Chronologizacja
Pochodzenie
niem. Kriminal
z łac. criminālis 'dotyczący zbrodni'
1. przestępstwo
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | przestępstwo |
Cytaty
|
Niechby kto przyszedł do banku, sklepu, sąsiada albo znajomego i powiedział - dawaj forsę, bo mam za mało w budżecie. Toż to kryminał. źródło: NKJP: O wyższości budżetu państwa nad budżetem rodzinnym, Dziennik Polski, 2003-02-28 |
|
|
Pani wprowadziła nas w błąd, pani doktor. Pani wprowadziła w błąd rząd i wyłudziła setki milionów! To jest kryminał. - Och, bez przesady. źródło: KWSJP: Jacek Dukaj: Czarne oceany, 2001 |
|
|
[...] będą to głównie osoby represjonowane i tak zwani, przepraszam za określenie, młodociani. W tej grupie podania są albo fałszerstwami, ale o tym nie mówmy, bo jest to kryminał [...]. źródło: NKJP: Sprawozdanie z 36. posiedzenia Senatu RP w dniu 22 grudnia 1994 |
|
|
Krychna miała rację, gdy ostrzegała. Wykpiliście mnie - Florek powiedział to z wyraźną urazą. - Kto mógł wiedzieć, że tu szykuje się podobny kryminał... - bąknął skruszony Lutek. [...] - Najwięcej w tym mojej winy. Diabli mnie ponieśli we światy. W tym czasie stało się wszystko najgorsze. źródło: KWSJP: Eugeniusz Paukszta: Ich trzech i dziewczyna, prasa, 1978 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kryminał |
kryminały |
|
| D. | kryminału |
kryminałów |
|
| C. | kryminałowi |
kryminałom |
|
| B. | kryminał |
kryminały |
|
| N. | kryminałem |
kryminałami |
|
| Ms. | kryminale |
kryminałach |
|
| W. | kryminale |
kryminały |
Inne uwagi
Zwykle lp
2. powieść
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka literatura
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka film
Połączenia
- klasyczny, typowy; nowoczesny, współczesny; popularny; czarny, mroczny; ironiczny, sensacyjny; telewizyjny; błyskotliwy, dobry, intrygujący, kiepski, niezły, tandetny; amerykański, angielski, polski, rosyjski kryminał
- kryminał Almodóvara; Agathy Christie, Georgesa Simenona, Daria Dancowa...
- kryminał z telewizyjnej „Kobry”
- kryminały i kino sensacyjne; kryminały i literatura fantastyczno-naukowa; kryminały i powieści sensacyjne; kryminały i powieści przygodowe; kryminały i romanse; kryminały i westerny
- autor, autorka, caryca, królowa, twórcy; produkcja; akcja, finał, tytuł; gatunek, konwencja, styl; lektura kryminału; miłośnicy kryminałów
- kryminał nudził
- czytać, napisać, pisać, przeczytać; oglądać kryminał
- sięgnąć po kryminał
Cytaty
|
Na czym polega fenomen tego w gruncie rzeczy typowego kryminału, zbudowanego wedle schematu: morderstwo, śledztwo, rozwiązanie zagadki, wskazanie, kto zabił? źródło: KWSJP: Małgorzata Kroczyńska: Kod bzdur, prasa, 2006 |
|
|
Nie ma tu jednak jednolitej akcji wyczynowej z finałem, jak bywa w regularnych kryminałach [...]. źródło: KWSJP: Zygmunt Kałużyński: „Pulp Fiction”, czyli świat bez skrupułów, prasa, 1995 |
|
|
W masowej produkcji czarnych kryminałów od dawna prym wiodą Amerykanie, którzy wyspecjalizowali się w mrocznych, brutalnych opowieściach o detektywach lub zawodowych policjantach walczących równie bezwzględnie i podstępnie co gangsterzy. źródło: KWSJP: Janusz Wróblewski: Na ekranie, prasa, 2005 |
|
|
Podczas weekendu, zamiast wstać o świcie, spakować narty i wyruszyć w góry, wybieramy leniuchowanie albo lekturę kolejnego kryminału czy romansu. źródło: KWSJP: Tomasz Witkowski: Pracownik jak skowronek, prasa, 2005 |
|
|
Kryminały Agathy Christie i Georgesa Simenona zdobywano po znajomości lub wymieniając na 20 kg makulatury. źródło: KWSJP: Witalij Portnikow: Proste opowieści o zwyczajnych mordercach, prasa, 2004 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kryminał |
kryminały |
|
| D. | kryminału |
kryminałów |
|
| C. | kryminałowi |
kryminałom |
|
| B. | kryminał |
kryminały |
|
| N. | kryminałem |
kryminałami |
|
| Ms. | kryminale |
kryminałach |
|
| W. | kryminale |
kryminały |
3. więzienie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa więzienie i kara
Relacje znaczeniowe
Połączenia
- kryminał o zaostrzonym rygorze
- język kryminału
- za coś grozi kryminał
- uniknąć kryminału
- straszyć kryminałem; coś pachnie, śmierdzi kryminałem
- trafić, wrócić, wsadzić, zamknąć do kryminału; uratować kogoś od kryminału; wyjść z kryminału
- zwolnienie z kryminału
- gnić, przebywać, siedzieć, zamknąć kogoś w kryminale; coś skończy się w kryminale
Cytaty
|
Nie mogę natomiast pojąć, czemu znany mafioso nie siedzi w kryminale, ale baluje? źródło: KWSJP: Mój „Dzienniczek Polski”, Dziennik Polski, 2004-01-23 |
|
|
Może tych panów co siedzą w Zig Zagu zatrudnił sam pan W. - odpowiada Tygodnikowi Andrzej S., gdy pytamy o to, dlaczego zatrudnia swoich ludzi do celów, które także dla nich mogą skończyć się kryminałem. źródło: KWSJP: Chicago?, prasa, 1999 |
|
|
W więzieniu nie lubił być kuty w kajdanki i kilka kompletów zepsuł, zrywając ogniwa z oksydowanej stali. Psychiatrzy raz po raz orzekali psychozę, wędrował więc między kryminałem a szpitalem psychiatrycznym. źródło: KWSJP: Czarne legendy polskich więzień, prasa, 2000 |
|
|
Przecież za to grozi kryminał! źródło: KWSJP: Zagłodziliby pisklaki, prasa, 2006 |
|
|
Więzienie uznało, że Emzet ma dobre białko. Białko, w języku kryminału, papier: zarzuty oskarżenia oraz podstawa wyroku. źródło: KWSJP: Agnieszka Niezgoda: Grupa wsparcia, prasa, 2005 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kryminał |
kryminały |
|
| D. | kryminału |
kryminałów |
|
| C. | kryminałowi |
kryminałom |
|
| B. | kryminał |
kryminały |
|
| N. | kryminałem |
kryminałami |
|
| Ms. | kryminale |
kryminałach |
|
| W. | kryminale |
kryminały |
4. skandal
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | skandal |
Cytaty
|
W pewnym momencie lektor z jednej z peruwiańskich stacji podaje, że wśród zakładników jest młodszy brat prezydenta Pedro Fujimori. Można kogoś lubić lub nie, ale denuncjować w takiej sytuacji, to kryminał - oceniamy zgodnie. źródło: NKJP: Wojciech Tomaszewski Lima: 122 godziny byłem zakładnikiem terrorystów w rezydencji ambasadora Japonii w Limie, Gazeta Wyborcza, 1996-12-28 |
|
|
Kameruńczyk zdobywa bramkę, która daje awans jego drużynie. [...] - To, co on zrobił, to kryminał - mówi Tomaszewski. - [...] Jeśli jego gra ma być show, to w kiepskim stylu - mówi Szczęsny. źródło: NKJP: Dariusz Wołowski: Piłka nożna, Gazeta Wyborcza, 1996-04-19 |
|
|
I choć ciągle odbywają się estradowe pokazy, które prof. Aleksandrowicz określa jednym słowem: kryminał, hipnoza została przez współczesną naukę zdemitologizowana. źródło: KWSJP: Joanna Podgórska: Spory o hipnozę, prasa, 2005 |
|
|
Pilnują ekologii, nie robią śniegu pianowego, po którym zostaje chemiczna plama, a i w kamerze widać, że to nie śnieg. Kiedyś robiono go nawet z mocznika, ale to był kryminał. źródło: KWSJP: Wojciech Markiewicz: Jak się robi śnieg?, prasa, 2005 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kryminał |
kryminały |
|
| D. | kryminału |
kryminałów |
|
| C. | kryminałowi |
kryminałom |
|
| B. | kryminał |
kryminały |
|
| N. | kryminałem |
kryminałami |
|
| Ms. | kryminale |
kryminałach |
|
| W. | kryminale |
kryminały |
Inne uwagi
Zwykle lp