Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *kъdy
1. równoczesność
Definicja
Noty o użyciu
1) komentarz do całych struktur tematyczno-rematycznych
2) formy gdybym, gdybyś itd. są nacechowane archaicznie
Kategoria znaczeniowa
wykładnik lokalizacji w czasie
Relacje znaczeniowe
| (quasi)synonimy: | jak II, kiedy I, podczas gdy, skoro I, w miarę |
Cytaty
|
Siedział więc i delektował się dymem cygara, gdy nagle za ścianą zadźwięczał telefon. źródło: NKJP: Andrzej Szczypiorski: Początek, 1990 |
|
|
Muzyka. Lubię słuchać, kiedy maluję, a także wtedy, gdy mam wolny czas. źródło: NKJP: Barbara Ziembicka: Najprostszą drogą. Rozmowy z artystami, 1998 |
|
|
Nie wiem, ile godzin przeszło, gdyśmy tam bawili. źródło: NKJP: Jacek Bocheński: Tabu, 1965 |
|
|
Gdy weszła Maryna z herbatą, zerwał się, żeby wziąć od niej tacę. źródło: NKJP: Stanisław Dygat: Jezioro Bodeńskie, 1995 |
|
|
Gdy Ameryka śpi, to Azja pracuje, i odwrotnie. źródło: NKJP: Łukasz Bąk: Dolina krzemowa jest w Polsce, Ozon, 2005 |
Odmiana
część mowy: spójnik
podklasa: niewłaściwy
Składnia
| _: Zd.Nadrz., gdy _: Zd.Podrz. Gdy _Zd.Podrz., _: Zd.Nadrz. w Zd.Podrz.: Cz. t. ozn. |
||
| aglutynacja: fakultatywna: gdym, gdyś, gdyśmy, gdyście | ||
| korelat: fakultatywny: to: gdy _, to _ | ||
| szyk: zmienny: pozycja centralna lub początkowa względem obu członów stała antepozycja względem wprowadzanego członu |
Informacja normatywna
stawia się przecinek między zdaniami składowymi
2. warunek
Definicja
Noty o użyciu
komentarz do całych struktur tematyczno-rematycznych
Kategoria znaczeniowa
wykładnik warunku
Cytaty
|
Ustępują mu wszyscy pierwszeństwa w kolejce po zupę, pierwszemu podsuwają dzbanek z kawą, a nawet nie podnoszą głosu w rannych dyskusjach, gdy jest innego zdania, będąc raczej skłonnymi do przyznawania mu we wszystkim słuszności. źródło: NKJP: Stanisław Dygat: Jezioro Bodeńskie, 1995 |
|
|
Scena wyznaczona przez pięć ścian. […] Wszystkie określenia „na prawo”, „na lewo”, gdy patrzymy od strony widowni. źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Teatr 1, 1995 |
|
|
Nie odchodź, Mirello. Lubię, gdy przy mnie stoisz. źródło: NKJP: Krystyna Boglar: Zobaczysz, że pewnego dnia…, 1996 |
|
|
Gdy się wybiera absurd, to w perspektywie staje również absurdalna śmierć. źródło: NKJP: Józef Tischner: Świat ludzkiej nadziei. Wybór szkiców filozoficznych 1966-1975, 1992 |
|
|
Gdy zachodziło jakieś wydarzenie, które go poruszało, dzielił się czasem ze mną swoimi przemyśleniami. źródło: NKJP: Teresa Torańska: Oni, 1997 |
Odmiana
część mowy: spójnik
podklasa: niewłaściwy
Składnia
| _: Zd.Nadrz., gdy _: Zd.Podrz. Gdy _Zd.Podrz., _: Zd.Nadrz. w Zd.Podrz.: Cz. t. ozn. |
||
| korelat: fakultatywny: to: gdy _, to _ | ||
| szyk: zmienny: pozycja centralna lub początkowa względem obu członów stała antepozycja względem wprowadzanego członu |
Informacja normatywna
stawia się przecinek między zdaniami składowymi
3. przeciwstawienie
Definicja
Noty o użyciu
1) komentarz do całych struktur tematyczno-rematycznych
2) na słowo/frazę występujące po gdy pada akcent zdaniowy w tym zdaniu składowym, drugi akcent pada na przeciwstawne mu słowo / przeciwstawną frazę w drugim zdaniu
Kategoria znaczeniowa
wykładnik przeciwstawienia
Relacje znaczeniowe
| (quasi)synonimy: | podczas gdy |
Cytaty
|
Tych różnic było więcej. Gdy Jan Paweł II mówił o prawosławiu jako o Kościele siostrzanym, Ratzinger otwarcie kwestionował znaczenie tego terminu. źródło: NKJP: Tomasz P. Perlikowski: Skromny pracownik Winnicy, Ozon, 2005 |
|
|
Gdy ja zajmowałam się zupkami i przeziębieniami, moje koleżanki i koledzy uczyli się obsługi komputerów, najnowszych programów, Internetu, robili studia podyplomowe. źródło: NKJP: Barbara Antonowicz-Wlazińska: Klucze do twojego wnętrza, 2001 |
|
|
Gdy w tym czasie na Węgrzech można było dostać piętnaście gatunków kawy i japoński sprzęt RTV - w Polsce brakowało wszystkiego: permanentnie mięsa i wędlin, okresowo nabiału, owoców i warzyw, nawet chleba. źródło: KJ PWN: Polityka, 2004 |
|
|
Chory w głębokiej depresji nie ma nawet sił mówić o sobie, a tym bardziej analizować przeszłości, ciężko mu wydobyć nieraz z siebie słowo, nie wierzy perswazjom lekarza, który jest człowiekiem z innego świata, świata jasności, gdy on sam tkwi w głębokiej ciemności. źródło: NKJP: Antoni Kępiński: Melancholia, 1996 |
Odmiana
część mowy: spójnik
podklasa: niewłaściwy
Składnia
| Gdy _: Zd.Podrz., _: Zd.Nadrz. _: Zd.Nadrz., gdy _: Zd.Podrz. w Zd.Podrz.: Cz. t. ozn. |
||
| korelat: fakultatywny: to: gdy _, to _ | ||
| szyk: zmienny: pozycja centralna lub początkowa względem obu członów stała antepozycja względem wprowadzanego członu |
Informacja normatywna
stawia się przecinek między zdaniami składowymi