peerelem |
Peerelami |
|
| Ms. | Peerelu |
Peerelach |
|
| W. | Peerelu |
Peerele |
3. system polityczny
Definicja
Noty o użyciu
Używany w tytułach, np. książek: Dziecko Peerelu,Ślady PeeReLu i nazwach, np. kabaretu: Sieroty Peerelu
Używany również jako peerel.
Warianty
- peerel
Wymowa
[peerel]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | PRL, władza ludowa |
Połączenia
- nielubiany, złodziejski, zły Peerel
- relikt, spadkobiercy; (nielegalny, zbrodniczy...) charakter; dziecko, ofiary, pokolenie; budowniczowie, obrońcy, specsłużbiści; powrót, pożegnanie, ślady; presja, propaganda, reguły, styl; winy, zbrodnie; wytwór, zaczątek Peerelu
- powrót, sentyment, stosunek do Peerelu; sprzeciw wobec Peerelu
- zerwanie z Peerelem; nostalgia, sentyment, tęsknota za Peerelem
- sieroty po Peerelu; udział w Peerelu
- charakterystyczny dla Peerelu
- Peerel wraca
- zawdzięczać coś Peerelowi
- opluwać Peerel
- coś pachnie, coś śmierdzi Peerelem, ktoś brzydzi się Peerelem
- oderwać się od Peerelu; wyzwalać się z Peerelu
- tęsknić za Peerelem
- dorobić się na Peerelu; odziedziczony po Peerelu; funkcjonujący w Peerelu
- tak zwany peerel
Cytaty
|
Należy [...] pamiętać, że ogromnej większości dramatów, tragedii, bólu i zbrodni Peerelu nie wyjaśniono i sprawiedliwie nie osądzono. źródło: NKJP: Stanisław Rodziński: Sentymentalne kłamstwa, Dziennik Polski - Magazyn, 2000-12-08 |
|
|
Co za przewrotność intelektualna sprawiła, że ten człowiek „Solidarności” tak zaciekle broni świństw peerelu. źródło: NKJP: Ja myślę, że..., Dziennik Polski - Magazyn, 2001-02-16 |
|
|
W Sejmie mowa o nielegalnym charakterze peerelu i zbrodniczym pezetpeerze. źródło: NKJP: Sprawozdanie z 11. posiedzenia Senatu RP część 1, wersja robocza, 4. kadencja |
|
|
Przecież wy nie państwo, wy na nowo Peerel konstruujecie, przecież wy skonstruujecie taki Peerel [...], który będzie matką wszystkich Peerelów. źródło: NKJP: Jerzy Pilch: Pobożne życzenia, Gazeta Wyborcza - Magazyn, 1993-11-12 |
|
|
Obaj uczestnicy rozmowy nie przyznawali się do udziału w „złym Peerelu” i nie oceniali krytycznie swojej roli w tamtych czasach, choć obaj należeli do najwyższych rangą funkcjonariuszy. źródło: NKJP: Przeszłość w szafie, Dziennik Polski - Magazyn, 2003-11-07 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | Peerel |
Peerele |
|
| D. | Peerelu |
Peerelów |
|
| C. | Peerelowi |
Peerelom |
|
| B. | Peerel |
Peerele |
|
| N. | Peerelem |
Peerelami |
|
| Ms. | Peerelu |
Peerelach |
|
| W. | Peerelu |
Peerele |