UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

jasny

Chronologizacja

1424, SStp

Pochodzenie

psł. *ĕsnъ

1. płomień

Definicja

widoczny dla obserwatora jako mocno świecący

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Połączenia

  • jasny blask, błysk; słup, snop, strumień światła; płomień; księżyc, meteor; jasna aureola; łuna; poświata księżyca, smuga światła; lampa, latarnia; gwiazda, kometa, tarcza księżyca; jasne światło; oświetlenie; słońce
  • oślepiająco jasny

Cytaty

Wewnątrz paliły się jasne światła i na dworze wydawało się bardzo ciemno. Ale po chwili oczy się przyzwyczaiły.

źródło: KWSJP: Jarosław Iwaszkiewicz: Sława i chwała, 1962

[...] to Syriusz, najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze „Canis Maioris”, czyli no - Gubrynowicz? - tak, „Psa Wielkiego”.

źródło: KWSJP: Witold Szołginia: Dom pod Żelaznym Lwem, 1989

W jasnym blasku słońca wirują płatki drobniutkiego śniegu ze szczytów South Georgii.

źródło: KWSJP: Lesław Furmaga: Lot Pingwina, 1983

Jasna tarcza księżyca rozświetlała czarodziejskim blaskiem noc, kiedy baj Petko ruszył ku domowi, prowadzony pod rękę przez pijanego rejestratora.

źródło: KWSJP: Gorące południe. Opowiadania bułgarskie 1960-1966, 1967

[...] wyjął czarną kaszmirową chustkę z frędzlami. Osłonił nią wiszącą lampę. Zrobiło się ciemniej, tylko na środek izby austerii padał jasny słup światła.

źródło: KWSJP: Julian Stryjkowski: Austeria, 1966

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. jasny
jasny
jasny
jasne
jasna
D. jasnego
jasnego
jasnego
jasnego
jasnej
C. jasnemu
jasnemu
jasnemu
jasnemu
jasnej
B. jasnego
jasnego
jasny
jasne
jasną
N. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
jasną
Ms. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
jasnej
W. jasny
jasny
jasny
jasne
jasna
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. jaśni
jaśni
jasne
jasne
D. jasnych
jasnych
jasnych
jasnych
C. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
B. jasnych
jasnych
jasnych
jasne
N. jasnymi
jasnymi
jasnymi
jasnymi
Ms. jasnych
jasnych
jasnych
jasnych
W. jaśni
jaśni
jasne
jasne

Stopień wyższy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. jaśniejszy
jaśniejszy
jaśniejszy
jaśniejsze
jaśniejsza
D. jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszej
C. jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszej
B. jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszy
jaśniejsze
jaśniejszą
N. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszą
Ms. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. jaśniejsi
jaśniejsi
jaśniejsze
jaśniejsze
D. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
C. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
B. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejsze
N. jaśniejszymi
jaśniejszymi
jaśniejszymi
jaśniejszymi
Ms. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych

Składnia

bez ograniczeń + jasny + bez ograniczeń
szyk: neutralny

2. pokój

Definicja

taki, w którym jest dużo światła

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Relacje znaczeniowe

synonimy:  widny
antonimy:  ciemny

Połączenia

  • jasny dzień, poranek; dom, lokal, pokój, salon; jasna noc; łazienka, sala; jasne popołudnie; miejsce, pomieszczenie
  • jasny i chłodny; jasny i ciepły; jasny i pogodny; jasny i słoneczny; jasny i świetlisty

Cytaty

Skończył śniadanie i wyszedł z domu. Poszedł piechotą, bo dzień był jasny i pogodny [...].

źródło: KWSJP: Kathryn Johnston Noyes: Drabina Jakubowa, 1969

Wjechali do małego, górskiego, rozłożonego na stokach miasteczka Tyniszte.[...] Była jasna, księżycowa noc.

źródło: KWSJP: Jaroslav Dietl: Szpital na peryferiach, 1991

W tej podziemnej latrynie jedno pomieszczenie wydawało się lepiej zachowane, bardziej czyste, może dlatego, że jasne, oświetlone światłem wpadającym przez dwa przyziemne okna.

źródło: KWSJP: Tadeusz Hołuj: Raj, 1972

Janusz zauważył, że na polu to tu, to ówdzie w pewnym oddaleniu od armat powstawały małe obłoczki kurzu [...]. Obłoczki te trwały krótko i gasły natychmiast w jasnym, cichym poranku.

źródło: KWSJP: Jarosław Iwaszkiewicz: Sława i chwała, 1962

Znaleźli się w niedużym pokoiku, gwałtownie kontrastującym z szarością korytarza: kolorowym i jasnym, pełnym półek z książkami.

źródło: KWSJP: Aleksander Minkowski: Czterdziestu na górze, 1961

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. jasny
jasny
jasny
jasne
jasna
D. jasnego
jasnego
jasnego
jasnego
jasnej
C. jasnemu
jasnemu
jasnemu
jasnemu
jasnej
B. jasnego
jasnego
jasny
jasne
jasną
N. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
jasną
Ms. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
jasnej
W. jasny
jasny
jasny
jasne
jasna
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. jaśni
jaśni
jasne
jasne
D. jasnych
jasnych
jasnych
jasnych
C. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
B. jasnych
jasnych
jasnych
jasne
N. jasnymi
jasnymi
jasnymi
jasnymi
Ms. jasnych
jasnych
jasnych
jasnych
W. jaśni
jaśni
jasne
jasne

Stopień wyższy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. jaśniejszy
jaśniejszy
jaśniejszy
jaśniejsze
jaśniejsza
D. jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszej
C. jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszej
B. jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszy
jaśniejsze
jaśniejszą
N. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszą
Ms. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. jaśniejsi
jaśniejsi
jaśniejsze
jaśniejsze
D. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
C. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
B. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejsze
N. jaśniejszymi
jaśniejszymi
jaśniejszymi
jaśniejszymi
Ms. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych

Składnia

bez ograniczeń + jasny + bez ograniczeń
szyk: neutralny

3. kolor

Definicja

mający mało intensywny odcień

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Relacje znaczeniowe

antonimy:  ciemny

Połączenia

  • jasny kolor, koloryt, odcień, ton; blond, błękit, brąz, turkus...; jasna barwa, kolorystyka, tonacja; czerwień, szarość, zieleń...

Cytaty

[...] groźny, czarny od chmur horyzont staje naprzeciw maski silnika, przechyla się jak ramię wagi, pędzi po łuku zakrętu, zmienia barwę na jasny błękit.

źródło: KWSJP: Janusz Meissner: Wiatr w podeszwach, 1976

Lekki koloryt, o zestawieniu barw jasnych: białoniebieskiej, żółtej, ochry, różowej, szarej i zielonej, z przewagą lila, modeluje mocno ukształtowane bryły.

źródło: KWSJP: Janina Kłosińska: Sztuka bizantyńska, 1975

Królowa siedziała przed wielkim lustrem weneckim, okryta białą osłoną, a jedna z jej ulubionych dworek, Bośniaczka Miła, czesała jej długie, o barwie jasnego złota włosy.

źródło: KWSJP: Stefan M. Kuczyński: Litwin i Andegawenka, 1977

Miała ufarbowane na jasny blond włosy i tuż przy skórze widać było ciemniejsze odrosty.

źródło: KWSJP: Maria Nurowska: Po tamtej stronie śmierć, 1977

Samica na ogół posiada ubarwienie jednostajne i utrzymane w jasnym odcieniu, przeważnie oliwkowozielonym na grzbiecie, żółtym zaś na brzuchu, wzdłuż którego biegnie różowy lub bladoczerwony pasek.

źródło: KWSJP: Włodzimierz Juszczak: Traszki, 1967

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. jasny
jasny
jasny
jasne
jasna
D. jasnego
jasnego
jasnego
jasnego
jasnej
C. jasnemu
jasnemu
jasnemu
jasnemu
jasnej
B. jasnego
jasnego
jasny
jasne
jasną
N. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
jasną
Ms. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
jasnej
W. jasny
jasny
jasny
jasne
jasna
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. jaśni
jaśni
jasne
jasne
D. jasnych
jasnych
jasnych
jasnych
C. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
B. jasnych
jasnych
jasnych
jasne
N. jasnymi
jasnymi
jasnymi
jasnymi
Ms. jasnych
jasnych
jasnych
jasnych
W. jaśni
jaśni
jasne
jasne

Stopień wyższy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. jaśniejszy
jaśniejszy
jaśniejszy
jaśniejsze
jaśniejsza
D. jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszej
C. jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszej
B. jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszy
jaśniejsze
jaśniejszą
N. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszą
Ms. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. jaśniejsi
jaśniejsi
jaśniejsze
jaśniejsze
D. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
C. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
B. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejsze
N. jaśniejszymi
jaśniejszymi
jaśniejszymi
jaśniejszymi
Ms. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych

Składnia

bez ograniczeń + jasny + bez ograniczeń
szyk: neutralny

4. garnitur

Definicja

mający kolor o niskim nasyceniu barwą

Noty o użyciu

Wyraz używany często w znaczeniu rzeczownikowym 'jasne piwo', np. duże jasne, jasne pełne.

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Relacje znaczeniowe

antonimy:  ciemny

Połączenia

  • jasny blondyn, szatyn; garnitur, płaszcz, strój; podkład; miód; samochód; kamień; dym, obłok; jasna blondynka; szatynka; bluzka, koszula, marynarka, sukienka; pomadka; tapicerka, zasłona; cegła; krew; plama; jasne pieczywo, piwo; drewno, drzewo; niebo; tło; jasne brwi, kosmyki, loki, oczy, pukle, rzęsy, wąsy, wąsiki, włosy

Cytaty

Ubrany był w wymięty jasny garnitur, na nogach miał nowe, lecz od dawna nie czyszczone buty.

źródło: KWSJP: Gorące południe. Opowiadania bułgarskie 1960-1966, 1967

Przez tę szczelinę patrzyło na mnie białe ciało ojca; nad koszulą była głowa, właściwie jej tył, i te jasne ryżawe włosy, uformowane przez wysychający pot w długie, przyklejone do skóry kosmyki [...].

źródło: KWSJP: Julian Kawalec: Ukraść brata. Oset, 1985

Zdumionym spojrzeniem chłonęła ten tak odmienny od brudnego korytarza widok czystego i niemal gustownie urządzonego gabinetu, zapełnionego jasnymi meblami.

źródło: KWSJP: Ervin Lázár: Biały tygrs, 1974

Anda pochwyciła jeden z kieliszków, napełniony jasnym, musującym płynem, i wychyliła go szybko.

źródło: KWSJP: Maria Krüger: Godzina pąsowej róży, 1960

Twarz, drobna i szczupła, zmieniła wygląd, wargi pociągnięte były bardzo jasną pomadką, sztuczne rzęsy rzucały cień na oczy.

źródło: KWSJP: Tadeusz Hołuj: Raj, 1972

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. jasny
jasny
jasny
jasne
jasna
D. jasnego
jasnego
jasnego
jasnego
jasnej
C. jasnemu
jasnemu
jasnemu
jasnemu
jasnej
B. jasnego
jasnego
jasny
jasne
jasną
N. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
jasną
Ms. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
jasnej
W. jasny
jasny
jasny
jasne
jasna
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. jaśni
jaśni
jasne
jasne
D. jasnych
jasnych
jasnych
jasnych
C. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
B. jasnych
jasnych
jasnych
jasne
N. jasnymi
jasnymi
jasnymi
jasnymi
Ms. jasnych
jasnych
jasnych
jasnych
W. jaśni
jaśni
jasne
jasne

Stopień wyższy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. jaśniejszy
jaśniejszy
jaśniejszy
jaśniejsze
jaśniejsza
D. jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszej
C. jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszej
B. jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszy
jaśniejsze
jaśniejszą
N. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszą
Ms. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. jaśniejsi
jaśniejsi
jaśniejsze
jaśniejsze
D. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
C. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
B. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejsze
N. jaśniejszymi
jaśniejszymi
jaśniejszymi
jaśniejszymi
Ms. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych

Składnia

bez ograniczeń + jasny + bez ograniczeń
szyk: neutralny

5. karnacja

Definicja

o skórze człowieka: blady i nieopalony

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd

Relacje znaczeniowe

synonimy:  blady
antonimy:  ciemny

Połączenia

  • jasna cera, karnacja, skóra, twarz; jasne dłonie

Cytaty

Obie były szczupłe, lekkie, ciemnowłose, obie śmiały się białymi zębami i całą twarzą, tyle że Teresa miała siwe oczy i bardzo jasną cerę [...].

źródło: KWSJP: Anna Glińska: Powrót do Santa Cruz, 1972

Opalanie bez umiaru jest szkodliwe i to nie tylko dla osób o jasnej karnacji skóry.

źródło: KWSJP: Grażyna Berke-Nowak: Pogoda a zdrowie, 1998

Gail bynajmniej nie była piękna, ale niewątpliwie miała wdzięk i jasną skórę.

źródło: KWSJP: Kathryn Johnston Noyes: Drabina Jakubowa, 1969

Na jasnej twarzy miała dużo piegów. Miała zielono-szare oczy.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. jasny
jasny
jasny
jasne
jasna
D. jasnego
jasnego
jasnego
jasnego
jasnej
C. jasnemu
jasnemu
jasnemu
jasnemu
jasnej
B. jasnego
jasnego
jasny
jasne
jasną
N. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
jasną
Ms. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
jasnej
W. jasny
jasny
jasny
jasne
jasna
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. jaśni
jaśni
jasne
jasne
D. jasnych
jasnych
jasnych
jasnych
C. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
B. jasnych
jasnych
jasnych
jasne
N. jasnymi
jasnymi
jasnymi
jasnymi
Ms. jasnych
jasnych
jasnych
jasnych
W. jaśni
jaśni
jasne
jasne

Stopień wyższy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. jaśniejszy
jaśniejszy
jaśniejszy
jaśniejsze
jaśniejsza
D. jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszej
C. jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszej
B. jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszy
jaśniejsze
jaśniejszą
N. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszą
Ms. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. jaśniejsi
jaśniejsi
jaśniejsze
jaśniejsze
D. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
C. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
B. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejsze
N. jaśniejszymi
jaśniejszymi
jaśniejszymi
jaśniejszymi
Ms. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych

Składnia

bez ograniczeń + jasny + bez ograniczeń
szyk: neutralny

6. głos

Definicja

mający czystą i dźwięczną barwę dźwięku

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Połączenia

  • jasny dźwięk, głos, głosik; jasne brzmienie

Cytaty

- Dlaczego mówisz, że sytuacja cię przerasta? - drążył Bobcio swym jasnym i czystym głosikiem.

źródło: KWSJP: Małgorzata Musierowicz: Szósta klepka, 1977

Wiatr poruszał wisiorkami staroświeckiego żyrandola, szkło potrącając o siebie wydawało jasny, kryształowy dźwięk.

źródło: KWSJP: Maria Klimas-Błachutowa: Skandal w niebie, 1969

Charakteryzuje je jasne brzmienie i stosunkowo duża wytrzymałość na uszkodzenia. Są to idealne talerze dla początkujących perkusistów [...].

źródło: Internet

Julian wszedł na trybunę zbudowaną z kamieni. Przemówił głosem jasnym i zdecydowanym, krótko i zwięźle.

źródło: KWSJP: Aleksander Krawczuk: Julian Apostata, 1987

Piękny, jasny dźwięk jakby pękniętej struny rozległ się nad ich głowami.

źródło: KWSJP: Jarosław Iwaszkiewicz: Sława i chwała, 1962

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. jasny
jasny
jasny
jasne
jasna
D. jasnego
jasnego
jasnego
jasnego
jasnej
C. jasnemu
jasnemu
jasnemu
jasnemu
jasnej
B. jasnego
jasnego
jasny
jasne
jasną
N. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
jasną
Ms. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
jasnej
W. jasny
jasny
jasny
jasne
jasna
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. jaśni
jaśni
jasne
jasne
D. jasnych
jasnych
jasnych
jasnych
C. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
B. jasnych
jasnych
jasnych
jasne
N. jasnymi
jasnymi
jasnymi
jasnymi
Ms. jasnych
jasnych
jasnych
jasnych
W. jaśni
jaśni
jasne
jasne

Stopień wyższy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. jaśniejszy
jaśniejszy
jaśniejszy
jaśniejsze
jaśniejsza
D. jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszej
C. jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszej
B. jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszy
jaśniejsze
jaśniejszą
N. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszą
Ms. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. jaśniejsi
jaśniejsi
jaśniejsze
jaśniejsze
D. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
C. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
B. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejsze
N. jaśniejszymi
jaśniejszymi
jaśniejszymi
jaśniejszymi
Ms. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych

Składnia

bez ograniczeń + jasny + bez ograniczeń
szyk: neutralny

7. okres

Definicja

dobry i szczęśliwy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

antonimy:  ciemny, czarny I

Połączenia

  • jasny dzień, moment, punkt; jasna chwila, przyszłość; karta; strona; dola; jasne życie; jasne lata

Cytaty

- Chcesz, żebym cię kochała? - Chcę! - pisnąłem z całym przekonaniem i chwyciłem jej rękę. Przyszłość wydała mi się jasna i pełna rozkosznych niespodzianek.

źródło: KWSJP: Jerzy Stefan Stawiński: Smutnych losów, 1986

Dlatego też, cofając się pamięcią o ćwierć wieku, stajemy właśnie przed owym jasnym punktem życiorysu baja Petka, kiedy to nasz bohater po długiej wędrówce przez męki życia usadowił się wreszcie godnie na mysiej skórze archiwisty.

źródło: KWSJP: Gorące południe. Opowiadania bułgarskie 1960-1966, 1967

A was - modlił się - co oddaliście dziś życie za cześć Rzymu, niech Bóg bogów wynagrodzi dolą jaśniejszą na świecie innym.

źródło: KWSJP: Teodor Jeske-Choiński: Gasnące słońce, 1958

Nastrój zmienił się w jednej chwili. Już przedtem zresztą wypito sporo nalewek i wina. Świat wydawał się wszystkim jasny i promieniejący radosną nadzieją.

źródło: KWSJP: Stanisław Rembek: Ballada o wzgardliwym wisielcu, 1977

Rozpisałam się o tych młodzieńczych, szkolnych, jasnych latach dlatego tak obszernie, że wszystko, co wtedy poznałam, zrozumiałam i wzięłam w siebie, zostało na zawsze i kierowało tą igłą magnesową mojego ducha, jaką jest sumienie i świadomość ułatwiająca wybór drogi i postawy.

źródło: KWSJP: Zofia Solarzowa: Mój pamiętnik, 1985

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. jasny
jasny
jasny
jasne
jasna
D. jasnego
jasnego
jasnego
jasnego
jasnej
C. jasnemu
jasnemu
jasnemu
jasnemu
jasnej
B. jasnego
jasnego
jasny
jasne
jasną
N. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
jasną
Ms. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
jasnej
W. jasny
jasny
jasny
jasne
jasna
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. jaśni
jaśni
jasne
jasne
D. jasnych
jasnych
jasnych
jasnych
C. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
B. jasnych
jasnych
jasnych
jasne
N. jasnymi
jasnymi
jasnymi
jasnymi
Ms. jasnych
jasnych
jasnych
jasnych
W. jaśni
jaśni
jasne
jasne

Stopień wyższy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. jaśniejszy
jaśniejszy
jaśniejszy
jaśniejsze
jaśniejsza
D. jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszej
C. jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszej
B. jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszy
jaśniejsze
jaśniejszą
N. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszą
Ms. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. jaśniejsi
jaśniejsi
jaśniejsze
jaśniejsze
D. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
C. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
B. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejsze
N. jaśniejszymi
jaśniejszymi
jaśniejszymi
jaśniejszymi
Ms. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych

Składnia

bez ograniczeń + jasny + bez ograniczeń
szyk: neutralny

8. uśmiech

Definicja

wskazujący na pozytywne nastawienie i pogodne usposobienie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Połączenia

  • jasny uśmiech; jasna twarz; jasne oblicze; spojrzenie, wejrzenie
  • jasny i pogodny

Cytaty

Znachorka przychodziła jeszcze kilka razy. Wchodziła do izby z jasną, promienną twarzą, z dobrocią w oczach.

źródło: KWSJP: Jewhen Hucało: Domowe ognisko, 1978

Byliśmy zupełnie sami w pustym mieszkaniu, mogłem ją udusić, gdyby mi to wpadło do głowy. Ale w jasnym spojrzeniu Bistry nie dostrzegłem ani cienia obawy.

źródło: KWSJP: Gorące południe. Opowiadania bułgarskie 1960-1966, 1967

[...] a potem... wziął mnie za żonę - dokończyła starowinka z tak jasnym uśmiechem, że jej pomarszczona twarz wygładziła się niemal zupełnie. [...] jej rozbłysłe oczy i ten uśmiech wyraźnie mówiły, że nie żałowała swego porwania z rodzinnego San Cristobal!

źródło: KWSJP: Kamil Giżycki: Listy z Archipelagu Salomona, 1969

[...] wielki książę musiał mieć na myśli nie tylko politykę i Tatarów, gdyż twarz mu się zmieniła, przybierając wyraz jasny i łagodny.

źródło: KWSJP: Stefan M. Kuczyński: Litwin i Andegawenka, 1977

Przyglądam się fotografii nowego szefa CIA. Wysokie czoło, jasne spojrzenie, zagadkowy uśmiech, całość - rzec by można - obiecująca.

źródło: KWSJP: Jerzy Bronisławski: Zanim przyjdą o świcie, 1969

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. jasny
jasny
jasny
jasne
jasna
D. jasnego
jasnego
jasnego
jasnego
jasnej
C. jasnemu
jasnemu
jasnemu
jasnemu
jasnej
B. jasnego
jasnego
jasny
jasne
jasną
N. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
jasną
Ms. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
jasnej
W. jasny
jasny
jasny
jasne
jasna
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. jaśni
jaśni
jasne
jasne
D. jasnych
jasnych
jasnych
jasnych
C. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
B. jasnych
jasnych
jasnych
jasne
N. jasnymi
jasnymi
jasnymi
jasnymi
Ms. jasnych
jasnych
jasnych
jasnych
W. jaśni
jaśni
jasne
jasne

Stopień wyższy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. jaśniejszy
jaśniejszy
jaśniejszy
jaśniejsze
jaśniejsza
D. jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszej
C. jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszej
B. jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszy
jaśniejsze
jaśniejszą
N. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszą
Ms. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. jaśniejsi
jaśniejsi
jaśniejsze
jaśniejsze
D. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
C. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
B. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejsze
N. jaśniejszymi
jaśniejszymi
jaśniejszymi
jaśniejszymi
Ms. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych

Składnia

bez ograniczeń + jasny + bez ograniczeń
szyk: neutralny

9. plan

Definicja

łatwy do zrozumienia i niebudzący wątpliwości

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:  prosty I, zrozumiały
antonimy:  ciemny, mętniacki, mętny

Połączenia

  • jasny cel; program; układ; wybór; sposób; pogląd, wniosek; obraz; wykład; język; jasna kwestia, sprawa, sytuacja; deklaracja; odpowiedź; ocena; jasne stanowisko; określenie, sformułowanie (celów, zasad...); jasne intencje, motywy, przyczyny; przepisy, reguły, wskazania, wytyczne, zasady; kryteria, oczekiwania, wyobrażenia; perspektywy; słowa
  • jasny jak dzień; jak słońce
  • jasny i bezsporny; jasny i czytelny; jasny i konkretny; jasny i oczywisty; jasny i przejrzysty; jasny i przystępny; jasny i zdecydowany
  • (coś) było, jest, stało się jasne
  • jasne, że..., jasne, dlaczego...,

Cytaty

[...] granice obowiązku powinny być sprecyzowane w ustawie w sposób jasny dla przeciętnego obywatela.

źródło: NKJP: Orzecznictwo Sądu Najwyższego, 2006-10-12

[...] z ust jego lał się niewyczerpany strumień urywanych, powikłanych, coraz to bardziej mętnych zdań: istotnie wiele z tego, co czuł, nie rozumiał, a jeszcze więcej chyba nie umiał przełożyć na jasne słowa.

źródło: KWSJP: Teodor Parnicki: Srebrne orły. Powieść historyczna, 1945

Miał w tym widać swój cel, który dopiero teraz staje się dla mnie jasny! Postanowił wytoczyć oskarżenie przeciwko tak cennemu człowiekowi jak Proboszcz!

źródło: KWSJP: Ryszard Lassota: Tajemnica, 1978

Było dla niego jasne, że rewolucja w Europie musi nadejść i że zmiecie ona jego i ludzi jego pokroju [...].

źródło: NKJP: (KAW): Dziewiętnastowieczne arcydzieło romantyzmu, Dziennik Zachodni, 2006-02-03

Na dzisiaj nie mamy budżetu i cały czas staramy się pozyskać sponsorów. Nawet tych najdrobniejszych. Moim zdaniem do świąt powinno być jasne, czy przystąpimy do rozgrywek.

źródło: NKJP: TOM: Skąd brać pieniądze?, Gazeta Poznańska, 2003-12-04

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. jasny
jasny
jasny
jasne
jasna
D. jasnego
jasnego
jasnego
jasnego
jasnej
C. jasnemu
jasnemu
jasnemu
jasnemu
jasnej
B. jasnego
jasnego
jasny
jasne
jasną
N. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
jasną
Ms. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
jasnej
W. jasny
jasny
jasny
jasne
jasna
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. jaśni
jaśni
jasne
jasne
D. jasnych
jasnych
jasnych
jasnych
C. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
B. jasnych
jasnych
jasnych
jasne
N. jasnymi
jasnymi
jasnymi
jasnymi
Ms. jasnych
jasnych
jasnych
jasnych
W. jaśni
jaśni
jasne
jasne

Stopień wyższy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. jaśniejszy
jaśniejszy
jaśniejszy
jaśniejsze
jaśniejsza
D. jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszej
C. jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszej
B. jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszy
jaśniejsze
jaśniejszą
N. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszą
Ms. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. jaśniejsi
jaśniejsi
jaśniejsze
jaśniejsze
D. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
C. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
B. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejsze
N. jaśniejszymi
jaśniejszymi
jaśniejszymi
jaśniejszymi
Ms. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych

Składnia

+ jasny +
(że ZDANIE | ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE) + (dla KOGO)
szyk: neutralny

10. umysł

Definicja

precyzyjny i logiczny

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka określenia człowieka ze względu na jego działalność intelektualną

Połączenia

  • jasny rozum, umysł; jasne myślenie

Cytaty

Jest w tym wyrachowanie ze strony rodziny, choć nie pozbawione zrozumienia i szacunku dla jasnego umysłu babki, ogarniającego swą troskliwością cały ród Lisków.

źródło: KWSJP: Władysław Dunarowski: Skazani na dożywocie, 1985

Słuchajcie uszyma rzeczy najlepszej i przyjmujcie jasnym rozumem wyznania, jakie odróżniają męża od żony, gdy przed chwilą wielkiego rozstrzygnięcia nawołujemy do tej nauki.

źródło: KWSJP: Andrzej Sarwa: Rzeczy ostateczne człowieka i świata: eschatologia Zaratusztrianizmu. 2005

Chciałem, żebyś był mądry. Żebyś miał jasny umysł. Zdolny do rzetelnego myślenia i działania.

źródło: KWSJP: Władysław Terlecki: Dwie głowy ptaka. Powrót z Carskiego Sioła, 1975

Sztuka prowadzenia sporów, czyli erystyka [...], może się opierać na argumentach rzetelnych intelektualnie albo na nierzetelnych sztuczkach, kryjących w sobie fałsz, na odwoływaniu się do czynników emocjonalnych, sprawiających, że przeciwnik przestaje być zdolny do jasnego myślenia [...].

źródło: KWSJP: Zygmunt Ziembiński: Logika praktyczna, 1958

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. jasny
jasny
jasny
jasne
jasna
D. jasnego
jasnego
jasnego
jasnego
jasnej
C. jasnemu
jasnemu
jasnemu
jasnemu
jasnej
B. jasnego
jasnego
jasny
jasne
jasną
N. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
jasną
Ms. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
jasnej
W. jasny
jasny
jasny
jasne
jasna
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. jaśni
jaśni
jasne
jasne
D. jasnych
jasnych
jasnych
jasnych
C. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
B. jasnych
jasnych
jasnych
jasne
N. jasnymi
jasnymi
jasnymi
jasnymi
Ms. jasnych
jasnych
jasnych
jasnych
W. jaśni
jaśni
jasne
jasne

Stopień wyższy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. jaśniejszy
jaśniejszy
jaśniejszy
jaśniejsze
jaśniejsza
D. jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszej
C. jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszemu
jaśniejszej
B. jaśniejszego
jaśniejszego
jaśniejszy
jaśniejsze
jaśniejszą
N. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszą
Ms. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. jaśniejsi
jaśniejsi
jaśniejsze
jaśniejsze
D. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
C. jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
jaśniejszym
B. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejsze
N. jaśniejszymi
jaśniejszymi
jaśniejszymi
jaśniejszymi
Ms. jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych
jaśniejszych

Składnia

bez ograniczeń + jasny + bez ograniczeń
szyk: neutralny

11. pan

Definicja

daw. 
możny i szlachetnie urodzony

Noty o użyciu

Wyraz używany dawniej w zwrotach grzecznościowych w stosunku do osoby postawionej wyżej w hierarchii społecznej i zwykle szlachetnie urodzonej.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Połączenia

  • jasny pan; jasna pani, panienka

Cytaty

[...] panna Emilia pozostawała z matką generałową w zażyłych stosunkach, w Poznańskiem czczono ją jako niesłychanie dobroczynną damę, szeptano o jej romantycznej miłości do doktora Karola Marcinkowskiego, ale gdzież plebejskiemu doktorowi do jasnej panienki!

źródło: KWSJP: Marek Ruszczyc: Potomkowie generała, 1985

Nim padła odpowiedź, ktoś wmieszał się do rozprawy. - Jakże to, jasny wielmożo? Mnieście dali przecie prawo pierwokupu!

źródło: KWSJP: Franciszek Fenikowski: Długie morze, 1963

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. jasny
jasny
jasny
jasne
jasna
D. jasnego
jasnego
jasnego
jasnego
jasnej
C. jasnemu
jasnemu
jasnemu
jasnemu
jasnej
B. jasnego
jasnego
jasny
jasne
jasną
N. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
jasną
Ms. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
jasnej
W. jasny
jasny
jasny
jasne
jasna
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. jaśni
jaśni
jasne
jasne
D. jasnych
jasnych
jasnych
jasnych
C. jasnym
jasnym
jasnym
jasnym
B. jasnych
jasnych
jasnych
jasne
N. jasnymi
jasnymi
jasnymi
jasnymi
Ms. jasnych
jasnych
jasnych
jasnych
W. jaśni
jaśni
jasne
jasne

Składnia

bez ograniczeń + jasny + bez ograniczeń
szyk: tylko prepozycja

Frazeologizmy

cholera jasna
cholewa jasna
coś spada na kogoś jak/niczym grom z jasnego nieba
coś spadło na kogoś jak/niczym grom z jasnego nieba
do cholery
do jasnej cholery
do jasnej anielki
do jasnej ciasnej
jasna strona mocy
jasny gwint
niech piorun trzaśnie kogoś/coś
niech jasny piorun strzeli kogoś/coś
niech szlag trafi kogoś/coś
niech jasny szlag trafi kogoś/coś
rzecz jasna
w różowych barwach
w jasnych kolorach
w jasnych barwach
Data ostatniej modyfikacji: 27.05.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj