UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

kość

Chronologizacja

2 połowa XV w., SStp

1. część ciała

Definicja

element ciała zbudowany z twardych tkanek zapewniający mu stabilność

Pochodzenie

psł. *kostь

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Połączenia

  • cała kość; długie; kruche, młode; odstające, zarysowane; mamucie, zwierzęce kości; kość biodrowa, ciemieniowa, czołowa, goleniowa, grzbietowa, jarzmowa, krzyżowa, łokciowa, łonowa, nosowa, ogonowa, pacierzowa, piersiowa, piszczelowa, policzkowa, potyliczna, promieniowa, ramieniowa, skroniowa, strzałkowa, udowa
  • kość barku, czaszki, dłoni, kolana, kręgosłupa, łopatki, nadgarstka, nogi, nosa, palca, podudzia, ramienia, stopy, śródręcza, śródstopia, twarzy, uda, żuchwy; kości głowy, kończyn, miednicy, obojczyka, przedramienia, szczęki; gadów, ptaków, ssaków; dinozaura, konia, mamuta
  • kości sprzed kilkuset, sprzed tysięcy lat
  • kość przy nadgarstku; w nadgarstku
  • kość lub chrząstka, kości i czaszka, kości i tkanki miękkie; kości, ścięgna i mięśnie
  • głowa, szczyt, szpik, szyjka kości; budowa, gęstość, masa, stan, wzrost; ból, choroby; deformacje, demineralizacja, gruźlica, guz, łamliwość, nowotwór, odwapnienie, osłabienie, pęknięcie, przemieszczenie, stłuczenie, ubytki, uraz, uszkodzenie, zapalenie, złamanie, zrzeszotnienie; kawałki, odłamki, resztki, szczątki kości
  • przerzuty (nowotworów) do kości; wyroby z kości
  • problemy z kośćmi
  • pełny kości
  • kość pękła, przebiła kolano, policzek, skórę, udo; kości bolą, rosną; trzeszczały, zatrzeszczały; kości bieleją, leżały, pochodzą z jakiegoś czasu
  • złamać kość; połamać, składać; odkryć, znaleźć, zobaczyć kości;
  • pogruchotane, połamane; odnalezione, rozrzucone kości
  • badanie, nastawianie, zespalanie, składanie, wydłużanie kości
  • inkrustować kością
  • wyrzeźbiony z kości
  • natrafić na kości
  • rzeźbić w kości
  • biały, blady, żółty; twardy jak kość
  • (gdzieś jest) pełno kości

Cytaty

Niedawno złamała rękę. Rodzina obawiała się, że mogą być komplikacje, ale kość zrosła się bez większych problemów.

źródło: NKJP: K. Jakubowski: Niezwykły jubileusz, Tygodnik Ciechanowski, 2004-12-05

Wrogiem kości są kofeina, alkohol, papierosy oraz fosforany, zawarte m.in. w napojach typu cola i zupkach w proszku.

źródło: NKJP: (Adk): Kościom na ratunek, Nowiny Raciborskie, 2005-11-15

Miał oczy wąskie jak liście mimozy i szczupłą twarz o wyraźnie zaznaczonych kościach policzkowych.

źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004

Źródłem zanieczyszczenia arsenem są również zakłady produkcji szkła. Arsen odkłada się we włosach, skórze, kościach i wątrobie.

źródło: NKJP: Wiktoria Sobczyk: Substancje obce w żywności. Żywność bezpieczna, 2000

Do 20 maja w Sandomierzu zwiedzać można też ekspozycję prezentującą wyroby z kości i poroża.

źródło: NKJP: (mz): Nowe wystawy w Sandomierzu, Sztafeta, 2007-03-29

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. kość
kości
D. kości
kości
C. kości
kościom
B. kość
kości
N. kością
kośćmi
Ms. kości
kościach
W. kości
kości

2. do gry

Definicja

niewielki przedmiot w kształcie sześcianu o ściankach oznaczonych kropkami od 1 do 6 służący do gry

Pochodzenie

Od: kość w zn. anatomicznym (dawniej funkcję kości do gry spełniały kości zwierząt hodowlanych o kształcie zbliżonym do czworościanu).

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny gry i zabawy

Relacje znaczeniowe

synonimy:  kostka

Połączenia

  • kości do gry
  • rzut kośćmi
  • gra w kości

Cytaty

[...] rozmawiając z nim, starałem się nie zwracać uwagi na Asłana, Islama ani Etimat, którzy, jeśli nie było nic ciekawego w telewizji, rozkładali nardy, popularną na Kaukazie grę planszową z pionkami i kośćmi.

źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Wieże z kamienia, 2004

Pod Rynkiem znajdywano kości do gry, monety, klucze i inne wyroby z żelaza, ceramikę.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 11.10.2000

Parające się odgadywaniem biegu wydarzeń media pytają też czasem o przyszłość tajemnicze starogermańskie runy, I-Ching - chińską Księgę Przemian, posługują się kośćmi do gry, układają horoskopy.

źródło: NKJP: Sezon na wróżki, Dziennik Polski - Pejzaż, 2001-05-05

Projekcję poprzedziły konkursy dla dzieci, m.in. na głośniejszy okrzyk „Jabadabaduuuuu!” czy rzucanie kośćmi do gry - jako że nowa komedia o jaskiniowcach opowiada o ich przygodach w mieście gier, Rock Vegas.

źródło: NKJP: (MM): Premiera z okrzykami, Dziennik Polski - Kraków, 2000-07-24

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. kość
kości
D. kości
kości
C. kości
kościom
B. kość
kości
N. kością
kośćmi
Ms. kości
kościach
W. kości
kości

Inne uwagi

Zwykle lm

3. w komputerze

Definicja

inform.  pot. 
układ scalony, montowany w komputerze

Pochodzenie

Zob. kostka (od komputera)

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny budowa urządzeń i maszyn

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny komputery/informatyka

Relacje znaczeniowe

synonimy:  chip, kostka, układ scalony

Połączenia

  • kości graficzne
  • kość pamięci, procesora; kości ram/RAM

Cytaty

Wyobraź sobie, że naukowcy XIX wieku dostają do rąk przenośny komputer czy telefon komórkowy. Rozkręcają obudowę, wyjmują procesor czy kość pamięci, oglądają je pod mikroskopem. I co? Mogą tylko bezradnie drapać się w głowy.

źródło: NKJP: Mariusz Ziomecki: Lato nieśmiertelnych, 2002

Jeśli są to stare gniazda typu SIMM, to trzeba być przygotowanym na problemy ze znalezieniem odpowiednich kości. Należy pamiętać, iż nie wzbogacimy nimi peceta pamięcią tak, jak kośćmi typu DIMM.

źródło: NKJP: Rozważania noworoczne, Dziennik Polski - Komputer, 2001-01-02

Dużo ostatnio mówi się o programowalnych procesorach vertexów i pikseli zawartych w najnowszych kościach graficznych firm NVIDIA i ATI.

źródło: NKJP: Konsola z PC, czyli tam i z powrotem, Enter, 2002

Jak wiemy, każdy sprzęt posiada swój własny system operacyjny, zwykle zapisany w kościach eprom.

źródło: NKJP: Krzysztof Kunc: Magiczny świat emulatorów, Dziennik Polski - Komputer, 2000-11-07

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. kość
kości
D. kości
kości
C. kości
kościom
B. kość
kości
N. kością
kośćmi
Ms. kości
kościach
W. kości
kości

Składnia

bez ograniczeń + kość +
CZEGO
bez ograniczeń + kość +
JAKA

Frazeologizmy

coś rozchodzi się po kościach
coś rozłazi się po kościach
coś rozeszło się po kościach
coś rozlazło się po kościach
coś zamarzło na kość
do szpiku kości II
do szpiku kości I
do kości
jagodzianka na kościach
jagodówka na kościach
jagodowa na kościach
kości zostały rzucone
kość niezgody
kość skokowa
kość słoniowa
krew z krwi, kość z kości
krew z krwi i kość z kości
ktoś czuje w kościach coś
ktoś dostaje w kość
ktoś dostał w kość
ktoś gapi się jak sroka w kość
ktoś patrzy jak sroka w kość
ktoś grzeje kości
ktoś wygrzewa stare kości
ktoś grzeje stare kości
ktoś wygrzewa kości
ktoś marznie na kość
ktoś przemarza na kość
ktoś przemarza do kości
ktoś ogrzał kości
ktoś ogrzał stare kości
ktoś wygrzał kości
ktoś porachował kości komuś
ktoś rozprostował kości
ktoś rozprostowuje kości
ktoś składa swe kości gdzieś
ktoś złożył swe kości gdzieś
ktoś złożył swoje kości
ktoś zmarzł na kość
ktoś zmarzł do kości
ktoś przemarzł do kości
ktoś przemarzł na kość
ktoś/coś daje w kość komuś
ktoś/coś dał/dało w kość komuś
ktoś/coś staje kością w gardle komuś
ktoś/coś stanął/stanęło kością w gardle komuś
ktoś/coś stoi kością w gardle komuś
przy kości
skóra i kości
wieża z kości słoniowej
z kościami
z krwi i kości
Data ostatniej modyfikacji: 15.03.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj