UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

jeśli

rzadziej jeżeli

Chronologizacja

1 połowa XV w., SStp

Pochodzenie

Zrost st.pol. jest li 'czy jest?'.

1. jeśli przyjdzie, porozmawiamy

Definicja

stan rzeczy, o którym mowa, nastąpi wtedy, kiedy nastąpią również nazwane przez mówiącego okoliczności

Noty o użyciu

komentarz do całych struktur tematyczno-rematycznych

Warianty

rzadziej jeżeli

Kategoria znaczeniowa

wykładnik warunku

Relacje znaczeniowe

	(quasi)synonimy:	gdy, jak II, jeśliby, jeżeliby, kiedy I
	konwersy:	a I

Cytaty

	Zawsze jest coś do zrobienia, a jeśli się trafi wolna chwila, to można wziąć książkę i czytać. źródło: NKJP: Stanisław Kowalewski: Czarne okna, 1993
	Poszukaj mnie, jeśli poczujesz taką potrzebę. źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Bóg zapłacz!, 2000
	Jeśli szukał szczęścia za oceanem, to nie dlatego, że dobrze mu się powodziło w ojczyźnie. źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Opowiadania 1974-1979, 1995
	Jeśli wrócisz w nocy, obudź mnie. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003

Odmiana

część mowy: spójnik

podklasa: niewłaściwy

Składnia

_, jeśli _ jeśli _, _
aglutynacja: fakultatywna: jeślim, jeśliś, jeśliśmy, jeśliście
korelat: fakultatywny: to: jeśli _, to _
ograniczenia zakresu użycia: nie: Cz. _{t. rozk.}
szyk: zmienny: pozycja centralna lub początkowa względem obu członów stała antepozycja względem wprowadzanego członu

Informacja normatywna

stawia się przecinek między zdaniami składowymi

2. jeśli jej wierzyć, to było tak

Definicja

stan rzeczy, o którym mowa, jest według nadawcy prawdziwy wtedy, kiedy prawdą są również nazwane przez niego okoliczności wypowiadania sądu

Noty o użyciu

komentarz do całych struktur tematyczno-rematycznych

Warianty

rzadziej jeżeli

Kategoria znaczeniowa

wykładnik warunku

Relacje znaczeniowe

(quasi)synonimy:

jeśliby, jeżeliby, o ile

Cytaty

Wyobraźnię można kształcić - jeśli wierzyć Leonardowi.

źródło: NKJP: Barbara Ziembicka: Najprostszą drogą. Rozmowy z artystami, 1998

Jeśli dać wiarę jej słowom, są to najnikczemniejsze istoty, jakie kiedykolwiek przemierzały ziemskie drogi, i całe swoje życie poświęcają tylko po to, żeby jej, Renne, dokuczać.

źródło: NKJP: Stanisław Dygat: Jezioro Bodeńskie, 1995

Wbrew metafizycznemu posmakowi definicja okazuje się nader prosta, jeśli odwołać się do historycznego podłoża zjawiska.

źródło: NKJP: Jerzy Dzik: Dzieje życia na Ziemi. Wprowadzenie do paleobiologii, 2003

Odmiana

część mowy: spójnik

podklasa: niewłaściwy

Składnia

_, jeśli _ jeśli _, _
aglutynacja: fakultatywna: jeślim, jeśliś, jeśliśmy, jeśliście
korelat: fakultatywny: to: jeśli _, to _
ograniczenia zakresu użycia: nie: Cz. _{t. rozk.}
szyk: zmienny: pozycja centralna lub początkowa względem obu członówstała antepozycja względem wprowadzanego członu

Informacja normatywna

stawia się przecinek między zdaniami składowymi

3. jeśli czegoś brakuje, to sensu

Definicja

stan rzeczy, o którym mowa, nie musi być prawdą w odniesieniu do tego, o czym mowa, ale gdy ten stan rzeczy jest prawdziwy, to tylko w odniesieniu do tej, a nie innej kwestii wskazanej przez mówiącego

Noty o użyciu

komentarz do całych struktur tematyczno-rematycznych

Warianty

rzadziej jeżeli

Kategoria znaczeniowa

wykładnik warunku

Relacje znaczeniowe

(quasi)synonimy:

jeśliby, jeżeliby

Cytaty

	Jeśli mieli do mnie żal, to tylko o święcenie sztandarów. źródło: NKJP: Adam Michnik, Józef Tischner, Jacek Żakowski: Między Panem a Plebanem, 1995
	Jeśli czegoś naprawdę im brakowało, to spektakularnego sukcesu właśnie w Polsce. źródło: NKJP: Mariusz Urbanek: Kisielewscy: Jan August, Zygmunt, Stefan, Wacek, 2006
	Jeśli o nim mówią, to same niestworzone głupoty. źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Bóg zapłacz!, 2006
	Różnice zdań, jeśli się zaznaczały, dotyczyły tylko spraw drobniejszych, a nie węzłowych. źródło: NKJP: Teresa Torańska: Oni, 1997
	Dopiero teraz Zygmunt zrozumiał, że chyba popełnia błąd i że honor, jeśli w ogóle to była kwestia honoru, należało zostawić w spokoju. źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Czwarte niebo, 2003

Odmiana

część mowy: spójnik

podklasa: niewłaściwy

Składnia

_, jeśli _ jeśli _, _
aglutynacja: fakultatywna: jeślim, jeśliś, jeśliśmy, jeśliście
korelat: fakultatywny: to: jeśli _, to _
ograniczenia zakresu użycia: nie: Cz. _{t. rozk.}
szyk: zmienny: pozycja centralna lub początkowa względem obu członów stała antepozycja względem wprowadzanego członu

Informacja normatywna

stawia się przecinek między zdaniami składowymi

4. jeśli pan pozwoli, przejdę do rzeczy

Definicja

mówiący przerywa swoją wypowiedź, prosząc słuchającego o pozwolenie na zrobienie czegoś

Noty o użyciu

komentarz przyzdaniowy

Warianty

rzadziej jeżeli

Kategoria znaczeniowa

wykładnik warunku

Pragmatyka

stosowane jako zwrot grzecznościowy, zwłaszcza jeśli wolno, jeśli można - mówiący nie spodziewa się wtedy odpowiedzi

Cytaty

	- Tego nie wiem - odparł mężczyzna. - A jeśli można, to zapalę. źródło: NKJP: Andrzej Szczypiorski: Początek, 1990
	Co mnie spotka, jeśli na żadne pytania nie odpowiem? [...] Co wtedy? Jeśli wolno spytać? źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002
	- Co skłoniło panów do tej mrożącej krew w żyłach decyzji. - Krótko, jeśli pani redaktor pozwoli. Odpowiedzialność. źródło: NKJP: Juliusz Machulski: Seksmisja, 1983
	Widzę, że nie ma pani adwokata, jeśli mogę poradzić, to proponuję zgłosić się do sędziego rewidenta, na trzecim piętrze lub napisać skargę do samego prezesa Sądu. źródło: NKJP: Wiesława Maria Korczyńska: Wróć…, 2001

Odmiana

część mowy: spójnik

podklasa: niewłaściwy

Składnia

_:Zd.Nadrz., jeśli _:Zd.Podrz. jeśli _: Zd.Podrz., _: Zd.Nadrz. Zd.Podrz.: Czas. wolno, można, pozwolić lub inne wyrażające prośbę o zabranie głosu
korelat: fakultatywny: to: jeśli _, to _
ograniczenia zakresu użycia: nie: Cz. _{t. rozk.}
szyk: zmienny: pozycja centralna lub początkowa względem obu członówstała antepozycja względem wprowadzanego członu

Informacja normatywna

stawia się przecinek między zdaniami składowymi

5. lubi mnie, jeśli przyszedł

Definicja

nadawca przypuszcza, że stan rzeczy, o którym mowa, jest skutkiem nazwanego przez niego warunku

Noty o użyciu

komentarz do całych struktur tematyczno-rematycznych

Warianty

rzadziej jeżeli

Kategoria znaczeniowa

wykładnik warunku

Relacje znaczeniowe

(quasi)synonimy:

jak II, skoro I

Cytaty

Jeśli się zabił, widać nie miał wiary i sam postawił siebie poza Kościołem, więc również poza prawem do kościelnego cmentarza.

źródło: NKJP: Adam Michnik, Józef Tischner, Jacek Żakowski: Między Panem a Plebanem, 1995

Twoja matka [...] nie rozumie świąt bez wielkich wydatków. Nic ma to żadnego sensu, jeśli się już miesiąc temu sprawiało tak huczne przyjęcie.

źródło: NKJP: Jan Parandowski: Niebo w płomieniach, 1988

Odmiana

część mowy: spójnik

podklasa: niewłaściwy

Składnia

_, jeśli _ jeśli _, _
aglutynacja: fakultatywna: jeślim, jeśliś, jeśliśmy, jeśliście
korelat: fakultatywny: to: jeśli _, to _
ograniczenia zakresu użycia: nie: Cz. _{t. rozk.}
szyk: zmienny: pozycja centralna lub początkowa względem obu członów stała antepozycja względem wprowadzanego członu

Informacja normatywna

stawia się przecinek między zdaniami składowymi

Frazeologizmy

_, jeśli nie _
jeśli chodzi o
jeśli idzie o
jeśli łaska

Przysłowia

Jeśli / Jak nie potrafisz, nie pchaj się na afisz
Jeśli / Jeżeli / Kiedy /Skoro wejdziesz między wrony, musisz krakać tak jak / jak i one
Jeśli wejdziesz między wrony
Kiedy / Jeśli wlazłeś między wrony, musisz krakać jak i one

Data ostatniej modyfikacji: 28.03.2019