UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

stanąć

Chronologizacja

XVI w., Bor

Pochodzenie

Wtórna postać czasownika nawiązująca do psł. kontynuantów *stati, *stanǫ 'stać, stanę'. Bezokolicznik oparty na temacie formy osobowej stan-ę

1. na nogach

Definicja

przyjąć pozycję pionową, opierając ciało na wyprostowanych nogach lub rękach

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Połączenia

stanąć bokiem, przodem, tyłem; półkolem
stanąć na baczność
stanąć na palcach,na rękach
stanąć przed lustrem
stanąć w drzwiach, w progu; w rozkroku

Cytaty

	Pomógł jej wstać. Przekopana w skamieniałej ziemi nora była na tyle wysoka, że mogli w niej stanąć wyprostowani. źródło: NKJP: Mariusz Kaszyński: Rytuał, 2008
	Był naprawdę duży. Nie jestem pewien, czy dałbym radę dosięgnąć jego barków, nawet gdybym stanął na palcach. źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004
	Pies niechętnie wbiegł na schody i stanął przy swoim panu, wciąż ujadając. źródło: NKJP: Tomasz Konatkowski: Wilcza wyspa, 2006
	Wtedy postąpiła tak: schyliła się i rozsznurowała trzewiki, i zzuła je. Stanęła bosymi nogami i poczuła pod stopami dotkliwy ucisk gołego, usianego kamyczkami i grudkami spalonej gliny gruntu. źródło: NKJP: Marian Pilot: Na odchodnym, 2002

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	stanę	staniemy
2 os.	staniesz	staniecie
3 os.	stanie	staną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłem +(e)m stanął	stanęłam +(e)m stanęła	stanęłom +(e)m stanęło	stanęliśmy +(e)śmy stanęli	stanęłyśmy +(e)śmy stanęły
2 os.	stanąłeś +(e)ś stanął	stanęłaś +(e)ś stanęła	stanęłoś +(e)ś stanęło	stanęliście +(e)ście stanęli	stanęłyście +(e)ście stanęły
3 os.	stanął	stanęła	stanęło	stanęli	stanęły

bezosobnik: stanięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		stańmy
2 os.	stań	stańcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłbym bym stanął	stanęłabym bym stanęła	stanęłobym bym stanęło	stanęlibyśmy byśmy stanęli	stanęłybyśmy byśmy stanęły
2 os.	stanąłbyś byś stanął	stanęłabyś byś stanęła	stanęłobyś byś stanęło	stanęlibyście byście stanęli	stanęłybyście byście stanęły
3 os.	stanąłby by stanął	stanęłaby by stanęła	stanęłoby by stanęło	stanęliby by stanęli	stanęłyby by stanęły

bezosobnik: stanięto by

bezokolicznik: stanąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: stanąwszy

gerundium: stanięcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	stanięcie	stanięcia
D.	stanięcia	stanięć
C.	stanięciu	stanięciom
B.	stanięcie	stanięcia
N.	stanięciem	stanięciami
Ms.	stanięciu	stanięciach
W.	stanięcie	stanięcia

odpowiednik aspektowy: stawać

Składnia

Rz_żywotny	+	stanąć	+	(na CZYM) + (GDZIE)
Rz_żywotny	+	stanąć	+	(CZYM) + (GDZIE)

2. zostać ustawionym

Definicja

zostać ustawionym na czymś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

stanął stół, stanęły meble
stanąć na środku

Cytaty

(...) w pokoju dziennym stanęły meble sprowadzone z Łomży, w dziecięcych zaś – kolejno siedem łóżeczek.

źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Balzakiana, 2008

Trawnik został zamieniony na zielony deptak. Na środku stanął stolik z barwnym parasolem, obok niego parkowa ławka okupowana akurat przez Wiesioniów i Italską.

źródło: NKJP: Irena Matuszkiewicz: Nie zabijać pająków, 2007

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	stanę	staniemy
2 os.	staniesz	staniecie
3 os.	stanie	staną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłem +(e)m stanął	stanęłam +(e)m stanęła	stanęłom +(e)m stanęło	stanęliśmy +(e)śmy stanęli	stanęłyśmy +(e)śmy stanęły
2 os.	stanąłeś +(e)ś stanął	stanęłaś +(e)ś stanęła	stanęłoś +(e)ś stanęło	stanęliście +(e)ście stanęli	stanęłyście +(e)ście stanęły
3 os.	stanął	stanęła	stanęło	stanęli	stanęły

bezosobnik: stanięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		stańmy
2 os.	stań	stańcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłbym bym stanął	stanęłabym bym stanęła	stanęłobym bym stanęło	stanęlibyśmy byśmy stanęli	stanęłybyśmy byśmy stanęły
2 os.	stanąłbyś byś stanął	stanęłabyś byś stanęła	stanęłobyś byś stanęło	stanęlibyście byście stanęli	stanęłybyście byście stanęły
3 os.	stanąłby by stanął	stanęłaby by stanęła	stanęłoby by stanęło	stanęliby by stanęli	stanęłyby by stanęły

bezosobnik: stanięto by

bezokolicznik: stanąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: stanąwszy

gerundium: stanięcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	stanięcie	stanięcia
D.	stanięcia	stanięć
C.	stanięciu	stanięciom
B.	stanięcie	stanięcia
N.	stanięciem	stanięciami
Ms.	stanięciu	stanięciach
W.	stanięcie	stanięcia

odpowiednik aspektowy: stawać

Składnia

Rz_nieżywotny

stanąć

(GDZIE)

3. zostać zbudowanym

Definicja

zostać wzniesionym gdzieś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo

Połączenia

stanął dom, klasztor, kościół, pomnik
stanąć na placu

Cytaty

Słynny historyk Jan Długosz (1415 - 1480) zostawił nam dokładny opis obszernej parceli jaką dostali dominikanie obok kościoła parafialnego. Klasztor ich stanął pomiędzy zamkiem a miastem.

źródło: NKJP: Krzysztof Dowgiałło: Pogłębianie chrześcijańskiej wiary - początki pobytu dominikanów w Tczewie, Gazeta Tczewska, 2008-02-25

Drogi i chodniki pokryła kamienna kostka. Wzdłuż nich stanęły stylowe lampy.

źródło: NKJP: Dariusz Nawrocki: Inowrocław: Basen w Gniewkowie w tej kadencji na pewno już nie powstanie, Gazeta Pomorska, 2010-02-02

Odnowiono kaplicę, a obok niej stanęła nowa 10-metrowa dzwonnica z trzema dzwonami.

źródło: NKJP: Marek Henzler: Maria w wieży Jolanty, Polityka, nr 2535, 2005-12-24

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	stanę	staniemy
2 os.	staniesz	staniecie
3 os.	stanie	staną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłem +(e)m stanął	stanęłam +(e)m stanęła	stanęłom +(e)m stanęło	stanęliśmy +(e)śmy stanęli	stanęłyśmy +(e)śmy stanęły
2 os.	stanąłeś +(e)ś stanął	stanęłaś +(e)ś stanęła	stanęłoś +(e)ś stanęło	stanęliście +(e)ście stanęli	stanęłyście +(e)ście stanęły
3 os.	stanął	stanęła	stanęło	stanęli	stanęły

bezosobnik: stanięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		stańmy
2 os.	stań	stańcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłbym bym stanął	stanęłabym bym stanęła	stanęłobym bym stanęło	stanęlibyśmy byśmy stanęli	stanęłybyśmy byśmy stanęły
2 os.	stanąłbyś byś stanął	stanęłabyś byś stanęła	stanęłobyś byś stanęło	stanęlibyście byście stanęli	stanęłybyście byście stanęły
3 os.	stanąłby by stanął	stanęłaby by stanęła	stanęłoby by stanęło	stanęliby by stanęli	stanęłyby by stanęły

bezosobnik: stanięto by

bezokolicznik: stanąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: stanąwszy

gerundium: stanięcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	stanięcie	stanięcia
D.	stanięcia	stanięć
C.	stanięciu	stanięciom
B.	stanięcie	stanięcia
N.	stanięciem	stanięciami
Ms.	stanięciu	stanięciach
W.	stanięcie	stanięcia

odpowiednik aspektowy: stawać

Składnia

Rz nieżywotny

stanąć

(GDZIE)

4. zająć jakąś pozycję

Definicja

zająć określoną pozycję w danym miejscu

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Cytaty

Dopiero drugiego dnia, gdy słońce stanęło w zenicie, Smuga zaczął zbaczać ku południowemu zachodowi.

źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tajemnicza wyprawa Tomka, 1963

Słońce i księżyc rzeczywiście stanęły na niebie i jasność się przedłużyła, tak że Izraelici zdążyli rozgromić wrogów doszczętnie i zająć bez oporu ich miasta.

źródło: NKJP: Zenon Kosidowski: Opowieści biblijne, 1963

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	stanę	staniemy
2 os.	staniesz	staniecie
3 os.	stanie	staną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłem +(e)m stanął	stanęłam +(e)m stanęła	stanęłom +(e)m stanęło	stanęliśmy +(e)śmy stanęli	stanęłyśmy +(e)śmy stanęły
2 os.	stanąłeś +(e)ś stanął	stanęłaś +(e)ś stanęła	stanęłoś +(e)ś stanęło	stanęliście +(e)ście stanęli	stanęłyście +(e)ście stanęły
3 os.	stanął	stanęła	stanęło	stanęli	stanęły

bezosobnik: stanięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		stańmy
2 os.	stań	stańcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłbym bym stanął	stanęłabym bym stanęła	stanęłobym bym stanęło	stanęlibyśmy byśmy stanęli	stanęłybyśmy byśmy stanęły
2 os.	stanąłbyś byś stanął	stanęłabyś byś stanęła	stanęłobyś byś stanęło	stanęlibyście byście stanęli	stanęłybyście byście stanęły
3 os.	stanąłby by stanął	stanęłaby by stanęła	stanęłoby by stanęło	stanęliby by stanęli	stanęłyby by stanęły

bezosobnik: stanięto by

bezokolicznik: stanąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: stanąwszy

gerundium: stanięcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	stanięcie	stanięcia
D.	stanięcia	stanięć
C.	stanięciu	stanięciom
B.	stanięcie	stanięcia
N.	stanięciem	stanięciami
Ms.	stanięciu	stanięciach
W.	stanięcie	stanięcia

odpowiednik aspektowy: stawać

Składnia

Rz_nieżywotny

stanąć

(GDZIE)

5. stawić się gdzieś

Definicja

przybyć gdzieś osobiście w jakimś celu

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

stanąć przed komisją

Cytaty

Jesienią stanął przed komisją poborową.

źródło: NKJP: Paulina Grych: Schiza, 2008

Kardynał Tornicelli poczuł się tego dnia tak, jakby sam miał niebawem stanąć przed własną kongregacją.

źródło: NKJP: Małgorzata Kuźmińska; Michał Kuźmiński: Sekret Kroke, 2009

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	stanę	staniemy
2 os.	staniesz	staniecie
3 os.	stanie	staną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłem +(e)m stanął	stanęłam +(e)m stanęła	stanęłom +(e)m stanęło	stanęliśmy +(e)śmy stanęli	stanęłyśmy +(e)śmy stanęły
2 os.	stanąłeś +(e)ś stanął	stanęłaś +(e)ś stanęła	stanęłoś +(e)ś stanęło	stanęliście +(e)ście stanęli	stanęłyście +(e)ście stanęły
3 os.	stanął	stanęła	stanęło	stanęli	stanęły

bezosobnik: stanięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		stańmy
2 os.	stań	stańcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłbym bym stanął	stanęłabym bym stanęła	stanęłobym bym stanęło	stanęlibyśmy byśmy stanęli	stanęłybyśmy byśmy stanęły
2 os.	stanąłbyś byś stanął	stanęłabyś byś stanęła	stanęłobyś byś stanęło	stanęlibyście byście stanęli	stanęłybyście byście stanęły
3 os.	stanąłby by stanął	stanęłaby by stanęła	stanęłoby by stanęło	stanęliby by stanęli	stanęłyby by stanęły

bezosobnik: stanięto by

bezokolicznik: stanąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: stanąwszy

gerundium: stanięcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	stanięcie	stanięcia
D.	stanięcia	stanięć
C.	stanięciu	stanięciom
B.	stanięcie	stanięcia
N.	stanięciem	stanięciami
Ms.	stanięciu	stanięciach
W.	stanięcie	stanięcia

odpowiednik aspektowy: stawać

Składnia

Rz_osobowy

stanąć

przed KIM

6. zatrzymać się

Definicja

zatrzymać się

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

pociąg, samochód stanął, auto stanęło
stanąć na dworcu, na przystanku, na skrzyżowaniu
stanąć przed domem
stanąć w miejscu

Cytaty

Auto czarne i długie stanęło przed kościołem. Wysiada ktoś ważny, skoro szofer mu drzwi otwiera.

źródło: NKJP: Marian Pankowski: Fara na Pomorzu, 1997

Pociąg stanął. Paru mężczyzn pośpiesznie poczęło wyrzucać z wagonu walizki obu kobiet.

źródło: NKJP: Jerzy Andrzejewski: Noc i inne opowiadania, 2001

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	stanę	staniemy
2 os.	staniesz	staniecie
3 os.	stanie	staną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłem +(e)m stanął	stanęłam +(e)m stanęła	stanęłom +(e)m stanęło	stanęliśmy +(e)śmy stanęli	stanęłyśmy +(e)śmy stanęły
2 os.	stanąłeś +(e)ś stanął	stanęłaś +(e)ś stanęła	stanęłoś +(e)ś stanęło	stanęliście +(e)ście stanęli	stanęłyście +(e)ście stanęły
3 os.	stanął	stanęła	stanęło	stanęli	stanęły

bezosobnik: stanięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		stańmy
2 os.	stań	stańcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłbym bym stanął	stanęłabym bym stanęła	stanęłobym bym stanęło	stanęlibyśmy byśmy stanęli	stanęłybyśmy byśmy stanęły
2 os.	stanąłbyś byś stanął	stanęłabyś byś stanęła	stanęłobyś byś stanęło	stanęlibyście byście stanęli	stanęłybyście byście stanęły
3 os.	stanąłby by stanął	stanęłaby by stanęła	stanęłoby by stanęło	stanęliby by stanęli	stanęłyby by stanęły

bezosobnik: stanięto by

bezokolicznik: stanąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: stanąwszy

gerundium: stanięcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	stanięcie	stanięcia
D.	stanięcia	stanięć
C.	stanięciu	stanięciom
B.	stanięcie	stanięcia
N.	stanięciem	stanięciami
Ms.	stanięciu	stanięciach
W.	stanięcie	stanięcia

odpowiednik aspektowy: stawać

Składnia

stanąć

(GDZIE)

7. przestać funkcjonować

Definicja

przestać funkcjonować

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

Połączenia

zegarek, silnik stanął; budowa, fabryka stanęła

Cytaty

	Płynęliśmy tak przez kilka godzin, zmieniając kurs na bardziej północny, z nadzieją, że w ten sposób zbliżamy się ku zbawczemu wiatrowi. Niestety, wkrótce silnik stanął po wyczerpaniu paliwa z jednego zbiornika i na powrót zapadliśmy w letarg. źródło: NKJP: Zdzisław Szczepaniak: Dziewczyna z Trogiru i inne opowiadania, 2005
	Przede wszystkim, przepraszam was, drogie siostry, za spóźnienie. Zegarek mi stanął. źródło: NKJP: Juliusz Machulski: Seksmisja, 1983
	Najgorsze jednak, że stanął klimatyzator i momentalnie zrobiło się gorąco i duszno. źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Heban, 2004
	Budowa stanęła z powodu jakichś przepisów i biurokracji. źródło: NKJP: Paweł Nassalski, Hodowla, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2000-08-23

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	stanę	staniemy
2 os.	staniesz	staniecie
3 os.	stanie	staną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłem +(e)m stanął	stanęłam +(e)m stanęła	stanęłom +(e)m stanęło	stanęliśmy +(e)śmy stanęli	stanęłyśmy +(e)śmy stanęły
2 os.	stanąłeś +(e)ś stanął	stanęłaś +(e)ś stanęła	stanęłoś +(e)ś stanęło	stanęliście +(e)ście stanęli	stanęłyście +(e)ście stanęły
3 os.	stanął	stanęła	stanęło	stanęli	stanęły

bezosobnik: stanięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		stańmy
2 os.	stań	stańcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłbym bym stanął	stanęłabym bym stanęła	stanęłobym bym stanęło	stanęlibyśmy byśmy stanęli	stanęłybyśmy byśmy stanęły
2 os.	stanąłbyś byś stanął	stanęłabyś byś stanęła	stanęłobyś byś stanęło	stanęlibyście byście stanęli	stanęłybyście byście stanęły
3 os.	stanąłby by stanął	stanęłaby by stanęła	stanęłoby by stanęło	stanęliby by stanęli	stanęłyby by stanęły

bezosobnik: stanięto by

bezokolicznik: stanąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: stanąwszy

gerundium: stanięcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	stanięcie	stanięcia
D.	stanięcia	stanięć
C.	stanięciu	stanięciom
B.	stanięcie	stanięcia
N.	stanięciem	stanięciami
Ms.	stanięciu	stanięciach
W.	stanięcie	stanięcia

odpowiednik aspektowy: stawać

Składnia

Rz_nieżywotny

stanąć

8. przed szansą

Definicja

znaleźć się w określonej sytuacji, wymagającej podjęcia jakichś działań

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

stanąć przed problemem, przed szansą, przed wyborem, przed wyzwaniami, przed zadaniem

Cytaty

Akademia stanęła przed dylematem - stracić nauczycieli i obniżyć prestiż uczelni czy ich chronić.

źródło: NKJP: Magdalena Grochowska, TE BLADE I TE NA LUZIE, Gazeta Wyborcza data wydania 1997-01-29

Był to prawdziwy przyjaciel twórców i bardzo uczciwy wydawca, co nieczęsto się zdarza. Niemniej, a może i po trosze dlatego, wydawnictwo i księgarnia stanęły przed groźbą bankructwa i likwidacji.

źródło: NKJP: Monika Żeromska: Wspomnienia, 2007

Organizatorzy koncertu tracą w pewnym momencie panowanie nad skalą zjawiska i mają do wyboru albo zawrócić falę uczestników - chyba już tylko przy pomocy policji - albo wpuszczać wszystkich bez biletów i bez opłat i stanąć wobec finansowej klęski.

źródło: NKJP: Andrzej Werner: Dekada filmu, 1999

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	stanę	staniemy
2 os.	staniesz	staniecie
3 os.	stanie	staną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłem +(e)m stanął	stanęłam +(e)m stanęła	stanęłom +(e)m stanęło	stanęliśmy +(e)śmy stanęli	stanęłyśmy +(e)śmy stanęły
2 os.	stanąłeś +(e)ś stanął	stanęłaś +(e)ś stanęła	stanęłoś +(e)ś stanęło	stanęliście +(e)ście stanęli	stanęłyście +(e)ście stanęły
3 os.	stanął	stanęła	stanęło	stanęli	stanęły

bezosobnik: stanięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		stańmy
2 os.	stań	stańcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłbym bym stanął	stanęłabym bym stanęła	stanęłobym bym stanęło	stanęlibyśmy byśmy stanęli	stanęłybyśmy byśmy stanęły
2 os.	stanąłbyś byś stanął	stanęłabyś byś stanęła	stanęłobyś byś stanęło	stanęlibyście byście stanęli	stanęłybyście byście stanęły
3 os.	stanąłby by stanął	stanęłaby by stanęła	stanęłoby by stanęło	stanęliby by stanęli	stanęłyby by stanęły

bezosobnik: stanięto by

bezokolicznik: stanąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: stanąwszy

gerundium: stanięcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	stanięcie	stanięcia
D.	stanięcia	stanięć
C.	stanięciu	stanięciom
B.	stanięcie	stanięcia
N.	stanięciem	stanięciami
Ms.	stanięciu	stanięciach
W.	stanięcie	stanięcia

odpowiednik aspektowy: stawać

Składnia

Rz_osobowy	+	stanąć	+	przed CZYM
Rz_osobowy	+	stanąć	+	wobec CZEGO

9. podjąć działanie

Definicja

wziąć udział w jakimś wydarzeniu lub działaniu wymagającym pojawienia się w określonym miejscu

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

stanąć do bitwy, do boju, do pojedynku, do rywalizacji, do walki, do wyborów, do wyścigu; do konkursu, do przetargu; do pracy

Cytaty

	Dziewięć pięknych dziewcząt stanęło do konkursu o tytuł Miss Ziemi Michałowskiej. źródło: NKJP: Grzegorz Kowalski, ŁZY SZCZĘŚCIA UROCZEJ LICEALISTKI, Gazeta Brodnicka, 2000-03-09
	W 1940 r. stanęły do walki w obronie Wielkiej Brytanii dywizjony myśliwskie, zapisując piękną kartę w historii lotnictwa. źródło: NKJP: Zygmunt Matuszak, Wstęp, Bo wolność krzyżami , 2009
	- Nikt wam nie będzie przeszkadzał - zapewniłem dobitnie. - Sam stanę na straży u drzwi. źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Ogród miłości, 2006
	- Chyba nie sądzisz, że stanę przy garach? Skończyłam z tym. - Słyszycie? źródło: NKJP: Ewa Siarkiewicz: Kuźnia głupców, 2009
	Nowo przybyły John Lydon, jako Johnny Rotten (Jasio Zgniłek), stanął za mikrofonem. Zespół zmienił nazwę na Sex Pistols. źródło: NKJP: Grzegorz Brzozowicz, Filip Łobodziński: Sto płyt, które wstrząsnęły światem: kronika czasów popkultury, 2000

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	stanę	staniemy
2 os.	staniesz	staniecie
3 os.	stanie	staną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłem +(e)m stanął	stanęłam +(e)m stanęła	stanęłom +(e)m stanęło	stanęliśmy +(e)śmy stanęli	stanęłyśmy +(e)śmy stanęły
2 os.	stanąłeś +(e)ś stanął	stanęłaś +(e)ś stanęła	stanęłoś +(e)ś stanęło	stanęliście +(e)ście stanęli	stanęłyście +(e)ście stanęły
3 os.	stanął	stanęła	stanęło	stanęli	stanęły

bezosobnik: stanięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		stańmy
2 os.	stań	stańcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłbym bym stanął	stanęłabym bym stanęła	stanęłobym bym stanęło	stanęlibyśmy byśmy stanęli	stanęłybyśmy byśmy stanęły
2 os.	stanąłbyś byś stanął	stanęłabyś byś stanęła	stanęłobyś byś stanęło	stanęlibyście byście stanęli	stanęłybyście byście stanęły
3 os.	stanąłby by stanął	stanęłaby by stanęła	stanęłoby by stanęło	stanęliby by stanęli	stanęłyby by stanęły

bezosobnik: stanięto by

bezokolicznik: stanąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: stanąwszy

gerundium: stanięcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	stanięcie	stanięcia
D.	stanięcia	stanięć
C.	stanięciu	stanięciom
B.	stanięcie	stanięcia
N.	stanięciem	stanięciami
Ms.	stanięciu	stanięciach
W.	stanięcie	stanięcia

odpowiednik aspektowy: stawać

Składnia

Rz_osobowy	+	stanąć	+	do CZEGO
Rz_osobowy	+	stanąć	+	na CZYM
Rz_osobowy	+	stanąć	+	przy CZYM
Rz_osobowy	+	stanąć	+	za CZYM

10. na pobyt

Definicja

zatrzymać się na krótszy lub dłuższy pobyt

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny urlop i wypoczynek

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

Połączenia

wojsko stanęło
stanąć obozem

Cytaty

Stamtąd przybył nad Wezerę i stanął obozem w miejscu zwanym Midelfull.

źródło: NKJP: Karol Modzelewski: Barbarzyńska Europa, 2004

Pewnej grudniowej nocy jego oddział stanął w białoruskiej wsi.

źródło: NKJP: Paweł Smoleński, Najlepiej, gdyby się nie przytrafiło, Gazeta Wyborcza, 1998-03-06

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	stanę	staniemy
2 os.	staniesz	staniecie
3 os.	stanie	staną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłem +(e)m stanął	stanęłam +(e)m stanęła	stanęłom +(e)m stanęło	stanęliśmy +(e)śmy stanęli	stanęłyśmy +(e)śmy stanęły
2 os.	stanąłeś +(e)ś stanął	stanęłaś +(e)ś stanęła	stanęłoś +(e)ś stanęło	stanęliście +(e)ście stanęli	stanęłyście +(e)ście stanęły
3 os.	stanął	stanęła	stanęło	stanęli	stanęły

bezosobnik: stanięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		stańmy
2 os.	stań	stańcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłbym bym stanął	stanęłabym bym stanęła	stanęłobym bym stanęło	stanęlibyśmy byśmy stanęli	stanęłybyśmy byśmy stanęły
2 os.	stanąłbyś byś stanął	stanęłabyś byś stanęła	stanęłobyś byś stanęło	stanęlibyście byście stanęli	stanęłybyście byście stanęły
3 os.	stanąłby by stanął	stanęłaby by stanęła	stanęłoby by stanęło	stanęliby by stanęli	stanęłyby by stanęły

bezosobnik: stanięto by

bezokolicznik: stanąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: stanąwszy

gerundium: stanięcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	stanięcie	stanięcia
D.	stanięcia	stanięć
C.	stanięciu	stanięciom
B.	stanięcie	stanięcia
N.	stanięciem	stanięciami
Ms.	stanięciu	stanięciach
W.	stanięcie	stanięcia

odpowiednik aspektowy: stawać

Składnia

Rz_osobowy

stanąć

GDZIE

11. zostać zdecydowanym

Definicja

dojść do skutku

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

stanął traktat, układ, zakład; stanęła ugoda

Cytaty

Już 18 listopada stanął traktat, mocą którego Stany Zjednoczone otrzymały prawo budowy kanału i wyłącznego, pełnego dozoru nad jego strefą.

źródło: NKJP: Janusz Pajewski: Historia powszechna 1871-1918, 1967

W końcu stanęła ugoda. Partyzanci mieli przyłączyć się do Armii Czerwonej jako sojusznicy, ale pod własnym dowództwem.

źródło: NKJP: Marek Ławrynowicz: Diabeł na dzwonnicy, 1996

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	stanę	staniemy
2 os.	staniesz	staniecie
3 os.	stanie	staną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłem +(e)m stanął	stanęłam +(e)m stanęła	stanęłom +(e)m stanęło	stanęliśmy +(e)śmy stanęli	stanęłyśmy +(e)śmy stanęły
2 os.	stanąłeś +(e)ś stanął	stanęłaś +(e)ś stanęła	stanęłoś +(e)ś stanęło	stanęliście +(e)ście stanęli	stanęłyście +(e)ście stanęły
3 os.	stanął	stanęła	stanęło	stanęli	stanęły

bezosobnik: stanięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		stańmy
2 os.	stań	stańcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłbym bym stanął	stanęłabym bym stanęła	stanęłobym bym stanęło	stanęlibyśmy byśmy stanęli	stanęłybyśmy byśmy stanęły
2 os.	stanąłbyś byś stanął	stanęłabyś byś stanęła	stanęłobyś byś stanęło	stanęlibyście byście stanęli	stanęłybyście byście stanęły
3 os.	stanąłby by stanął	stanęłaby by stanęła	stanęłoby by stanęło	stanęliby by stanęli	stanęłyby by stanęły

bezosobnik: stanięto by

bezokolicznik: stanąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: stanąwszy

gerundium: stanięcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	stanięcie	stanięcia
D.	stanięcia	stanięć
C.	stanięciu	stanięciom
B.	stanięcie	stanięcia
N.	stanięciem	stanięciami
Ms.	stanięciu	stanięciach
W.	stanięcie	stanięcia

odpowiednik aspektowy: stawać

Składnia

Rz_nieżywotny

stanąć

12. zostać przedstawionym

Definicja

zostać przedstawionym grupie ludzi pod dyskusję

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

kwestia, sprawa stanęła

Cytaty

W końcu sprawa stanęła na specjalnie zwołanym zebraniu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, na które zostałam ściągnięta w środku nocy.

źródło: NKJP: Hanna Samson: Wojna żeńsko-męska i przeciwko światu, 2005

Oto bowiem po raz kolejny na forum rady stanęła kwestia odwołania wiceprzewodniczącego tegoż gremium.

źródło: NKJP: Jerzy Kosiba: Głowa w piasek, Gazeta Krakowska, 2004-11-20

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	stanę	staniemy
2 os.	staniesz	staniecie
3 os.	stanie	staną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłem +(e)m stanął	stanęłam +(e)m stanęła	stanęłom +(e)m stanęło	stanęliśmy +(e)śmy stanęli	stanęłyśmy +(e)śmy stanęły
2 os.	stanąłeś +(e)ś stanął	stanęłaś +(e)ś stanęła	stanęłoś +(e)ś stanęło	stanęliście +(e)ście stanęli	stanęłyście +(e)ście stanęły
3 os.	stanął	stanęła	stanęło	stanęli	stanęły

bezosobnik: stanięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		stańmy
2 os.	stań	stańcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłbym bym stanął	stanęłabym bym stanęła	stanęłobym bym stanęło	stanęlibyśmy byśmy stanęli	stanęłybyśmy byśmy stanęły
2 os.	stanąłbyś byś stanął	stanęłabyś byś stanęła	stanęłobyś byś stanęło	stanęlibyście byście stanęli	stanęłybyście byście stanęły
3 os.	stanąłby by stanął	stanęłaby by stanęła	stanęłoby by stanęło	stanęliby by stanęli	stanęłyby by stanęły

bezosobnik: stanięto by

bezokolicznik: stanąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: stanąwszy

gerundium: stanięcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	stanięcie	stanięcia
D.	stanięcia	stanięć
C.	stanięciu	stanięciom
B.	stanięcie	stanięcia
N.	stanięciem	stanięciami
Ms.	stanięciu	stanięciach
W.	stanięcie	stanięcia

odpowiednik aspektowy: stawać

Składnia

Rz_nieżywotny

stanąć

(na CZYM)

13. o rzece

Definicja

o rzece: przestać płynąć, pokrywając się lodem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia zbiorniki wodne

Połączenia

rzeka stanęła

Cytaty

Po kilku dniach rzeka stanęła. Wchodząc na jeszcze przejrzysty, gruby najwyżej na dwa cale lód [...] słyszałem, jak moje buty podkute gwoździami dzwonią daleko ode mnie po nieściągniętych lodem głębinach.

źródło: NKJP: Tadeusz Nowak: A jak królem, a jak katem będziesz, 1967

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	stanę	staniemy
2 os.	staniesz	staniecie
3 os.	stanie	staną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłem +(e)m stanął	stanęłam +(e)m stanęła	stanęłom +(e)m stanęło	stanęliśmy +(e)śmy stanęli	stanęłyśmy +(e)śmy stanęły
2 os.	stanąłeś +(e)ś stanął	stanęłaś +(e)ś stanęła	stanęłoś +(e)ś stanęło	stanęliście +(e)ście stanęli	stanęłyście +(e)ście stanęły
3 os.	stanął	stanęła	stanęło	stanęli	stanęły

bezosobnik: stanięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		stańmy
2 os.	stań	stańcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłbym bym stanął	stanęłabym bym stanęła	stanęłobym bym stanęło	stanęlibyśmy byśmy stanęli	stanęłybyśmy byśmy stanęły
2 os.	stanąłbyś byś stanął	stanęłabyś byś stanęła	stanęłobyś byś stanęło	stanęlibyście byście stanęli	stanęłybyście byście stanęły
3 os.	stanąłby by stanął	stanęłaby by stanęła	stanęłoby by stanęło	stanęliby by stanęli	stanęłyby by stanęły

bezosobnik: stanięto by

bezokolicznik: stanąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: stanąwszy

gerundium: stanięcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	stanięcie	stanięcia
D.	stanięcia	stanięć
C.	stanięciu	stanięciom
B.	stanięcie	stanięcia
N.	stanięciem	stanięciami
Ms.	stanięciu	stanięciach
W.	stanięcie	stanięcia

odpowiednik aspektowy: stawać

Składnia

Rz_nieżywotny

stanąć

14. o wzwodzie

Definicja

pot.

o penisie: znaleźć się w stanie wzwodu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego seksualność

Cytaty

Naprawdę mu stanął? - zachichotałam. - Tak trochę, czy... - Przestań. - Znów się zaczerwieniła. Wstała z krzesła i wzięła moją maskarę, by podtuszować rzęsy. - Ulka, nie bądź taka pruderyjna.

źródło: NKJP: Ewa Siarkiewicz: Kuźnia na rozdrożu, 2008

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	stanę	staniemy
2 os.	staniesz	staniecie
3 os.	stanie	staną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłem +(e)m stanął	stanęłam +(e)m stanęła	stanęłom +(e)m stanęło	stanęliśmy +(e)śmy stanęli	stanęłyśmy +(e)śmy stanęły
2 os.	stanąłeś +(e)ś stanął	stanęłaś +(e)ś stanęła	stanęłoś +(e)ś stanęło	stanęliście +(e)ście stanęli	stanęłyście +(e)ście stanęły
3 os.	stanął	stanęła	stanęło	stanęli	stanęły

bezosobnik: stanięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		stańmy
2 os.	stań	stańcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłbym bym stanął	stanęłabym bym stanęła	stanęłobym bym stanęło	stanęlibyśmy byśmy stanęli	stanęłybyśmy byśmy stanęły
2 os.	stanąłbyś byś stanął	stanęłabyś byś stanęła	stanęłobyś byś stanęło	stanęlibyście byście stanęli	stanęłybyście byście stanęły
3 os.	stanąłby by stanął	stanęłaby by stanęła	stanęłoby by stanęło	stanęliby by stanęli	stanęłyby by stanęły

bezosobnik: stanięto by

bezokolicznik: stanąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: stanąwszy

gerundium: stanięcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	stanięcie	stanięcia
D.	stanięcia	stanięć
C.	stanięciu	stanięciom
B.	stanięcie	stanięcia
N.	stanięciem	stanięciami
Ms.	stanięciu	stanięciach
W.	stanięcie	stanięcia

odpowiednik aspektowy: stawać

Składnia

stanąć

(KOMU)

15. przeciwstawić się

Definicja

wystąpić przeciw komuś lub czemuś, podejmując walkę, rywalizację lub spór

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

przeciwstawić się

Cytaty

	- Dziesięciu żołnierzy ma stanąć przeciw rozbójnikom z Rubieży? Rozum ci odjęło? - Razem z nami będzie dwunastu. Ruszamy rano. źródło: NKJP: Iwona Surmik: Talizman złotego smoka, 2002
	Amerykanie 12 czerwca zmierzą się w Poznaniu z młodzieżową kadrą Polski. Dwa dni później w Warszawie staną przeciw polskiej reprezentacji narodowej, dla której będzie to ostatni sprawdzian przed wyjazdem do Hiszpanii na finały mistrzostw Europy. źródło: NKJP: Wojciech Michałowicz: Koszykówka. Zawodnicy z NBA w Polsce, Gazeta Wyborcza, 1997-05-20
	Była córką dwojga Tytanów, Okeanosa i Tetys, okeanidą, a w wielkiej walce kosmicznej stanęła przeciw Kronosowi i innym Tytanom. Czytamy w Teogonii, iż była najbardziej rozumna ze wszystkich bogów i śmiertelnych ludzi. źródło: NKJP: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian, 2008
	Taki spór miałby jednak sens, gdyby stanęły przeciwko sobie z jednej strony Parlament, a z drugiej Rada Ministrów UE albo Rada Europejska i - pośrednio - sterujące tymi organami rządy pewnych krajów członkowskich, które hamują proces europejski i czynią wszystko, aby zepchnąć zarówno Parlament jak i Komisję do roli marginalnej. źródło: NKJP: Jerzy Łukaszewski: O Polsce i Europie bez niedomówień, 2006
	Artyści i naukowcy, bez względu na polityczną barwę murem stanęli przeciw zmniejszeniu przywilejów. źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	stanę	staniemy
2 os.	staniesz	staniecie
3 os.	stanie	staną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłem +(e)m stanął	stanęłam +(e)m stanęła	stanęłom +(e)m stanęło	stanęliśmy +(e)śmy stanęli	stanęłyśmy +(e)śmy stanęły
2 os.	stanąłeś +(e)ś stanął	stanęłaś +(e)ś stanęła	stanęłoś +(e)ś stanęło	stanęliście +(e)ście stanęli	stanęłyście +(e)ście stanęły
3 os.	stanął	stanęła	stanęło	stanęli	stanęły

bezosobnik: stanięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		stańmy
2 os.	stań	stańcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	stanąłbym bym stanął	stanęłabym bym stanęła	stanęłobym bym stanęło	stanęlibyśmy byśmy stanęli	stanęłybyśmy byśmy stanęły
2 os.	stanąłbyś byś stanął	stanęłabyś byś stanęła	stanęłobyś byś stanęło	stanęlibyście byście stanęli	stanęłybyście byście stanęły
3 os.	stanąłby by stanął	stanęłaby by stanęła	stanęłoby by stanęło	stanęliby by stanęli	stanęłyby by stanęły

bezosobnik: stanięto by

bezokolicznik: stanąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: stanąwszy

gerundium: stanięcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	stanięcie	stanięcia
D.	stanięcia	stanięć
C.	stanięciu	stanięciom
B.	stanięcie	stanięcia
N.	stanięciem	stanięciami
Ms.	stanięciu	stanięciach
W.	stanięcie	stanięcia

odpowiednik aspektowy: stawać

Składnia

stanąć

przeciw/przeciwko KOMU/CZEMU

Frazeologizmy

Data ostatniej modyfikacji: 07.09.2016