Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *svętyńi (ż) 'świętość' > 'przedmiot święty lub miejsce święte'
Od: psł. przymiotnika *svętъ (zob. święty), z przyrostkiem *-yńi.
1. budowla
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół miejsca i instytucje związane z religią i kościołem
CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo rodzaje budowli i ich cechy
Połączenia
- dorycka; barokowa, gotycka, romańska; antyczna, starożytna; buddyjska, chrześcijańska, ewangelicka, katolicka, protestancka...; pogańska; egipska, grecka...; drewniana, murowana; dawna; monumentalna, okazała, ogromna świątynia; świątynia klasztorna; parafialna; Świątynia Jerozolimska
- świątynia Afrodyty, Apollina, Jowisza..., jakiegoś boga, jakiejś bogini, Słońca, Swarożyca; Majów, Salomona
- świątynia z kamienia, z jakiegoś okresu, z V wieku
- dostojnicy, kapłan, sługa; architektura; bryła; resztki, ruiny; bramy, drzwi, wrota; dach, okna; fasada, fronton, mury, posadzka, sklepienie, ściany; próg, stopnie; przedsionek; dziedziniec, kolumnada, kolumny, krużganki; kopuła, wieża; część, wnętrze; skarbiec; budowa; budowniczowie; okolice, teren; wystrój; w głąb; ze szczytu świątyni
- świątynia stoi gdzieś
- budować, odbudować, wybudować, wznieść/wznosić, zbudować; burzyć, niszczyć, zburzyć; odnowić/odnawiać; ograbić, podpalić, zbezcześcić; obejrzeć, odwiedzić/odwiedzać, zobaczyć, zwiedzić/zwiedzać; konsekrować, poświęcać; dekorować; otaczać opuszczać świątynię
Cytaty
|
Jak zwykle przed buddyjskimi świątyniami, na prawo od bramy stał wielki bęben modlitewny, którego walec pokrywały święte formuły. źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tajemnicza wyprawa Tomka, 1996 |
|
|
W ciemnym wąwozie o kilkadziesiąt metrów poniżej nas bielały kolumnady starożytnej świątyni. źródło: NKJP: Marian Brandys: Śladami Stasia i Nel, 1961 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | świątynia |
świątynie |
|
| D. | świątyni |
świątyń |
|
| C. | świątyni |
świątyniom |
|
| B. | świątynię |
świątynie |
|
| N. | świątynią |
świątyniami |
|
| Ms. | świątyni |
świątyniach |
|
| W. | świątynio |
świątynie |
2. kościół
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół miejsca i instytucje związane z religią i kościołem
Połączenia
- Świątynia Opatrzności Bożej
Cytaty
|
Składając hołd Kalwarii, w obecności pielgrzymów nazwał świątynię bazyliką. Zaraz zdał sobie sprawę, że nie każdy kościół może nosić to miano. I że to słowo w ustach Papieża ma swoją wagę. źródło: NKJP: Paweł Zuchniewicz: Jan Paweł II: „Będę szedł naprzód”. Powieść biograficzna, 2009 |
|
|
W 1473 roku konsekrowano świątynię pod wezwaniem Ducha Świętego. Ołtarz główny, jeden z najcenniejszych zabytków wnętrza kościoła, pochodzi z 1693 roku. źródło: NKJP: Srebrny jubileusz bazyliki, Życie Podkarpackie, 2008-09-01 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | świątynia |
świątynie |
|
| D. | świątyni |
świątyń |
|
| C. | świątyni |
świątyniom |
|
| B. | świątynię |
świątynie |
|
| N. | świątynią |
świątyniami |
|
| Ms. | świątyni |
świątyniach |
|
| W. | świątynio |
świątynie |
3. sztuki
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie prawdy i wartości życiowe
Połączenia
- świątynia filmu, nauki, sztuki, wiedzy; handlu, konsumpcji, luksusu; miłości
Cytaty
|
Wspaniałe to malarstwo liczy około 29 tysięcy lat - powstało w epoce kamiennej, stworzone przez anonimowych mistrzów. Toż to galeria obrazów o wielkim rozmachu kompozycyjnym, pomyślana jako świątynia sztuki o rozmiarach znacznie większych niż Louvre [...]. źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Lapidarium I-III, 2008 |
|
|
Nauczona, że teatr jest miejscem poważnej sztuki, niemal świątynią, po raz pierwszy zobaczyła świątynię filmu - łódzką wytwórnię filmową. źródło: NKJP: Elżbieta Baniewicz: Anna Dymna - ona to ja, 1997 |
|
|
Tytułowe pasaże, okryte szklanymi dachami ulice handlowe, były zaś pierwszymi świątyniami konsumpcji, miejscem ostentacyjnego zaspokajania materialnych potrzeb szybko bogacącej się burżuazji. źródło: NKJP: Edwin Bendyk: Miłość, wojna, rewolucja. Szkice na czas kryzysu, 2009 |
|
|
Mężczyźni w supermarketach, o ile przyprowadziły ich żony, zwykle zajmują się dzieckiem, podczas gdy one starają się pobuszować. Poprzyglądajcie się zresztą sami, kiedy następnym razem znajdziecie się w jakiejś świątyni handlu. źródło: NKJP: Tomasz Szlendak: Leniwe maskotki rekiny na smyczy, 2005 |
|
|
Był koniec lat osiemdziesiątych i dla mnie Barcelona stanowiła świątynię luksusu, elegancki świat w pigułce. źródło: NKJP: Artur Górski: Magia „Sacro Arsenale”, 2006 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | świątynia |
świątynie |
|
| D. | świątyni |
świątyń |
|
| C. | świątyni |
świątyniom |
|
| B. | świątynię |
świątynie |
|
| N. | świątynią |
świątyniami |
|
| Ms. | świątyni |
świątyniach |
|
| W. | świątynio |
świątynie |
Składnia
|
+ | świątynia | + |
(CZEGO)
|